Morgunblaðið - 26.01.2018, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JANÚAR 2018
Funahöfða 7, 110 Reykjavík | Sími 577 6666
., '*-�-��,�rKu�,
KIEL/ - OG FRYSTITJEKI
Iðnaðareiningar
í miklu úrvali
Konur af erlendum uppruna sem búa
á Íslandi haf stigið fram og sagt sögu
sína í krafti #metoo-byltingarinnar.
Konurnar opnuðu sig á lokaðri fés-
bókarsíðu með yfir 600 meðlimum.
97 konur hafa sent frá sér yfirlýsingu
og biðlað til íslensks samfélags að
skoða það hvort konur af erlendum
uppruna séu hafðar út undan í
metoo-umræðunni eða kjósi að
standa hjá. Fáar konur úr þessum
hópi hafi fundið samsvörun með
þeim hópum sem stigið hafa fram
hingað til.
Samhliða áskoruninni hafa þær
birt 34 nafnlausar sögur af ýmiss
konar ofbeldi og mismunun sem þær
hafa orðið fyrir. Í sögunum lýsa kon-
urnar kynferðisofbeldi, mansali,
kerfisbundinni mismunum, andlegri
og líkamlegri kúgun, vanrækslu, úti-
lokun, fordómum, mismunun og mis-
notkun. Nichole Leigh Mosty, fyrr-
verandi þingmaður og ein af
forsvarskonum átaks kvenna af er-
lendum uppruna, segir að samfélagið
verði að horfa inn á við og viður-
kenna það að mismunun eigi sér stað.
„Það er mismunun þegar við í
langan tíma hittum konuna sem sér
um ræstingu í fyrirtækinu eða vinn-
ur á kaffistofunni og höfum aldrei
spurt hana að nafni,“ segir Nichole.
„Kúgun, einangrun og kerfisbund-
in mismunun á ekki að líðast. Við
þurfum að viðurkenna ofbeldið og
mansalið sem viðgengst og þurrka út
það rými sem leyfir mismunun,“
segir Nichole og bætir við að sam-
félagið þurfi að kynna sér aðstæð-
urnar sem sumar konurnar búa við.
„Hjúkrunarkona sem neitar að
kalla til túlk fyrir konur sem hafa bú-
ið sjö ár eða lengur á Íslandi vegna
þess að hún telur að þær eigi að hafa
lært íslensku, gerir sér ekki grein
fyrir því að hugsanlega banni eigin-
menn þeirra þeim að læra málið.
Nichole segir að margar konur hafi
fengið stuðning í Kvennaathvarfinu
en almenningur geti hjálpað til með
standa ekki aðgerðarlaus hjá þegar
ofbeldi á sér stað.
Sjálf hefur Nichole fundið fyrir
fordómum og þurft að sitja undir
skömmum vegna þess að hún tali
ekki lýtalausa íslensku. ge@mbl.is
Mansal og einangrun
 Konur af erlendum uppruna stíga fram í #metoo  Kerfisbundin
mismunun og útilokun  Samfélagið þarf að horfa inn á við
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Útgerðir loðnuskipa bíða frétta frá Hafrannsóknastofnun
um hvort loðnukvótinn verði aukinn eða ekki. Búið er að
veiða nálægt helmingi af um 126 þúsund tonna upphafs-
kvóta Íslands og hlutfallið er 60-70% af kvótanum hjá
nokkrum skipanna.
Þegar hefur verið dregið úr sókninni og skipum fækkað
á loðnumiðunum. Komi ekki til aukningar vilja menn hafa
borð fyrir báru til að veiða loðnuna eftir um mánuð þegar
nær dregur vertíðarlokum og loðnan nálgast hrygningu.
Rannsóknaskipin Bjarni Sæmundsson og Árni Friðriks-
son hófu í fyrrakvöld aðra yfirferð í mælingum á stærð
loðnustofnsins og verður nú farið frá vestri til austurs. Mat
á stærð veiðistofnsins sem og ráðgjöf um heildarveiði ver-
tíðarinnar mun ekki liggja fyrir fyrr en að loknum þessum
mælingum. Að minnsta kosti tvö veiðiskip taka þátt í verk-
efninu.
Loðna við landgrunnskantinn
Í þeirri yfirferð sem er lokið var mælt frá austri til vest-
urs og í frétt á heimasíðu Hafrannsóknastofnunar segir
meðal annars: „Kynþroska loðnu var að finna meðfram og
utan við landgrunnskantinn á mestöllu rannsóknasvæðinu,
mest fyrir austanverðu Norðurlandi en mjög lítið vestast á
því svæði sem kannað var …
Enda þótt úrvinnslu allra gagna úr fyrstu yfirferð sé
ekki lokið telur Hafrannsóknastofnun rétt að upplýsa að
bráðabirgðaniðurstöður benda til svipaðs magns kyn-
þroska loðnu og búast mátti við samkvæmt mælingum á
stærð stofnsins í september/október 2017. Skekkjumörk í
mælingunni eru óvenju há en of snemmt er að draga álykt-
anir um áhrif þess á endanlega ráðgjöf sem verður gefin að
lokinni seinni yfirferð.“
Mest við Kolbeinseyjarhrygg
Mest fannst af loðnu í fyrri yfirferðinni austan við Kol-
beinseyjarhrygg. Þar reyndi norska skipið Endre Dyroy
fyrir sér um síðustu helgi en það er eina norska skipið sem
komið er til veiða. Aflanum, sem mun hafa verið innan við
100 tonn, var landað á Fáskrúðsfirði þar sem skipið er enn.
Loðnan við Kolbeinsey mun hafa staðið djúpt fyrir veiðar í
nót.
Íslensku skipin hafa hins vegar verið fyrir norðaustan
og austan land og hafa yfirleitt veitt ágætlega í troll þegar
vinnuveður hefur verið.
Bíða frétta frá Hafró
 Seinni yfirferð í loðnuleiðangri að hefjast  Saxast á
upphafskvótann  Útgerðir draga úr sókn meðan beðið er
Ljósmynd/Ágúst Halldórsson
Á miðunum Ísfélagsskipin Álsey og Sigurðar að veiðum í
lok síðustu vertíðar. Nokkur óvissa er um framhaldið nú.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Samhjálp er með öll spjót úti til að ná
sér í mat á hagstæðum kjörum, til að
miðla til skjólstæðinga sinna, meðal
annars í kaffistofu Samhjálpar.
Starfsfólk er á þönum og fer á matar-
öflunarbíl á milli fyrirtækja.
„Við þurfum mikinn mat. Erum
að gefa á hverjum einasta degi 200
máltíðir í kaffistofu Samhjálpar í
Borgartúni,“ segir Vörður Leví
Traustason framkvæmdastjóri.
Einnig rekur Samhjálp meðferðar-
heimili og fjögur áfangahús og á
hverri nóttu gista um 90 manns á
þessum heimilum.
Fyrirtækið Lykill lánar Sam-
hjálp bíl sem notaður er til að afla
hráefnis. Fer hann á milli fyrirtækja.
Vörður segir að stjórnendur hringi og
láti vita þegar þeir eru með mat sem
er í skemmdum umbúðum og ekki er
hægt að selja. Tekinn er afgangs-
matur í mötuneytum sjúkrahúsanna.
Einnig eru samningar við fyrirtæki
sem gefa reglulega. Nýjasta viðbótin
er Costco. Vörður segir að Samhjálp
fái þar töluvert magn af mat og hrá-
efni. Umræða um matarsóun hefur
leitt til þess að fyrirtækin vilja frekar
gefa mat en að henda.
Þessar gjafir spara Samhjálp
veruleg útgjöld við matarinnkaup.
Nóg eru útgjöldin samt, að sögn
Varðar, við húsnæði og starfsfólk.
Styrkur sem Reykjavíkurborg veitir
kaffistofurekstrinum dugar skammt.
Góður árangur við mataröflun-
ina gerir það að verkum að Samhjálp
getur oft miðlað hráefni til annarra
hjálparsamtaka. „Við stöndum saman
í baráttunni,“ segir Vörður og getur
þess að gestir kaffistofunnar geti
einnig tekið mat með sér heim ef
þannig standi á.
„Þetta er mikil blessun fyrir
okkur. Nú er góðæri í landinu og við
fáum að njóta góðs af því.“Morgunblaðið/Eggert
Mataröflunarbíl ekið
á milli fyrirtækja
Samhjálp sparar mikið í hráefnisinnkaupum fyrir kaffistofu Samhjálpar með samstarfi við fyrirtæki og stofnanir
Konu manns sem lést skyndilega eft-
ir útskrift af Landspítalanum í kjöl-
far skurðaðgerðar voru í Hæstarétti
í gær dæmdar 17,7 milljónir kr. í
skaðabætur frá ríkinu, alls um 30
millj. kr. að með vöxtum og máls-
kostnaði. Með dómi sínum sneri
Hæstiréttur við dómi héraðsdóms
sem hafði sýknað áður. Í dóminum
segir að mistök við greiningu og
meðferð sjúkdóms mannsins stað-
festi stórfellt gáleysi starfsmanna
sjúkrahússins. Bæði undir- og yfir-
mat sýni það.
Maðurinn leitaði á bráðadeild
Landspítalans í september árið 2011
vegna kviðverkja og ógleði. Var hann
lagður inn og næstu daga teknar
tvær sneiðmyndir af honum. Sáust
þar bólgubreytingar og vökvi í kvið
sem bentu til garnastíflu. Gekkst
hann síðar undir kviðsjárspeglun, en
þá kom í ljós dökkleit görn og var
smágirnisbútur fjarlægður.
Ráðgjöf var ekki veitt
Grunsemdir vöknuðu um blóðsega
í bláæðum á litlu svæði, að því er
fram kom í dómnum. Að öðru leyti
hafi kviðarholið verið eðlilegt og ekk-
ert kallað á tafarlausa blóðþynn-
ingarmeðferð. Maðurinn hafi þó ver-
ið settur á fyrirbyggjandi skammta
af blóðþynningarlyfi með beiðni um
ráðgjöf blóðmeinalækna. Slík ráð
voru þó aldrei gefin sem uppgötv-
aðist ekki fyrr en um síðir. Sama
kvöld og maðurinn var útskrifaður
hné hann niður á heimili sínu og bar
endurlífgun ekki árangur. Dánar-
orsök var talin vera hjartadrep.
Konan kvartaði til landlæknis í
byrjun árs 2013 og fékk það svar
tveimur árum síðar að eðlilega hefði
verið staðið að greiningu og læknis-
meðferð mannsins.
Út frá matsgerðum sem unnar
voru vegna þessa mál byggði Hæsti-
réttur meðal annars dóm sinn og
segir andlát mannsins hafa ráðist af
mistökum og þau séu „rakin til stór-
fellds gáleysis starfsmanna sjúkra-
hússins“. Forsvarsmenn Landspítal-
ans vildu ekki tjá sig um dóminn
þegar eftir því var leitað í gærkvöldi.
Sigurður G. Guðjónsson hrl. var
lögmaður ekkjunnar í þessu máli og
sagðist hann ánægður með dóminn.
Hann segir málið halda áfram, enda
hafi ekki verið staðið rétt að krufn-
ingu hins látna, sem kalli á um-
fjöllun. sbs@mbl.is/thorsteinn@mbl.is
Stórfellt gáleysi
leiddi til dauða
 Ekkju dæmdar um 30 millj. kr. bætur