Morgunblaðið - 03.02.2018, Page 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 2018
Seltjarnarnes Þar sem höfuðborgarsvæðið mætir hafinu í vestri er kjörlendi
útivistarfólks. Þessi hlaupari naut þess og ekki skemmdi sólskinið fyrir.
Eggert
Ný reglugerð um persónu-
vernd í upplýsingakerfum sem
nefnd er GDPR (General Data
Protection Regulation) tekur
gildi á Evrópska efnahagssvæð-
inu 25. maí nk. Markmið reglu-
gerðarinnar er að vernda neyt-
endur betur en áður gegn
misnotkun persónuupplýsinga
og draga úr söfnun þeirra og út-
breiðslu. Stjórnendur fyrir-
tækja og stofnana sem vinna
með persónuupplýsingar þurfa
að kunna góð skil á nýju reglunum enda eru
ströng viðurlög við brotum á henni. Hér er
fjallað um nokkur atriði nýju reglnanna og
áhrifin sem þær geta haft á rekstur fyrirtækja
og stofnana.
Margar af vinsælustu og útbreiddustu tækni-
lausnum síðustu ára byggjast á söfnun og
vinnslu upplýsinga. Þegar eru í boði tækni-
lausnir sem byggjast á gríðargagnafræðum (e.
Big Data). Þá er gögnum safnað í gagnasöfn og
upplýsingar af ýmsu tagi búnar til í rauntíma,
allt eftir óskum notenda. Sem dæmi má nefna
Google translate og Google maps, sem t.d. get-
ur sýnt umferðarmagn á einstökum leiðum.
Einnig er hægt að nýta gríðargögn til að spá
um útbreiðslu farsótta. Hægt er að veita þjón-
ustu á borð við þessa ef tekst að safna nægilega
miklu af gögnum um t.d. ferðir almennings.
Fólk samþykkir gjarnan hugsunarlítið skilmála
til þess að fá tiltekna þjónustu, en í þeim felast
oft leyfi til þess að viðkomandi fyrirtæki geti
fylgst með ferðum fólks eða skoðað neytenda-
hegðun um t.d. kaup á vöru og þjónustu. Hing-
að til hefur víða nægt að samþykki væri ætlað,
ef viðskiptavinur hefur ekki hakað í box þar
sem hann hafnar samþykki. Með nýju regl-
unum verður samþykki að vera ótvírætt. Hér
verður fjallað um áhrif nýju reglnanna í sjö lið-
um.
Samþykki
Upplýst samþykki er ein af
meginkröfum nýju reglnanna. Þögn,
óvirkni og þannig ætlað samþykki,
er ekki lengur hægt að túlka sem
samþykki. Samþykki tiltekins
gagnaefnis verður að fela í sér
frjálsa og skýra staðfestingu. Á
sama tíma verður ákvörðun ein-
staklings um samþykki að byggjast
á nákvæmum og ótvíræðum upplýs-
ingum.
Tilkynning um brot
Tæknin getur brugðist og tölvur
bilað. Öryggisbrestur getur valdið leka eða
stuldi á persónuupplýsingum. Í slíku tilviki skal
fyrirtæki eða stofnun tilkynna brot innan 72
klst. og samstundis ef um alvarlegan örygg-
isbrest er að ræða. Þetta mun tæplega minnka
skaða notenda en upplýstir eru þeir betur settir.
Réttur til að hafa aðgang að upplýsingum
Því fyrirtæki eða stofnun sem geymir per-
sónuupplýsingar um viðskiptavin er skylt að
veita þeim viðskiptavini upplýsingar, honum að
kostnaðarlausu. Hann á rétt á að vita hvaða
upplýsingar eru geymdar um hann, hvar og
hvernig unnið er með þær og í hvaða tilgangi.
Sem stendur geta fyrirtæki og stofnanir farið
fram á gjald fyrir að veita þessar upplýsingar.
Þetta breytist með nýju reglunum.
Vistun upplýsinga í tölvuský eykst hratt. Eig-
endur upplýsinganna hafa litla vitneskju um
hvar þær eru raunverulega geymdar. Hér eftir
skiptir máli hvort upplýsingar eru geymdar á
Evrópska efnahagssvæðinu þar sem þær njóta
verndar reglnanna eða í Bandaríkjunum þar
sem þarlend stjórnvöld hafa í raun óskertan að-
gang að þeim.
Réttur til að gleymast
Ef fyrirtæki og stofnanir hafa ekki gilda
ástæðu til að halda áfram að geyma eða vinna úr
upplýsingum um einstakling, getur viðkomandi
einstaklingur farið fram á að þeim upplýsingum
verði eytt af öllum geymslumiðlum sem upplýs-
ingar finnast á. Þetta ákvæði veldur vinnslu-
aðilum nokkrum áhyggjum, enda oft erfitt að
finna öll gögn um tiltekinn einstakling. Hér má
hugsanlega beita aðferðum dulkóðunar strax
við skráningu upplýsinganna. Þá þarf að gæta
þess að skrá aðeins upplýsingar sem máli skipta
fyrir tilgang vinnslu. Sem dæmi má nefna að
fatahreinsun þarf að skrá nafn og símanúmer
en kennitala skiptir ekki máli og ætti því ekki að
vera skráð.
Hönnun m.t.t. persónuverndar
Sjálfgefin persónuvernd við hönnun upplýs-
ingakerfa felur í sér að fyrirtæki geri allar við-
eigandi tæknilegar og skipulagslegar ráðstaf-
anir til að tryggja gagnavernd fyrirfram. Þessi
krafa þýðir að fyrirtæki og stofnanir skuli taka
tillit til og þróa verklag til verndar upplýsingum
áður en þeim er safnað. Hér gagnast ráðstafanir
sem tilgreindar eru í öryggisstaðlinum ISO
27001, s.s. aðgangsstýring, dulkóðun gagna og
nákvæm aðgerðaskráning sem tryggir rekjan-
leika í meðferð upplýsinga.
Persónuverndarfulltrúar
Fyrirtæki og stofnanir sem fara með per-
sónuupplýsingar af einhverju tagi og eru með
250 starfsmenn eða fleiri skulu hafa svonefnda
persónuverndarfulltrúa (e. Data Protection
Officer). Slíkt starf krefst traustrar þekkingar á
gagnavernd og lagaramma sem um hana gildir.
Gert er ráð fyrir að persónuverndarfulltrúar
starfi líkt og regluverðir fjármálafyrirtækja og
heyri beint undir æðstu stjórnendur fyrirtækj-
anna. Ekkert virðist því til fyrirstöðu að slíkum
störfum sé útvistað eða að þeim verkefnum sé
bætt við störf regluvarða eða öryggisstjóra í
fyrirtækjum.
Viðkvæmar persónuupplýsingar
Hluti persónuupplýsinga er flokkaður sem
sérlega viðkvæmar persónuupplýsingar.
Vinnsluaðilar þurfa að meðhöndla slíkar upplýs-
ingar með mikilli aðgát sem sérstakan undir-
flokk persónuupplýsinga. Aðeins má taka við og
vinna með slíkar upplýsingar ef um það er sér-
staklega beðið og ef vinnslunni er ætlað að
tryggja mikilvæga hagsmuni notenda. Aðeins
er leyfilegt að krefjast slíkra upplýsinga ef lög
kveða svo á um. Til þessa dags hefur flokkun
viðkvæmra persónuupplýsinga m.a. náð til upp-
lýsinga um heilsufar, aðild að stéttarfélögum,
trú, kynþátt, þjóðerni, stjórnmálaskoðanir og
kynhneigð. Með nýju reglunum bætast erfða-
upplýsingar og lífkenni (t.d. fingraför og augn-
skönn) við þennan flokk.
Ný persónuverndarlöggjöf breytir allri nálg-
un til upplýsinga um fólk. Þær verða ekki leng-
ur ótakmörkuð auðlind fyrir fyrirtæki sem
hægt er að ganga frjálst í. Bent hefur verið á að
„netið sé skrifað með bleki en ekki blýanti“ og
það er löngu tímabært að fara með upplýsingar
um fólk með gát. Mörg fyrirtæki hafa þegar
gert áætlanir vegna gildistöku reglugerð-
arinnar. Önnur eru komin skemmra á veg og
veðja jafnvel á að frestir verði veittir. Slíkt er
væntanlega tálsýn. Nú verða upplýsingar tak-
mörkuð auðlind. Við höfum færst hratt fram á
við í allri tækniþróun. Að mæta auknum kröfum
um persónuvernd má líkja við vaxtarverki.
Upplýsingatæknin mun áfram þróast hratt en
það góða er að hún mun hér eftir taka meira mið
af hagsmunum einstaklinga en áður.
Eftir Svönu Helen
Björnsdóttur »Markmið reglugerðar-
innar er að vernda neyt-
endur betur en áður gegn mis-
notkun persónuupplýsinga og
draga úr söfnun þeirra og út-
breiðslu.
Svana Helen
Björnsdóttir
Ný persónuverndarlöggjöf verndar
neytendur betur en áður
Höfundur er verkfræðingur
og framkvæmdastjóri Stika ehf.
Borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins
vilja að sem fyrst
verði hafist handa við
gerð neðanjarðar-
stokks á Miklubraut í
því skyni að greiða
fyrir umferð, auka
umferðaröryggi,
draga úr mengun og
bæta aðstæður íbúa í
nærliggjandi hverf-
um. Á borgarstjórnarfundi nk.
þriðjudag munum við leggja til að
Reykjavíkurborg leiti þegar í stað
eftir samstarfi við ríkið um málið og
að skipaður verði starfshópur til að
leiða verkefnið. Meta þarf skipu-
lagslegan þátt verkefnisins og
leggja til nauðsynlegar breytingar á
aðalskipulagi svo það geti orðið að
veruleika. Þá skal meta hvort hag-
kvæmt sé að vinna verkið í einka-
framkvæmd.
Um 17 þúsund manns búa í hverf-
unum sem liggja að Miklubraut milli
Snorrabrautar og Háaleitisbrautar.
Með Miklubraut í stokki er mögu-
legt að tengja þessi hverfi mun bet-
ur saman en raunin er nú og skapa
gott umhverfi á yfirborði. Unnt
verður að fjármagna hluta fram-
kvæmdanna með sölu lóða á því
svæði sem losnar á yfirborði þegar
stokkurinn verður gerður. Í stokkn-
um gætu verið 2-3 akreinar í hvora
átt. Miklabraut á yfirborði gæti
breyst í vistlega borgargötu með
sérakrein fyrir almennings-
samgöngur, hjólastígum og gang-
stéttum.
Borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins hafa um árabil lagt
áherslu á að unnið verði að stokka-
lausn við Miklubraut, t.d. með sér-
stakri tillögu í borgarstjórn árið
2015. Ljóst er að Miklabraut annar
ekki þeirri umferð sem nú fer um
hana og á annatímum myndast
langar bílaraðir við
ljósastýrð gatnamót
hennar. Mikilvægt er
að leita leiða til að leysa
þennan umferðar-
vanda, ekki síst í ljósi
þess að Miklabraut er
helsta aðflutningsleið
Landspítalans við
Hringbraut.
Kosningaviðbragð
borgarstjóra
Undanfarin tvö kjör-
tímabil hafa tveir borg-
arstjórnarmeirihlutar með Dag B.
Eggertsson í fararbroddi dregið
lappirnar varðandi samgöngubætur
í borginni. Beitti Dagur sér m.a. fyr-
ir samningi við ríkisstjórn Jóhönnu
Sigurðardóttur, sem fól í sér að
borgin hafnaði öllum stórum sam-
gönguframkvæmdum í borginni til
ársins 2022.
Dagur vildi sem borgarstjóri ekki
taka afgerandi afstöðu til tillögu
Sjálfstæðisflokksins um Miklu-
brautarstokk árið 2015 heldur lét
vísa henni inn í borgarkerfið til
skoðunar. Nú, þegar kosningar
nálgast, vaknar Dagur hins vegar af
þyrnirósarsvefni og þykist allt í einu
vera orðinn áhugasamur um sam-
göngubætur á Miklubraut. Nýtil-
kominn áhugi borgarstjórans á
samgöngubótum er ótrúverðugur
og bætir ekki upp áralangan seina-
gang hans og áhugaleysi í mála-
flokknum.
Stokkur hefur marga kosti
Nú í vikunni var loks kynnt svo-
kallað frummat á þróunarmögu-
leikum vegna umræddrar stokka-
lausnar.
Umrætt mat staðfestir það, sem
lengi hefur verið vitað, að ákjósan-
legt sé að setja meginstraum um-
ferðar á Miklubraut í stokk frá
Snorrabraut og austur fyrir
Kringlu. Slíkt myndi skapa góðar
aðstæður fyrir almennings-
samgöngur, gangandi, hjólandi og
bílaumferð. Slíkur stokkur mun
einnig draga úr neikvæðum áhrifum
bílaumferðar á loftgæði og hljóðvist
þar sem þau eru mest í borginni.
Ekki síst mun slíkur stokkur hafa
jákvæð áhrif á lífsgæði íbúa í Hlíð-
um og Norðurmýri með minnkandi
svifryksmengun, loftmengun og
umferðarhávaða. Umferðarstokkur-
inn mun auk þess greiða fyrir mis-
lægum öryggislausnum á tveimur
stöðum á umræddum kafla, þ.e. við
gatnamót Miklubrautar-Kringlu-
mýrarbrautar og Miklubrautar og
Lönguhlíðar.
Ljóst er að stokkalausn á Miklu-
braut nýtur mikils stuðnings íbúa í
nærliggjandi hverfum. 85% íbúa í
Hlíðum vilja úrbætur sem taka á
umferð, öryggi, hljóð- og loft-
mengun. Í Háaleitishverfi og Smá-
íbúðahverfi vilja 70% íbúa sambæri-
legar aðgerðir. Við skoðun málsins
hefur verið gert ráð fyrir að um-
ræddur Miklubrautarstokkur nái
frá Snorrabraut austur fyrir gatna-
mót við Kringlumýrarbraut. Íbúar í
Háaleitishverfi hafa lagt áherslu á
að umræddur stokkur nái austur
fyrir Grensásveg og er full ástæða
til að skoða í þessari vinnu hvort
ekki sé unnt að verða við þeim
óskum.
Miklubrautarstokkur
Eftir Kjartan
Magnússon »Miklubrautarstokk-
ur verður mikil
samgöngubót og mun
greiða fyrir umferð,
fækka slysum, draga úr
mengun og auka lífs-
gæði íbúa í nærliggj-
andi hverfum.
Kjartan Magnússon
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
kjartan@reykjavik.is