Morgunblaðið - 23.03.2018, Síða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. MARS 2018
P
áskahátíðin er að flestu leyti hefð-
bundin frá ári til árs en sitthvað
hefur þó breyst hjá Erlu síðan hún
tók víglsu sem prestur, þó ekki
endilega páskarnir sjálfir, eins og
hún segir frá þegar við tökum tal saman.
„Það er frekar aðdragandi páskahátíð-
arinnar sem ég horfi til og nýti með öðrum
hætti en áður en ég fór að þjóna,“ segir hún.
„Föstutíminn, dagarnir 40 fyrir páska, sem
kalla á innri íhugun, lestur og hlustun, fær
mig til að spyrja hvernig ég ætli að verja
þessum tíma mér til uppbyggingar. Sem
dæmi hlusta ég alltaf á lestur passíusálmanna
eftir kvöldfréttir á Rás 1.
Og annað hefur breyst eftir að ég fékk
vígslu. Ég fer varla í páskafrí!“ bætir hún við
kímin.
Páskahefðirnar fyrr og nú
Aðspurð segist Erla eiga sér ljóslifandi páska-
minningar úr æsku, og þær geymir hún vel
með sjálfri sér.
„Þessir dagar frá bernskuárum eru í mínu
minni sem ein stór samvera heimafyrir því
fjölskyldan fór varla lengra en í næstu götu til
ömmu og afa. Páskalambið þiðnaði í þögninni
fyrir hátíðardaginn og fastur punktur föstu-
dagsins langa var áhorf á píslarsöguna er
sýnd var í sjónvarpinu. Þessi magnaða átaka-
saga sem rúmar allar tilfinningar mannlífs og
mennsku. Saga lyga, svika og dauða en ekki
síður saga kærleika, ástar og vonar. Ég man
að ég horfði heilluð en hrædd og hvorki spurði
né kallaði eftir útskýringum foreldra minna.“
Erla hugsar sig um stutta stund og heldur
svo áfram: „Mamma snerti ekki prjónana
þennan dag og pabbi hleypti hrossunum út og
gaf þeim en fór aldrei á bak. Á 3ja degi var
páskalambið lagt á borð og annar blær færð-
ist yfir fjölskyldulífið. Ég minnist einnig að
páskaeggið dugði frameftir viku en kláraðist
ekki á einu augabragði eins og mínu heimili í
dag.“
Blaðamaður brosir út í annað og tengir ljós-
lega við þetta sjálfur.
Talið berst í framhaldinu að páskasiðum á
heimili þeirra hjóna í dag, og hvort einhverjir
eru.
„Hver dagur á sinn sjarma í helgihaldi í
dymbilviku og á páskadegi. Ýmist þjóna ég
við messur eða sæki þær í öðrum kirkjum
með karlinum mínum. Þá eigum við hjónin
alltaf göngutúr í þögn á föstudaginn langa.
Það er svo magnað að geta dvalið saman í
þögninni. Við gengum í hjónaband fyrir 15 ár-
um á laugardegi fyrir páska og gerum þeim
degi alltaf góð skil en þessi laugardagur er
sterkari hjá okkur en raunverulega brúð-
kaupsdagsetningin. Laugardagurinn er líka
mikilvægur í samhengi þessara daga, hugleiða
að Jesús dvaldi í dauðaríkinu uns hann reis
upp með morgunsól. Síðan elsta dóttir okkar
fór að hafa vit á páskaeggjaleit hef ég gert
Biblíuratleik sem leiðir til fundar súkku-
laðieggja. Nú eru börnin þrjú og erfiðleikastig
spurninga fer eftir aldri þeirra,“ útskýrir
Erla. „Leitin hefst síðar en hjá öðrum börnum
því mamma þarf að klára vinnudaginn. Hent-
ugt að páskadagsguðsþjónustan er kl. 9 og því
hægt að hefja keppni fyrir hádegi. Það verður
nú að segjast að ég er spenntust fyrir rat-
leiknum og hvort fjölskyldumeðlimir svara
spurningum eftir minni eftirvæntingu og kröf-
um.“
Erla brosir við tilhusunina. „Þau litlu eru
kappsöm, unglingurinn gefur þessu þol-
inmæði og þátttaka eiginmannsins er af ein-
skærri ást til konu sinnar. Þá hef ég haldið í
þá hefð frá mínu æskuheimili að málshætt-
irnir fá rými í lestri og vangaveltum yfir
merkingu. Páskalambið tilheyrir borð-
samfélagi fjölskyldunnar sem og páskaskreyt-
ingar sem fá að prýða heimilið viku frá páska-
degi sem er hin eiginlega páskavika þó
Íslandingar hafa fært orðið yfir á dymbilvik-
una.“
Boðskapur páskanna um lotningu fyrir lífinu
Erla er fljót til svars þegar ég spyr hana um
hvað það sé sem ljái páskunum sína sérstöðu
sem hátíð.
„Lífið ljær hátíðinni sérstöðu,“ segir hún.
„Páskaeggið er eitt elsta tákn páskanna og
ber mikilvægan boðskap sem vert er að gefa
gaum. Eggið hefur í þúsundir ára verið tákn
um líf því það geymir framtíð. Það er brot-
hætt og viðkvæmt, rétt eins og mannslífið.
Eggið brestur og brotnar og þannig kemur
hið nýja fram sem dylst undir harðri skurn-
inni. Því færa páskarnir boðskap um lotningu
fyrir lífinu og minna okkur á að við sköpum
ekki líf. Við tölum nú stundum þannig, að við
erum máttug og æðri, þó við getum ekki skap-
að eitt einasta fuglsegg. Við eigum hins vegar
auðvelt með að brjóta það. Heilinn og rök-
hugsunin ræður ekki við að eitthvað er stærra
og meira en manneskjan, eitthvað sem skapar
og gefur líf. En hjartað, brjóstvitið, skynjar
það. Páskaeggið minnir okkur á að umgang-
ast lífið af varfærni og virðingu. Einmitt eggið
fær okkur til að staldra við og hugleiða að í
gegnum rauf brýst lífið úr viðjum heljar og
allt verður nýtt, ekkert eins og áður, alveg
eins og Jesús.“
Gefum, deilum og þjónum
Fyrir ekki svo mörgum árum stöldruðum við
Íslendingar gjarnan við á trúartengdum tylli-
dögum og hugsuðum til þeirra sem minna
máttu sín vegna vegna kreppunnar í kjölfar
hrunsins, og rifjuðum upp um leið hvað það er
sem raunverulega skiptir máli í lífinu. Nú
þegar flestallir hafa það heldur skár og betur
árar almennt, hvað finnst prestinum að við
ættum að hugleiða þegar við setjumst niður
um páskana?
„Sonur minn 7 ára sagði á dögunum eftir
umræðu í skólanum um páskana: „Mamma, ef
allir myndu trúa þér, þá myndu allir trúa á
Jesú.“ Svo einfalt í hans huga og hversu mátt-
ug væri þá mamma hans.
En hvort sem fólk trúir á Jes-
úm sem Krist eða þekkir orð og
verk meistarans frá Nasaret þá
hefur hann við okkur að segja að
lífið er gjöf og okkur ber að
þiggja gjafir gleði og lífsgæða.
Og með fordæmi sínu er hann
okkur hvatning að gefa, deila með okkur og
þjóna náunganum í kærleika. Manneskjan á
að nýta afl og auð, gáfur og gæsku til góðs í
þessu lífi. Þá vissulega gefa kristilegar
trúarhátíðir okkur tilefni til að staldra við og
beina sjónum að minnsta bróður. Margprófuð
lífsviska kynslóðanna er að þeim líður betur
sem gefa. Sjálfur Jesús sagði: „Sælla er að
gefa en þiggja.“ Náunganum getum við gefið
margt, s.s. tíma, þolinmæði, nærveru, aura,
bros eða einfaldlega gefið honum gaum.
Kirkjan og Hjálparstarf kirkjunnar mætir
manneskjum árið um kring með hjálparhönd
og hjarta en samfélagið kallar þessa hugsun
sterkar fram á tyllidögum er við sjálf gerum
betur við okkur,“ bætir Erla við. „Þau er ófá
sem koma í kirkjur landsins án þess að vilja
láta nafns síns getið og biðja okkur að finna
náunga sem þarf á aðstoð að halda til að gera
dagana bærilegri. Við ættum því að hugleiða
að gefa gaum, gefa kærleika, á tyllidögum
sem og öðrum tilverudögum.“
Á páskunum er gott að vera prestur
Margir nota hina löngu páskahelgi til að kasta
mæðinni og hvílast – er það munaður sem
gefst prestum?
„Fyrir nokkrum misserum átti ég samræð-
ur með fermingardrengjum um sorg og missi,
en allmörg áföll höfðu orðið í þeirra skóla-
samfélagi. Í miðjum samræðum spurði einn af
einlægni: „Erla, hvernig getur þú verið í öllu
þessu stöffi?“ Sorg og dauði stóð á bakvið
stöffið í spurningunni.
Ég játaði fyrir þeim að það hafa komið upp
stundir að ég vildi að ég gæti farið í gegnum
dyr er bæru að ofan merkið „UT EXIT“ með
mynd af hlaupandi manneskju. Í aðstæðum er
ég upplifi mig vanmáttuga, á hvorki orð né
annað, og langar að hlaupa í burtu er ég finn
til smæðar minnar, einmitt þegar ég á að
standa sterk með fólki, hugga og styðja. Og
þá kemur vonarbirta páskanna, páskaeggið,
sem minnir á lífið sem brotnar og brestur en
svo rís nýtt af því, líf í fullri gnægð og gleði. Á
páskunum er gott að vera prestur og ákveðin
hvíld fylgir að þjóna í helgihaldi.
Við prestarnir ferðumst kannski
ekki mikið þessa vinnudaga. En
við ferðumst frá föstudegi, frá
ofbeldi, niðurlægingu, valdníðslu,
dauða og sigri mannlegs valds,
alla leið til sunnudags, til friðar,
birtu, vonar, kærleika og til ei-
lífðar. Þá langar okkur alls ekki að taka til
fótanna. Því einmitt páskarnir gefa okkur
prestum það sem við þurfum á að halda til að
þjóna, vera, fylgja, hugga og hughreysta,
biðja með og boða.
En bernska barna minna verður örugglega
í líkingu við mína. Ekki farið mikið lengra en í
næstu götu til ömmu og afa, því mamma þarf
að vinna.“
Lífinu á að lifa í gleði og þakklæti
Nú þegar jafndægur á vori eru nýliðin og
dagurinn orðinn lengri en skammdegið og
grænir sprotar farnir að gægjast og hátíð
upprisunnar rétt handan við hornið – hvernig
leggst sumarið framundan í Erlu?
„Svo vel. Þegar allir verða fjarri á ferð og
flugi um miðjan júlí verða lífárin mín 40 og því
ætla ég að fagna með fjölskyldunni á okkar
fögru eldfjallaeyju,“ segir Erla.
„Hver árstíð hefur sína töfra og hver þeirra
kallar fram tilhlökkun hjá mér hvort sem
henni fylgir marrið í snjónum eða grasilmur í
lofti. Við Íslendingar fögnum sumarkomu
þegar allra veðra er von, það er fjarri að sól
og blíða fylgi sumrinu. Sumarið er kannske
fyrst og fremst ákveðið hugarfar. Að eiga
sumar í hjarta hjálpar að halda sínu striki
þótt vindar blási og éljadrífur næði. Sumarið
er afstaða, að lífinu eigi að lifa í gleði og þakk-
læti og kallar fram göfugustu köllun okkar
allra; að skapa betri heim og betra samfélag.
Við gróðursetjum lauk að hausti og bíðum eft-
ir litum að vori, við gróðursetjum vonir okkar
í moldina og þar vonumst við til þess að þær
skjóti rótum er við veitum þeim næringu og
birtu sem gerir þeim kleift að auðga umhverf-
ið og samfélagið. Svo sumarið leggst vel í mig
– það er tíminn sama hver árstíðin er!“
jonagnar@mbl.is
Lífið ljær páskahátíðinni sérstöðu
Erla Guðmundsdóttir er sóknarprestur í Keflavíkurkirkju og páskarnir eiga sérstakan sess hjá henni og fjölskyldunni.
Hér ræðir hún hátíðina og að hennar mati á hver dagur sinn sjarma í helgihaldi í dymbilviku og á páskadegi.
Ljósmynd/Jón Óskar Hauksson
Keflavíkurkirkja „Þau er ófá sem koma í
kirkjur landsins án þess að vilja láta nafns
síns getið og biðja okkur að finna náunga
sem þarf á aðstoð að halda til að gera
dagana bærilegri. Við ættum því að hug-
leiða að gefa gaum, gefa kærleika, á tylli-
dögum sem og öðrum tilverudögum.“
Presturinn „Páskarnir gefa okkur prestum það
sem við þurfum á að halda til að þjóna, vera,
fylgja, hugga og hughreysta, biðja með og boða.“
Manneskjan á að
nýta afl og auð,
gáfur og gæsku til
góðs í þessu lífi.