Morgunblaðið - 17.04.2018, Blaðsíða 18

BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Alþingi og Stjórnarráðið hafahug á því að auka samstarfog koma á skipulegrivinnubrögðum, sérstak-
lega yfir þingtímann þegar sam-
starfið er mikið og náið milli lög-
gjafarvaldsins og framkvæmda-
valdsins.
Fyrr í vetur urðu miklar um-
ræður um aukinn fjölda fyrirspurna
þingmanna og stóraukið álag ráðu-
neytanna við að svara þeim.
Steingrímur J. Sigfússon, forseti
Alþingis, ritaði Katrínu Jakobsdóttur
forsætisráðherra bréf hinn 22. febr-
úar sl. þar sem hann tók upp þrjú at-
riði sérstaklega sem varða samskipti
Alþingis og Stjórnarráðsins. Ríkis-
stjórnin fjallaði um erindi þing-
forseta á fundi sínum daginn eftir og
forsætisráðherra svaraði forseta með
bréfi 2. mars.
Í framhaldi af bréfaskriftunum
hittust þau á fundi, Helgi Bernódus-
son, skrifstofustjóri Alþingis, og
Ragnhildur Arnljótsdóttir, ráðuneyt-
isstjóri í forsætisráðuneytinu. Þau
ræddu m.a. um fyrirspurnir, einkum
skriflegar fyrirspurnir, og líka svör
við þeim og þann drátt sem hefur
orðið á þeim æði oft. Skrifstofustjóri
Alþingis mun koma á fund ráðu-
neytisstjóranna á næstunni og ræða
málið frekar við þá.
Meiri og tíðari upplýsingar
„Við ræddum líka um meiri og
tíðari upplýsingar sem ganga þurfa á
milli Alþingis og Stjórnarráðsins,
einkum yfir þingtímann, annars veg-
ar alls konar yfirlit og áætlanir sem
þingið vinnur jafnharðan, svo og þá
upplýsingaveitu sem ráðuneytin eru
að koma upp um feril þeirra mála
sem á endanum koma fram á þingi
sem frumvörp eða tillögur,“ segir
Helgi Bernódusson. „Loks fórum við
yfir hugmyndir um hvernig bæri að
uppfæra þingmálaskrána og skipu-
leggja betur afgreiðslu þeirra mála
sem ríkisstjórn á hverjum tíma vill fá
afgreidd,“ segir Helgi.
Þingmenn hafa samkvæmt þing-
sköpum Alþingis þann rétt að geta
beðið um sérstakar umræður við ráð-
herra. Í bréfi sínu leggur þingforseti
á það áherslu að ráðherrar bregðist
vel við slíkum beiðnum þannig að um-
ræðan komist sem fyrst á dagskrá
þingfundar. Leggur forseti til að
skrifstofa þingsins sendi forsætis-
ráðuneytinu reglulega yfirlit yfir slík-
ar beiðnir þannig að þær liggi fyrir á
einum stað.
„Fyrirspurnir þingmanna til
ráðherra eru mikilvægur liður í eftir-
litshlutverki Alþingis,“ segir þing-
forseti í bréfinu. Hann bendir á að
fyrirspurnum til skriflegs svars hafi
fjölgað á umliðnum árum en fyrir-
spurnum til munnlegs svars fækkað.
Hann hvetur til þess að skriflegum
fyrirspurnum sé svarað innan tiltek-
ins frests. Að öðrum kosti sendi ráðu-
neytin þinginu frestunarbréf „en
nokkrar áhyggjur vekur hve mörg
frestunarbréf berast þessa dagana,“
segir þingforseti m.a. Loks spyr
hann hvort hægt væri að koma á því
verklagi að viku- og hálfsmánaðar-
lega væri forseta og skrifstofu Al-
þingis sendur listi yfir þau mál sem
næst væru því að hljóta afgreiðslu í
ríkisstjórn og í framhaldinu að berast
þingflokkum og þinginu.
Í svarbréfi forsætisráðherra
segir m.a. að í ríkisstjórninni hafi far-
ið fram talsverðar umræður um
fyrirspurnir þingmanna til ráðherra.
Ennfremur upplýsir ráðherra að
forsætisráðuneytið hafi unnið að því
undanfarin misseri að skýra alla ferla
við undirbúning lagasetningar þann-
ig að fá megi heildstæða yfirsýn yfir
stöðu allra mála á þingmálaskrá.
Alþingi og Stjórnar-
ráðið auka samstarf
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Oddvitar Núverandi og fyrrverandi formaður Vinstri grænna eru odd-
vitar löggjafar- og framkvæmdavalds. Þau hafa staðið í bréfaskiptum.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. APRÍL 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fróðlegt varað lesafrásögn
Morgunblaðsins í
liðinni viku af
framsögu sem
Albert Jónsson sendiherra
og einn helsti sérfræðingur
Íslands í varnar- og örygg-
ismálum flutti um Rússland
og utanríkisstefnu stjórn-
valda þar. Sem kunnugt er
hefur vesturveldunum og
Rússlandi ítrekað lent sam-
an á síðari árum og er svo
komið málum að víða er því
haldið fram að tímar kalda
stríðsins séu einfaldlega
komnir aftur.
Í máli Alberts kom fram
að rússnesk stjórnvöld litu á
sig sem umsetin og að þau
tryðu því að Vesturveldin,
einkum Bandaríkin, væru
sífellt að reyna að skáka
Rússum. Þeir væru því
óánægðir með alþjóðakerfið
og yfirburðastöðu Banda-
ríkjanna. Þá virðist sem
stjórnvöld í Kreml séu
þeirrar skoðunar að Banda-
ríkjamenn vilji koma á
breytingum á stjórnarfari
Rússlands með það að
markmiði að fá þar til valda
einhverja sem yrðu þeim
þægari ljár í þúfu.
Mjög gagnlegt er að fá
þessa greiningu Alberts
fram, en í raun má segja að
Rússar horfi enn sömu aug-
um á umheiminn og Sovét-
menn gerðu í kalda stríðinu.
Í hinu „langa símskeyti“
sem George F. Kennan
sendi við upphaf kalda
stríðsins tiltók hann einmitt
að rússnesk þjóðernis-
hyggja og útlendingafælni
hefðu eins mikil áhrif, ef
ekki meiri, á utanríkis-
stefnu Sovétríkjanna og
þær kenningar marxismans,
sem leiðtogar þeirra töldu
sig fylgja.
En Rússland í dag er ekki
risaveldi eins og Sovétríkin
voru og landið er heldur
ekki bundið af þeirri kenn-
ingu að það verði að standa í
átökum við hinn kapítalíska
heim. Hagkerfi Rússlands,
mælt í landsframleiðslu, er
ámóta stórt og hagkerfi
Spánar og aðeins um helm-
ingur af hagkerfi Bretlands,
mælt á sama kvarða. Þetta
er vitaskuld enginn endan-
legur mælikvarði á hag-
kerfið, en segir sína sögu.
Það þýðir þó ekki að hægt
sé að gera lítið úr Rússum.
Kjarnorkuvopnabúr þeirra
er enn gríðarstórt, annað
stærst í heimi, mun stærra
en hjá nokkurri
annarri þjóð, fyr-
ir utan Bandarík-
in. Og fyrir utan
kjarnorkuvopnin
er hernaðarmátt-
ur Rússlands umtalsverður.
Þá þýðir olíu- og jarðgas-
framleiðsla landsins að það
hefur getað myndað mik-
ilvæg viðskiptatengsl víða,
sérstaklega í sumum lönd-
um Evrópusambandsins,
sem þurfa á þessum fram-
leiðsluvörum Rússlands að
halda.
Að einhverju leyti er ef til
vill óumflýjanlegt að hags-
munir vesturveldanna og
Rússlands skarist með þeim
hætti að deilur verði af. Þá
hefur hegðun Rússa á síð-
ustu árum ítrekað verið
ámælisverð, bæði hvað
varðar yfirgang gagnvart
nágrannaríkjum og skipu-
lagðri beitingu netsins til að
hafa óeðlileg áhrif þó að þau
áhrif hafi reyndar á stund-
um verið ofmetin. Enn-
fremur hafa atburðir á borð
við það sem gerðist í Salis-
bury í síðasta mánuði haft
augljós neikvæð áhrif á
samskipti vesturveldanna
og Rússlands. Vesturveldin
verða að standa þétt saman
og gera Rússum grein fyrir
því að slík hegðun geti ekki
talist í lagi.
Engu að síður eru umtals-
verðir hagsmunir, bæði fjár-
hagslegir og aðrir, í húfi
þegar kemur að þeirri
spurningu hvernig bæta
megi ástandið í samskipt-
unum við Rússland. Hafa
má í huga að engum er gerð-
ur greiði með núverandi
ástandi mála, allra síst
Rússum sjálfum. Fyrir utan
hættuna á stríðsátökum,
sem fylgir því að standa í
köldu stríði, varð vígbún-
aðarkapphlaupið við Banda-
ríkin efnahagslífi Sovétríkj-
anna ofviða. Engar líkur eru
á að Rússar kæmu vel frá
slíku kapphlaupi.
Ljóst er þó einnig að sam-
skiptin verða áfram stirð
um fyrirsjáanlega framtíð
og engar töfralausnir eru til
í þeim efnum. Það væri til
mikils að vinna ef leiðtogum
vesturveldanna auðnaðist
að afstýra nýju köldu stríði
án þess þó að gefa eftir þau
gildi sem þessi ríki halda í
heiðri. Þetta gæti þó reynst
flókið í framkvæmd, sér í
lagi þegar horft er til þeirr-
ar heimssýnar Kremlverja
sem Albert Jónsson lýsti í
fyrirlestri sínum.
Taka þarf tillit til
hagsmuna Rússa
upp að vissu marki}
Nýtt kalt stríð?
U
tanríkisráðherra segir að ekki sé
titringur í ríkisstjórninni vegna
afstöðunnar til ályktunar
NATO um Sýrland. Titringur
væri að minnsta kosti lífsmark.
Eins og þjóðin man var stjórnin mynduð af
formanni Framsóknarflokksins sem sagði:
„Með því að einbeita okkur að þessum verk-
efnum, sem allir eru meira og minna sammála
um að þurfi að fara í, þá getum við vonandi náð
að uppfylla þær væntingar sem landsmenn
hafa til ríkisstjórnar.“ Stjórnin er því eins kon-
ar varanleg starfsstjórn, sem hefur ekki nein
sérstök hugsjónamál sem hún sameinast um.
Slíkt samstarf gengur meðan ekkert gerist.
Forystumenn ríkisstjórnarinnar gæta þess að
ekkert frumkvæði komi frá þeim sem raskað
gæti kyrrstöðunni. Nú eru t.d. tvö ár síðan
verkefnisstjórn 3. áfanga rammaáætlunar um virkj-
anakosti skilaði af sér. Tveir ólíkir umhverfisráðherrar
lögðu samhljóða tillögur fyrir Alþingi, en núverandi um-
hverfisráðherra telur ekki tímabært að tjá sig um hvenær
hann leggur fram tillögur sínar. Réttara hefði auðvitað
verið að segja „hvort“ en ekki „hvenær“ tillaga kemur.
Þótt ríkisstjórnarflokkarnir passi að gera ekkert koma
stundum óþægileg mál utan úr heimi. Það er vandræða-
legt þegar forsætisráðherra og utanríkisráðherra stang-
ast á um það hvort Ísland styðji ályktanir NATO, sem
fulltrúi Íslands studdi. Forsætisráðherra sagði „að ríkis-
stjórn Íslands hefði ekki lýst yfir sérstökum stuðningi við
aðgerðir Bandaríkjamanna, Frakka og Breta í Sýrlandi“.
Kannski er hér munur á „sérstökum stuðn-
ingi“ og „eðlilegum stuðningi“ við aðgerðirnar
sem formaður utanríkismálanefndar Alþingis
sagði Ísland standa að. Utanríkisráðherra
getur svo á næsta ríkisstjórnarfundi gert góð-
látlegt grín að „reynsluleysi“ forsætisráð-
herrans.
Sami forsætisráðherra gat ekki stillt sig um
að sparka í fyrirrennara sína og félaga, þegar
hún ávarpaði þegna sína á ársfundi Seðla-
bankans: „Núverandi staða á vinnumarkaði
byggist á langvarandi togstreitu og sam-
skiptaleysi, sér í lagi á milli síðustu ríkis-
stjórna og launþegahreyfingarinnar.“ Ég get
upplýst að bæði forsætisráðherra og fjár-
málaráðherra nýliðinnar stjórnar ræddu oft
við forystufólk í verkalýðshreyfingunni. Þá
þurftu ljósmæður og BHM ekki að „lýsa undr-
un og vanþóknun á ummælum heilbrigðisráðherra“ eins
og í liðinni viku.
Forsætisráðherrann hitti samt naglann á höfuðið þegar
hún lýsti efnahagsástandinu sem ríkisstjórnin tók við. Í
ávarpinu til þegnanna kom fram að „hagvöxtur er hér
með ágætum en þó ekki á yfirsnúningi, verðbólga er hóf-
leg, erlend staða þjóðarbúsins afar góð og langvarandi af-
gangur hefur verið á viðskiptajöfnuði. Almennt er staða
efnahagsmála afar góð þó hættur leynist víða.“
Stærsta hættan leynist auðvitað í lausatökum og að-
gerðaleysi ríkisstjórnarinnar.
Benedikt
Jóhannesson
Pistill
Hættur leynast víða
Höfundur er stærðfræðingur og stofnandi Viðreisnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Bréfaskipti núverandi og fyrr-
verandi formanns Vinstri
grænna eru á vinsamlegum og
mjög formlegum nótum, þegar
þeir fjalla um mikilvægi góðs
samstarfs á milli Alþingis og
ríkisstjórnar á hverjum tíma.
„Í erindi yðar er í fyrsta lagi
fjallað um „sérstakar umræð-
ur“ og er fallist á þá tillögu að
forsætisráðuneytið fái reglu-
lega yfirlit yfir fyrirliggjandi
beiðnir þingmanna um sér-
tækar umræður á hverjum
tíma,“ segir m.a. í bréfi Katr-
ínar Jakobsdóttur til þing-
forseta.
Og Steingrímur J. Sigfússon
er ekki síður formlegur í sínu
bréfi til forsætisráðherra.
„Forseti Alþingis vonar að
Stjórnarráðið og Alþingi geti
átt gott samstarf um ofan-
greind atriði og aðra þá þætti
sem reynir á í samskiptum
þessara aðila,“ eru lokaorðin í
bréfi þingforseta.
Bréf á form-
legum nótum
SAMSKIPTI ODDVITANNA