Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.04.2018, Síða 31

aður Rússa og Sýrlendinga ofist sífellt þéttar saman.
Og sá tími sem liðið hefur frá því að Trump byrjaði að
veifa flaugunum yfir höfðum þeirra Assads og Pútíns
hefur verið notaður vel og hergögnum Assads verið
komið fyrir þannig að ekki verði auðvelt að eyðileggja
þau án þess að setja lið og búnað Rússa í hættu. Það
þætti óverjandi ábyrgðarleysi, og ekki síst í augum
þeirra sem telja ekki óyggjandi að Sýrlandsforseti,
þótt illur sé, beri ábyrgð á ódæðinu nú.
Kosið verður til Bandaríkjaþings í nóvember og
demókratar hafa ætlað sér að láta þær kosningar snú-
ast algjörlega um Trump. Fengju þeir viðbótarspil á
hendi sem þættu sanna að Trump væri óútreiknanlegur
áhættufíkill, sem væri tilbúinn að stofna heimsfriði í
hættu, teldu þeir að nú væru sér allir vegir færir.
Á móti kemur að þeir eru til sem segja að Trump
hafi málað sig út í horn, standi hann ekki við stóru orð-
in um refsiaðgerðir.
Og þeir bæta því við að einn af þeim sem fylgist
grannt með þessu spilverki forsetans sé Kim Jong-un.
Fái hann þá hugmynd að hótanir forsetans um að
beita herstyrknum mikla séu innantómur belgingur
og frekar hluti af leikjafræði stríðs á völlum mark-
aðarins, en á hörðum raunveruleika lífs og dauða,
muni hugur hans herðast.
Kunnuglegt mál
Morgunblaðið hefur á undanförnum árum iðulega gert
þróun Mannréttindadómstólsins að umtalsefni í rit-
stjórnargreinum sínum. Hefur því hvergi verið leynt
að talið hefur verið að dómstóllinn hafi um langt skeið
verið á villigötum og að auki átt það til að fara út af
þeim götum. Þá hefur það verið gagnrýnt hvernig
rætt er um þennan dómstól hér á landi og það jafnvel
af þeim mönnum sem ekki aðeins ættu að þekkja til,
heldur hefðu beina skyldu til þess, eins og starfandi
lögmenn og leiðandi menn á þjóðþingi og reyndar
ýmsir fleiri. Hér láta slíkir aðilar eins og Íslendingar
séu bundnir af þessum dómstól og jafnframt er í um-
ræðunni oft látið eins og hann sé hluti af áfrýjunar-
kerfi íslenska ríkisins.
Góðar fréttir
Því er full ástæða til að taka undir með Birni Bjarna-
syni, fyrrverandi dómsmálaráðherra, þegar hann
fjallar um nýjar fréttir um dómstólinn í pistli sínum.
Björn segir í upphafi hans: „Merkilegt er að lesa í
dönsku blaði að ríkisstjórn Íslands hafi mótað sér
skoðun gegn Dönum í þessu máli.
Því er fagnað í dönskum fjölmiðlum í dag (13. apríl)
að Dönum hafi tekist í hálfs árs formennsku í ráð-
herraráði Evrópuráðsins að fá samþykki allra annarra
46 aðildarríkja ráðsins við endurbótum á „evrópska
mannréttindakerfinu“ eins og það er orðað.
Þetta er haft eftir Søren Pape Poulsen, dóms-
málaráðherra Dana, eftir tveggja daga fund ráðherra-
ráðsins í Kaupmannahöfn. Hann segist bæði stoltur og
glaður yfir að þetta sé komið í höfn því að um mikið
metnaðarmál fyrir dönsku ríkisstjórnina sé að ræða.
Í frétt Jyllands-Posten segir að andstaða hafi upp-
haflega verið við tillögur Dana frá stjórnvöldum ým-
issa landa, t.d. Svíþjóðar, Noregs og Íslands. Orðalagi
upphaflegra tillagna hafi verið breytt á þann veg að
um þær náðist samstaða og meira að segja Tyrkir og
Rússar standi að niðurstöðunni.
Danir hafa gagnrýnt „skapandi túlkun“ mannrétt-
indadómara í Strassborg og sérstaklega gagnrýnt að
þeir hafi oftar en einu sinni komið í veg fyrir að erlend-
um afbrotamönnum sé vísað á brott frá Danmörku.
Søren Pape segir þörf fyrir kerfi þar sem tekið sé
hart á þeim ríkjum sem augljóst sé að virði ekki mann-
réttindi en mannréttindadómstóllinn eigi ekki að fjalla
um smámál eða taka afstöðu í málum sem einfalt sé
fyrir ríkin sjálf að afgreiða.“
Brennandi spurningar
Þessir síðustu þættir eru fullkomlega í takt við þær
áherslur sem Morgunblaðið hefur haft á undanförnum
árum. Björn segir að sumir spyrji sig hvort Danir hafi
útþynnt tillögur sínar svo mjög að ekki sé réttmætt að
tala um umbætur heldur texta með mörgum vilja-
yfirlýsingum og „þar sé meðal annars lýst „alvar-
legum áhyggjum yfir þeim mikla fjölda mála sem enn
eru óafgreidd af dómstólnum“. Eru aðildarríkin hvött
til að „draga úr straumi mála“. Um þessar mundir
bíða um 50.000 mál afgreiðslu dómaranna í Strass-
borg. Þegar málalistinn var lengstur árið 2012 biðu
150.000 mál afgreiðslu.
Merkilegt er að lesa í dönsku blaði að ríkisstjórn Ís-
lands hafi mótað sér skoðun gegn Dönum í þessu máli.
Hver var afstaða íslenskra stjórnvalda? Hvar var hún
mótuð? Í ríkisstjórn eða á alþingi?“
Þá segir Björn Bjarnason réttilega að „ráðandi öfl
meðal íslenskra lögfræðinga hafa ekki tekið undir
gagnrýni á „skapandi túlkun“. Hún felur í sér að dóm-
arar taka sér lagasetningarvald. Eru það þessi öfl sem
hafa á bakvið tjöldin ráðið ferð íslenskra stjórnvalda í
þessu máli? Í lýðræðisríkjum á ekki að stunda feluleik
þegar evrópsk mannréttindamál og grunnreglur
þeirra eru til umræðu.“
Allar þessar athugasemdir eru réttmætar. Það þarf
að upplýsa hverjir það voru í íslenska stjórnkerfinu
sem réðu því og eftir atvikum báru á því ábyrgð að Ís-
land reyndi að gera nauðsynlegar og sjálfsagðar
breytingar erfiðari og hvernig í ósköpunum menn hafi
leyft sér slíka stefnumörkun án þess að hafa um það
mótandi umræður í þjóðfélginu og þá ekki síst á Al-
þingi.
Allt það smælki og loddaraleikur sem tekur þar upp
tíma hefði mátt víkja fyrir uppbyggilegri umræðu um
svo mikilvægt efni.
Morgunblaðið/RAX
Yfir Eldhrauni.
15.4. 2018 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31