Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.05.2018, Blaðsíða 34

LESBÓK Garður meðalmennskunnar er heiti sýningar sem myndlistarmaður-inn Loji Höskuldsson opnar í Gallery Porti á Laugarvegi 23b á laugar-
dag kl. 16. Í verkunum kannar Loji ýmsar útsaumsleiðir.
Hversdagsleg útsaumsverk Loja
34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13.5. 2018
Við flytjum þjóðlög frá Íslandi, Írlandi ogSpáni og það sem er sérstakt við þessaskrá er að flestöll lögin eru útsett af
gítarleikaranum,“ segir Guðrún Jóhanna
Ólafsdóttir messósópran um tónleika Duo Atl-
antica í Norðurljósasal Hörpu í dag, sunnu-
daginn 13. maí, kl. 17.
Dúóið mynda Guðrún Jóhanna og spænski
gítarleikarinn, Francisco Javier Jáuregui, sem
jafnframt er eiginmaður
hennar en síðastliðin 16 ár
hafa þau komið fram um
allan heim, í Bandaríkj-
unum, Evrópu og Afríku.
Þau kynntust þegar þau
voru í meistaranámi við
Guildhall School of Music
and Drama í Lundúnum.
Á tónleikunum syngur
Guðrún á fjölmörgum
tungumálum auk íslensku; ensku, basknesku,
valensíanó, kastilísku og ladínó. Titill tón-
leikanna, Mitt er þitt, vísar til helstu perlu ís-
lenskra þjóðlaga, Vísna Vatnsenda-Rósu sem
Jón Ásgeirsson útsetti en Jón gaf Javier leyfi
til að gera nýja útsetningu á laginu þar sem
hann bætir smá formála við.
„Íslensku þjóðlögin sem við flytjum komu
flest út árið 2008 á diskinum Mitt er þitt – ís-
lensk og spænsk þjóðlög, sem 12 tónar gáfu út,
og við erum svolítið að halda upp á 10 ára af-
mæli þeirrar útgáfu. Írsku þjóðlögin eru nýrri
á efnisskránni og hafa ekki enn komið út en
eru væntanleg á næsta geisladiski okkar.
Íslensk þjóðlög, eins og Vísur Vatnsenda-
Rósu eru ekki bara vinsæl á Íslandi en þar sem
við höfum flutt þau hafa þau heillað fólk upp úr
skónum og áheyrendum finnst gaman að
heyra forsöguna af Rósu Guðmundsdóttir og
hennar örlögum.“
Lög tónleikanna eru einnig af geisladisk
listamannanna Secretos quiero descubrir sem
kom út hjá Abu Records og inniheldur spænsk
sönglög en þau hjónin fluttu hluta tónleikanna
í apríl í hinum virta kammertónleikasal Wig-
more Hall í Lundúnum.
Á fjölmörgum tungumálum Spánar
Guðrún setur ekki fyrir sig að flytja þjóðlög á
allskyns tungumálum.
„Við flytjum þrjú þjóðlög á basknesku,
skringilegu tungumál sem á ekki rætur í þess-
um tungumálum sem maður þekkir, latínu eða
germönskum málum, svo erfiðast er að muna
textana. Móðir Javier ólst upp í Navarra og
baskneska var töluð á hennar heimili en ekki
utan þess en sem frægt er var baskneska
bönnuð á tímum Franco en hefur verið svolítið
endurreist síðustu árin. Spænskur prestur,
æskuvinur tengdaföður míns, benti okkur á
þessi lög sem Javier útsetti og tileinkaði móð-
ur sinni. Við frumfluttum þau í þorpi þar sem
systur tengdamóður minnar búa en þar fékk
ég einnig hjálp frá konu sem talar tungumálið
mjög vel og þýddi lögin fyrir mig.
Einnig syngjum við á ladínó, sem var tungu-
mál gyðinganna sem bjuggu á Spáni áður en
þeim var úthýst þaðan 1492 þegar ákveðið var
að allir á Spáni yrðu að taka kaþólska trú. Þar
til þá höfðu kaþólikkar, gyðingar og múslimar
búið þar saman en spænskir gyðingar hurfu
frá Spáni og fengu ekki að taka með sér nein
verðmæti en héldu áfram að tala ladínó.“
Guðrún syngur vögguvísu á valensíanó sem
vinkona systur Javier kynnti fyrir þeim hjón-
um. Þá flytja þau tvö lög á spænsku sem rit-
höfundurinn Federico García Lorca safnaði en
hann hafði mikið dálæti á þjóðlagatónlist.
Írsku þjóðlögin sem þau flytja eru afar
þekkt, flest tregafull eins og She Moved Thro-
ugh the Fair en sem smá mótvægi flytja þau
fjörugan drykkjusöng, In the town of Bally-
bay, sem skosk vinkona Guðrúnar Jóhönnu
benti henni á, sem fjallar um írska konu í Bally
bænum, sem drakk mikið og studdist við
staurfót.
„Við erum mjög heilluð af þjóðlagatónlist og
höfum sérhæft okkur í þeim íslensku og
spænsku. Þjóðlagatónlist hefur geymst í
munnlegri geymd og sjaldnast er vitað hver
samdi lögin eða textana. Á einhverjum tíma-
punkti, eftir mörg hundruð ár, voru lögin færð
niður á blað. Ljóðin hafa lifað því í þeim eru
einhver skilaboð og tilfinningar sem höfða
jafnmikið til okkar í dag og ljóðin gerðu þegar
þau voru fyrst sett saman. Lögin eru líka yfir-
leitt mjög grípandi og festast vel í minni.
Ég hef mjög gaman að því að fara með
áheyrendur í ferðalag, kynna lögin á tónleik-
unum, tengjast áheyrendum með því að út-
skýra menninguna á bak við þau, hvaðan þau
eru og um hvað þau fjalla. Rödd og gítar hefur
verið vinsæl samsetning í mörg ár, trúbadorar
miðalda fluttu sína tónlist þannig eða með ein-
hvers konar strengjahljóðfæri eins og lútu.
Gítarinn er ekki hljóðfrekt hljóðfæri svo að
það er mjög gott að syngja með gítarundirspili
og röddin nær því að vera enn nær talrödd þar
sem það er hægt að syngja lágt og sterkt til
skiptis. Þessi samsetning er hins vegar ekki al-
gengt í klassískri tónlist, þar sem það er oftar
píanó og því vantar oft útsetningar.“
Börnin farin að koma fram
Guðrún Jóhanna og fjölskylda eru búsett í
Madríd en hún og Javier eiga tvö börn, Evu og
Leó, sem eru sjálf byrjuð að koma fram. Eva
spilar á fiðlu og hefur verið að syngja í Kon-
unglega óperuhúsinu í Madríd og Leó, sem
spilar á selló, er líka í kór hússins sem þýðir að
hann fer að syngja í uppfærslum þar eftir 2-3
ár. Þar sem þau eru á stöðugum ferðalögum er
þetta púsluspil en þau eiga góða að, stór-
fjölskyldu á Spáni og hér á Íslandi.
Framundan eru tónleikar um allar trissur
og Sönghátíð í Hafnarborg sem var haldin
fyrst á síðasta ári en Guðrún Jóhanna er stofn-
andi og listrænn stjórnandi hátíðarinnar.
„Þar verða sjö tónleikar og alls konar við-
burðir og námskeið, má nefna að Kristinn Sig-
mundsson verður með masterclass og einnig
verða námskeið í boði fyrir byrjendur sem
hafa áhuga á að læra grunntækniatriði í söng.
Við Javier erum núna í miðjum í upptökum en
það er að koma út nýr geisladiskur frá okkur.
Við erum einnig í tríói með Elenu, systur Jav-
ier, sem kallast Aglaia-tríóið og komum víða
fram með henni. Ég hef einnig verið að koma
fram með spænskri kammersveit svo fátt eitt
sé nefnt. Það er því meira en nóg að gera, en
afar gaman,“ segir Guðrún Jóhanna.
Hjónin Guðrún Jóhanna Ólafs-
dóttir og Francisco Javier Jáuregui
kynntust í meistaranámi í Guild-
hall School of Music and Drama
og hafa unnið saman síðan þá.
Ljósmynd/Cristina Molino
Ljóð sem hafa lifað í aldir
Guðrún Jóhanna Ólafsdóttir messósópran og eiginmaður hennar, Francisco Javier Jáuregui gítarleikari,
hafa heillað víða veröld með flutningi sínum á þjóðlögum.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
’ Ég hef mjög gaman að þvíað fara með áheyrendur íferðalag, kynna lögin á tónleik-unum, tengjast áheyrendum
með því að útskýra menn-
inguna á bak við þau, hvaðan
þau eru og um hvað þau fjalla.
Guðrún Jóhanna
Ólafsdóttir