Fréttablaðið - 01.09.2018, Síða 98

E inu sinni var í Austri, uppvaxtarsaga eftir Xiaolu Guo, kom út í íslenskri þýðingu Ing-unnar Snædal í fyrra hjá bókaforlaginu Angúst-
úru. Guo var hér á landi á dögunum
og flutti erindi í Veröld fyrir troð-
fullu húsi. Þessi mikli áhugi kemur
ekki á óvart því Guo hefur merki-
lega sögu að segja.
Guo fæddist árið 1973 í suður-
hluta Kína og ólst upp við ömur-
legar aðstæður, eins og hún lýsir
á áhrifamikinn hátt í bók sinni.
Hún lærði kvikmyndagerð í Peking
og hefur leikstýrt nokkrum kvik-
myndum sem hafa hlotið verðlaun.
Bækur hennar hafa einnig vakið
mikla athygli og verið tilnefndar til
verðlauna. Guo býr í London ásamt
sambýlismanni og ungri dóttur.
Skriftir eins og meðferð
Guo ólst upp hjá afa sínum og
ömmu eftir að foreldrar hennar gáfu
hana frá sér. Afinn barði ömmuna
svo að segja á hverjum degi, spark-
aði í hana, hrinti henni og kýldi
hana í gólfið meðan Guo, hálfdofin
vegna ofbeldisins sem hún sá, faldi
sig. „Vesturlandabúum finnst líf mitt
örugglega hafa verið mjög sérstakt
og óvenjulegt. Sem barn kynntist ég
mikilli grimmd, en í Kína þessa tíma
þótti hún eðlileg,“ segir hún.
Það er ekki sjálfsagt að barn
sem elst upp við ástleysi, hörku
og grimmd komist óskemmt frá
slíkri reynslu. „Sem betur fer er ég
listamaður og get skrifað um þessa
upplifun og horfst þannig í augu við
fortíðina,“ segir Guo. „Minningar
mínar frá þessum tíma eru mjög
sterkar og nákvæmar og þess vegna
góður efniviður fyrir rithöfund. Ein-
hver önnur kona hefði hugsanlega
þurft sálfræðiaðstoð í hverri viku
það sem eftir væri ævinnar til að
vinna úr erfiðum og sárum tilfinn-
ingum. Fyrir mér eru skriftir eins og
meðferð.“
Ein minnisstæðasta persónan í
uppvaxtarsögu hennar er amman,
manneskja sem var beitt kúgun og
ofbeldi á hverjum degi. „Hún var
eiginlega sú eina sem sýndi mér
væntumþykju. Hún var auðmjúk
en einskis metin. Þannig var komið
fram við 90 prósent kvenna í Kína
á þessum tíma, þar sem ég ólst upp
börðu karlmenn konur,“ segir Guo
og bætir við: „Þegar ég var unglingur
og hugsaði til ömmu minnar fóru
tárin ósjálfrátt að renna niður kinnar
mínar.“
Fáránlegt hjónaband
Foreldrar Guo birtust einn daginn
og tóku við uppeldi hennar. „Hjóna-
band foreldra minna var ákaflega
undarlegt, eiginlega fáránlegt,“
segir hún. „Móðir mín var 17 ára í
áróðurshópi Rauða hersins, gekk
með rauða kverið í vasanum, tók
það reglulega upp og hrópaði: Lengi
lifi Maó formaður! Pabbi var mynd-
listarmaður og kennari. Þegar þau
hittust fyrst var faðir minn meðal
menntamanna sem höfðu verið
dregnir út á torg og upp á svið þar
sem þeir krupu meðan ákærur yfir
þeim voru lesnar upp. Móðir mín
gekk að föður mínum hrækti á hann
og sparkaði í bakið á honum. Þarna
hittust þau í fyrsta sinn. Hún tók
Listin var lausnin
Rithöfundurinn og kvikmyndagerðarmaðurinn Xiaolu Guo ólst
upp við ömurlegar aðstæður í Kína. Hún þráði ekkert heitar en að
komast burt. Í viðtali ræðir hún um æsku sína, foreldra og listina.
„Sem betur fer er ég listamaður og get skrifað um þessa upplifun,“ segir Xiaolu Guo. Fréttablaðið/Eyþór
eftir því hversu magur hann var og
velti því fyrir sér hvort hann væri
virkilega hundur auðvaldsins, eins
og henni hafði verið sagt.
Móðir mín fór síðan í heim-
sókn í endurmenntunarbúðir til
að fylgjast með þeim sem þar voru.
Þar hitti hún föður minn á ný. Þau
gengu í hjónaband eftir að honum
var sleppt. Ég var vitni að lífi þeirra
saman og sá að það var engin róm-
antík á milli þeirra. Þau töluðu ein-
ungis saman í stuttum setningum.
Hataði móður sína
Í bókinni segist Guo hafa hatað
móður sína. Á einum stað í bók-
inni segir hún um hana: „Hún var
hranaleg í framkomu og ekki mjög
viðkunnanleg. Hvorki þá né síðar.“
Spurð um tilfinningar sínar til
móðurinnar segir Guo: „Hún barði
mig og tilfinningar mínar til hennar
einkenndust af samblandi af ótta og
hatri. Móðir mín var ólæs bónda-
dóttir og hún var afar ósátt við að
ég skyldi heillast af bókum. Þetta eru
gagnslausir hlutir, sagði hún. Hún
hafði andúð á menningu meðan við
faðir minn vorum afar menningar-
lega sinnuð.“
Guo segir að faðirinn hafi verið
sterkur áhrifavaldur í lífi sínu.
„Raunveruleikinn var harður og
ömurlegur og við bjuggum við
mikla fátækt. Í miðri þessari eymd
var faðir minn að mála fallegar
landslagsmyndir. Ég horfði á mynd-
irnar og hugsaði: Þarna er heimur
án eymdar. Þetta hafði mikil áhrif á
barn sem bjó við ástleysi. Listin var
lausnin, ekkert annað.
Ég þoldi ekki lífið sem ég lifði,
það var einmanalegt og takmarkað
og ég vildi komast burt. Tvítug
fór ég til Peking í kvikmynda-
nám. Móðir mín sagði að það væri
brjálæðisleg hugmynd að ég færi
í háskóla, ég ætti að fá mér vinnu
og gifta mig. Þrítug var ég komin
til London. Þá var móðir mín afar
lítil og veikburða gömul kona en
ég var sterk ung kona. Ég óttaðist
hana ekki en vildi ekki verða náin
henni. Hún fékk krabbamein og dó
fyrir fjórum árum. Rétt áður en hún
dó fann ég að ég bar ekkert hatur
til hennar lengur. Það tók mig um
30 ár að átta mig á því að hún var
fórnarlamb kerfisins.“ Faðir Guo dó
fyrir fimm árum, einnig úr krabba-
meini.
Ætlaði aldrei að eignast barn
„Saga fjölskyldu minnar einkennd-
ist af þvingun og kúgun,“ segir Guo.
„Viðbrögð mín við því hafa verið
sterk. Þegar ég kom til Evrópu sagði
ég: Ég ætla aldrei að giftast og aldrei
að eignast barn. Við sambýlismaður
minn erum ekki gift og erum enn þá
eins og kærustupar.
Þegar foreldrar mínir voru að
deyja úr krabbameini þá rann upp
fyrir mér að lífið ætti að snúast um
að viðhalda gangi lífsins. Ég hugsaði
með mér: Kannski get ég átt barn.
Nú eigum við sambýlismaður minn
litla dóttur. Það er yndislegt. Ég vil
laða fram allt það besta í henni og
kenna henni að njóta lífsins, það
er svo margt sem hægt er að elska
í þessu lífi.“
Guo lauk nýlega við skáldsögu
sem hún segir lýsa að hluta til henn-
ar upplifun af því að vera innflytj-
andi í Evrópu. „Við sem erum inn-
flytjendur en erum ekki frá Evrópu
viljum tilheyra þessari heimsálfu en
finnum samt að við tilheyrum ekki
fullkomlega. Það má kannski kalla
þessa bók ástarbréf til Evrópu. Svo
er ég að vinna að annarri skáldsögu
sem er persónulegri og fjallar um ást
miðaldra fólks.
Svo var ég að ljúka við heimildar-
mynd sem verður frumsýnd seinna
í þessum mánuði á London Film
Festival, Five Men and a Caravaggio
sem fjallar um áhrifin sem myndir
listamannsins hafa á fimm ein-
staklinga.
Mér hefur vegnað vel. Ég geri
kvikmyndir og skrifa bækur og hef
ekki unnið aðra vinnu frá því að
ég fullorðnaðist. Ég tók meðvitaða
ákvörðun um að ég skyldi vinna
fyrir mér á þann hátt og enginn
skyldi sjá fyrir mér annar en ég sjálf.
Fólk sagði: Þú getur ekki lifað á því,
það er enginn peningur í því. En mér
hefur tekist það hingað til.“
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrun@frettabladid.is
Móðir Mín gekk
að föður MínuM
hrækti á hann og
sparkaði í bakið á
honuM. Þarna hittust
Þau í fyrsta sinn.
einhver önnur
kona hefði
hugsanlega Þurft
sálfræðiaðstoð í
hverri viku Það seM
eftir væri ævinnar til
að vinna úr erfiðuM og
sáruM tilfinninguM.
fyrir Mér eru skriftir
eins og Meðferð.
1 . s e p t e m b e r 2 0 1 8 L A U G A r D A G U r54 m e n n i n G ∙ F r É t t A b L A ð i ð
menning
0
1
-0
9
-2
0
1
8
0
4
:2
6
F
B
1
1
2
s
_
P
1
1
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
0
B
7
-4
F
C
0
2
0
B
7
-4
E
8
4
2
0
B
7
-4
D
4
8
2
0
B
7
-4
C
0
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
1
1
2
s
_
3
1
_
8
_
2
0
1
8
C
M
Y
K