Læknablaðið - 01.10.2017, Page 29

LÆKNAblaðið 2017/103 429
R A N N S Ó K N
Inngangur
Hjartabilun er bæði algengt og alvarlegt sjúkdómsástand sem
orsakast af því að vinstri slegill tapar getu sinni til að sjá vefjum
líkamans fyrir nægjanlegu blóðmagni eða getur það aðeins við
verulega hækkaðan fylliþrýsting í vinstri slegli.1 Sjúkdómurinn
leggst fyrst og fremst á fólk yfir 65 ára aldri og nýgengið hækkar
stöðugt með vaxandi aldri.2-4 Hjartabilun getur bæði borið skjótt
að og þróast á löngum tíma, og þótt flestir hjartasjúkdómar geti
leitt til hjartabilunar eru háþrýstingur og kransæðasjúkdóm-
ur algengustu orsakirnar.5 Almennt einkennir það sjúkdóminn
að hann er stigvaxandi og töluverðar breytingar verða á bæði
starfsemi og uppbyggingu hjartans eftir því sem á líður. Í kjölfar
hjartabilunar fara ýmis aðlögunar- eða leiðréttingarferli af stað í
líkamanum sem, til að byrja með, hamla afleiðingum skertrar af-
kastagetu hjartans en reynast oft skaðleg til lengri tíma og auka
hjartabilunareinkennin.6 Skipta má hjartabilun í tvær megingerð-
ir, hjartabilun með minnkuðu útstreymisbroti vinstri slegils (heart
Inngangur: Hjartabilun er bæði algengur og alvarlegur sjúkdómur sem
leggst fyrst og fremst á eldra fólk. Skipta má hjartabilun í tvær megin-
gerðir, hjartabilun með minnkað útstreymisbrot (HFrEF) og hjartabilun
með varðveitt útstreymisbrot (HFpEF). Markmið þessarar rannsóknar var
að kanna algengi, nýgengi, undirliggjandi sjúkdóma og lífshorfur beggja
gerða hjartabilunar meðal eldri Íslendinga.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarhópurinn samanstóð af 5706 þátttak-
endum Öldrunarrannsóknar Hjartaverndar. Sjúkdómsgreiningar byggðust
á gögnum úr sjúkraskrám Landspítala og voru sannreyndar á grundvelli
fyrirfram ákveðinna skilmerkja Öldrunarrannsóknarinnar. Upplýsingar
um undirliggjandi sjúkdóma og útstreymisbrot voru einnig fengnar úr
sjúkraskrám Landspítala. Nýgengi var reiknað út frá sjúkdómsgreiningum
þeirra þátttakenda sem greindust með hjartabilun eftir að þátttaka þeirra í
Öldrunarrannsókninni hófst og fram til 28.2.2010. Algengi hjartabilunar var
hins vegar reiknað út frá þátttakendum sem greinst höfðu með hjartabilun
fyrir upphaf Öldrunarrannsóknar. Langtímalifun hjartabilunarsjúklinga er
lýst með aðferð Kaplan-Meier.
Niðurstöður: Algengi hjartabilunar mældist 3,6% miðað við árið 2004
og var það marktækt hærra hjá körlum en konum (p<0,001). Nýgengið
mældist 16,2 tilvik á 1000 mannár og var það marktækt hærra hjá körlum
en konum (p<0,001). Nýgengi HFrEF mælidst 6,1 tilvik á 1000 mannár
og reyndist það einnig marktækt hærra hjá körlum en konum (p<0,001).
Nýgengi HFpEF mældist 6,8 tilvik á 1000 mannár, en ekki var marktækur
kynjamunur (p=0,62). Fimm ára lifun hjartabilunarsjúklinga reyndist vera
32,5% en ekki var tölfræðilega marktækur munur á hlutfallslegri lifun kynj-
anna (p=0,46). Þá var ekki tölfræðilega marktækur munur á lifun einstak-
linga með HFpEF og HFrEF (p=0,52).
Umræða: Algengi og nýgengi hjartabilunar er hátt meðal aldraðra á
Íslandi og eykst í takt við hækkandi aldur. Karlar fá frekar hjartabilun en
konur og að auki greinast þeir frekar með HFrEF en konur greinast frekar
með HFpEF. Hjartabilun er alvarlegt sjúkdómsástand sem hefur mikil áhrif
á lífshorfur.
Hjartabilun meðal eldri Íslendinga
Algengi, nýgengi, undirliggjandi
sjúkdómar og langtímalifun
Haukur Einarsson læknanemi1, Guðmundur Þorgeirsson læknir,1,2,3 Ragnar Danielsen læknir,1,2
Örn Ólafsson tölfræðingur,3 Thor Aspelund tölfræðingur,1,3 Vilmundur Guðnason læknir,1,3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Landspítalinn Hjartadeild, 3Hjartavernd
Fyrirspurnum svarar Haukur Einarsson haukure77@gmail.com
https://doi.org/10.17992/lbl.2017.10.155
Greinin barst blaðinu 27. maí 2017, samþykkt til birtingar 11.september 2017.
Á G R I P
failure with reduced ejection fraction, HFrEF) og hjartabilun með varð-
veittu útstreymisbroti (heart failure with preserved ejection fraction,
HFpEF). Þótt einkennin séu svipuð eru orsakir þessara tveggja
gerða hjartabilunar oft ólíkar, algengi þeirra er mismunandi eftir
sjúklingahópum og meðferð þeirra er misárangursrík.7,8
Í úttekt á hjartabilun frá árinu 2013 kemur fram að nýgengi
hjartabilunar í Bandaríkjunum eykst úr 20 tilvikum á 1000 mann-
ár fyrir aldurshópinn 65-69 ára í yfir 80 tilvik á 1000 mannár eftir
85 ára aldur.9 Tölur um algengi hjartabilunar eru mismunandi eftir
rannsóknum en talið er að tæplega 6 milljónir einstaklinga séu
hjartabilaðir í Bandaríkjunum og rúmlega 23 milljónir á heims-
vísu.2 Þá greinast yfir 550.000 ný tilvik í Bandaríkjunum á ári
hverju.2 Í rannsókn Zarrinkoub og fleiri sem tók til 2,1 milljónar
Svía á öllum aldri reyndist algengi hjartabilunar vera 2,2%.10 Það
reyndist hins vegar öllu hærra í Rotterdam-rannsókninni sem
tók til einstaklinga á aldrinum 55-95 ára, en þar mældist algengi
3,9%.11 Ýmsar rannsóknir hafa sýnt hærra nýgengi hjartabilunar
hjá körlum en konum.10,12 Einnig eru konur yfirleitt eldri þegar
þær greinast og fá oftar HFpEF en HFrEF.7,13 Hlutfallslegur fjöldi
HFrEF og HFpEF er breytilegur í hinum ýmsu rannsóknum enda
er oft miðað við mismunandi útstreymisbrot í mismunandi rann-
sóknum til að greina á milli gerðanna tveggja. Árið 2005 voru