Læknablaðið - 01.10.2017, Síða 34

434 LÆKNAblaðið 2017/103
R A N N S Ó K N
og kvenna má sjá á mynd 6. Þótt leiðrétt væri fyrir aldri og kyni var
ekki tölfræðilega marktækur munur á lifun þeirra sem greindust
með HFrEF og þeirra sem greindust með HFpEF (p=0,52). Myndir
7 og 8 sýna samanburð á lífslíkum einstaklinga sem greindir voru
með hjartabilun og þeirra sem ekki voru greindir með hjartabilun
eftir aldri.
Undirliggjandi sjúkdómar hjartabilunar
Út frá sjúkraskrám allra sem greindust með hjartabilun á eftir-
fylgnitíma var lagt mat á hvaða sjúkdómur eða sjúkdómar lágu að
baki hjartabiluninni. Í töflu II má sjá yfirlit yfir þá undirliggjandi
sjúkdóma sem voru algengastir en hver einstaklingur gat verið
greindur með engan, einn eða fleiri þessara sjúkdóma. Í þessari
töflu má einnig sjá hlutfall þeirra einstaklinga sem reyndust vera
með ósæðarlokukalk >500 út frá tölvusneiðmyndum. Tveir al-
gengustu undirliggjandi sjúkdómar hjartabilunar voru kransæða-
sjúkdómur, sem var til staðar í 57,1% hjartabilunartilvika, og há-
þrýstingur, sem var til staðar í 33,5% hjartabilunartilvika. Hlutfall
einstaklinga með undirliggjandi kransæðasjúkdóm var marktækt
hærra í HFrEF-hópnum (72,9%) en meðal þeirra sem greinst höfðu
með HFpEF (45,2%) (p<0,001). Aftur á móti var undirliggjandi há-
þrýstingur algengari í HFpEF-hópnum (40,8%) en meðal þeirra
sem greindir voru með HFrEF (20,6%) (p<0,001). Einnig reyndist
hlutfall þátttakenda með gáttatif vera marktækt hærra hjá þeim
sem greindir voru með HFpEF (35,1%) en hjá þeim sem greindir
voru með HFrEF (22,0%) (p=0,003). Ekki var marktækur munur á
öðrum sjúkdómum milli þessara tveggja gerða hjartabilunar.
Umræða
Í þessari grein koma fram í fyrsta sinn ítarlegar upplýsingar um
faraldsfræði hjartabilunar meðal eldri Íslendinga, algengi, ný-
gengi, undirliggjandi sjúkdóma og langtímalifun. Til er ein fyrri
rannsókn á sjúklingum sem lögðust inn á Landspítalann með
hjartabilunargreiningu á árunum 2002-2003. Niðurstöður þeirrar
rannsóknar voru svipaðar og niðurstöður þessarar með tilliti til
fjölda hjartabilunartilvika af hvorri gerð og skiptingu þeirra milli
kynjanna. Hins vegar verður að taka tillit til þess að í þeirri rann-
sókn var miðað við 40% útstreymisbrot við skiptingu í HFrEF og
HFpEF.19 Einnig hefur algengi hjartabilunar verið kannað í þýði
Reykjavíkurrannsóknarinnar og reyndist það vera 8,3% fyrir þátt-
takendur 70 ára og eldri.20 Samanburður þeirrar rannsóknar við
okkar er þó nokkrum annmörkum háður, meðal annars þeim að
ekki er notast við sömu greiningarskilmerki eða aðferðir við grein-
ingu og ekki er um sama rannsóknarþýði að ræða.
Algengi
Erlendar rannsóknir sem kannað hafa algengi hjartabilunar gefa
mjög mismunandi niðurstöður. Að hluta til skýrist munurinn
af því að greiningin á hjartabilun er klínísk og stöðlun hennar
vandasöm en mismunandi rannsóknir miða því oft á tíðum við
mismunandi forsendur fyrir hjartabilunargreiningu. Heilt yfir má
þó áætla að algengi hjartabilunar sé um 1-2% á Vesturlöndum.21 Í
Rotterdam-rannsókninni sem tók til 5540 einstaklinga á aldrinum
55-95 ára (meðalaldur 68,9 ár) reyndist algengi hjartabilunar vera
3,9% og jókst það úr 0,5% fyrir aldurshópinn 55-64 ára í 13,8% fyr-
ir aldurshópinn 85-94 ára.11 Í rannsókn Redfield og fleiri á 2042
einstaklingum í Olmsted County, Minnesota, eldri en 45 ára, var
algengi hjartabilunar 2,6% og hækkaði úr 0,7% fyrir aldurshópinn
45-54 ára í 8,4% fyrir einstaklinga 75 ára eða eldri.22 Í rannsókn
Curtis og fleiri á eldri hjartabilunarsjúklingum í Bandaríkjunum
með meðalaldur 78,4 ár, jókst algengi hjartabilunar úr 9,0% árið
1994 í 12,1% árið 2003.23
Þegar niðurstöður okkar rannsóknar eru bornar saman við
niðurstöður úr fyrrnefndum rannsóknum, sérstaklega rannsókn
Curtis og fleiri sem nær til mjög sambærilegs aldurshóps, er
ljóst að algengi hjartabilunar meðal aldraðra einstaklinga mælist
heldur lægra hér á landi. Eins og fjölmargar erlendar rannsóknir
hafa áður sýnt jókst algengið á Íslandi mjög bratt með hækkandi
aldri,2,6,10 auk þess sem það mældist hærra hjá körlum en konum í
öllum aldurshópum.
Nýgengi
Í þessari rannsókn jókst nýgengi hjartabilunar stöðugt með hækk-
andi aldri auk þess að mælast hærra hjá körlum en konum í öll-
um aldurshópum eins og komið hefur fram í rannsóknum víða
um heim.24,25 Þegar litið er á nýgengi allra hjartabilunartilvika eru
niðurstöður þessarar rannsóknar sambærilegar við niðurstöður
The Cardiovascular Health Study í Bandaríkjunum á einstakling-
um 65 ára og eldri (meðalaldur 73 ár). Þar byggðu nýgengisútreikn-
ingar á 597 hjartabilunartilvikum og mældist nýgengið 19,3 tilvik á
1000 mannár samanborið við 16,2 tilvik í þessari rannsókn.25 Aftur
á móti mældist nýgengið töluvert hærra í rannsókn Curtis og fleiri
eða 29,1 tilvik á 1000 mannár.
Nýgengi HFrEF mældist marktækt hærra hjá körlum en konum
í þessari rannsókn en enginn marktækur munur var á nýgengi HF-
pEF hjá kynjunum. Þessi kynjamunur með tilliti til mismunandi
gerða hjartabilunar er í samræmi við það sem margar erlendar
rannsóknir hafa sýnt og er í samræmi við niðurstöður rannsóknar
á hjartabilun á Landspítala 2002-2003.1,19,26 Í heildina var nýgengi
HFrEF og HFpEF mjög sambærilegt í þessari rannsókn og má ætla
að þessar tvær gerðir hjartabilunar vegi nokkurn veginn jafnt hér
á landi.
Langtímalifun
Þegar lagt er mat á langtímalifun hjartabilunarsjúklinga skiptir
aldur þátttakenda að sjálfsögðu sköpum og einnig hvernig hjarta-
bilunin er skilgreind. Mismunandi rannsóknir geta því gefið tölu-
vert mismunandi niðurstöður.
Í rannsókninni Atherosclerosis Risk in Communities, ferilrann-
sókn sem hófst í Bandaríkjunum árið 1987 og tók til rúmlega 15
þúsund einstaklinga á aldrinum 45-64 ára, reyndist aldursleiðrétt
5 ára lifun hjartabilunarsjúklinga vera 57,7%. Í rannsókn Curtis og
fleiri var 5 ára lifun kvenna 39,8% og 5 ára lifun karla 35,1% eftir að
búið var að leiðrétta fyrir áhættuþáttum.23,27 Í báðum fyrrnefndum
rannsóknum voru hjartabilunartilvikin greind út frá ICD-kóðum
á útskriftargreiningum. Þá reyndist 5 ára lifun kvenna í Framing-
ham-rannsókninni, þar sem meðalaldur hjartabilunarsjúklinga