Læknablaðið - 01.10.2017, Qupperneq 35

LÆKNAblaðið 2017/103 435
R A N N S Ó K N
var 70 ár, vera 38% en 5 ára lifun karla var 25%28. Í þeirri rann-
sókn voru hjartabilunartilvikin greind út frá fyrirfram ákveðnum
klínískum skilmerkjum. Miðað við þessar niðurstöður er lang-
tímalifun íslenskra hjartabilunarsjúklinga því heldur lakari en í
ýmsum öðrum rannsóknum. Eins og áður hefur komið fram er
slíkur samanburður þó mörgum fyrirvörum háður. Hugsanlegt
er að lakari langtímalifun skýrist af því að í okkar rannsókn hafi
valist alvarlegri hjartabilunartilvik en í rannsókn Curtis og fleiri,
svo dæmi sé tekið, og gæti það þá bæði útskýrt hærra nýgengi og
betri lifun í síðarnefndu rannsókninni.
Samanburður á langtímalifun karla og kvenna með hjartabilun
var gerður með því að reikna hlutfallslega lifun, en þá er tekið
tillit til þess að í hinu almenna þýði lifa konur lengur en karlar.
Þessi aðferð sýnir að ekki var tölfræðilega marktækur munur á 5
ára lifun kynjanna umfram það sem má búast við í almennu þýði.
Ýmsar erlendar rannsóknir sem borið hafa saman langtímalifun
karla og kvenna hafa sýnt fram á marktækt betri lifun kvenna.28,29 Í
þessum rannsóknum sem hér er vísað í er hins vegar ekki ekki tek-
ið tillit til þessa munar sem er á lifun heilbrigðra karla og kvenna
og því mögulegt að betri lifun kvenna með hjartabilun skýrist
eingöngu af því. Ekki reyndist tölfræðilega marktækur munur á
lifun einstaklinga með HFpEF annars vegar og HFrEF hins vegar
þrátt fyrir að leiðrétt hefði verið fyrir aldri og kyni við útreikn-
inga. Erlendar rannsóknir sem framkvæmdar hafa verið á síðari
árum hafa sýnt fram á mjög sambærilega lifun fyrir þessar tvær
gerðir hjartabilunar eða örlítið betri lifun einstaklinga með HF-
pEF.30,31 Eins og sjá má á myndum 7 og 8 hefur hjartabilunargrein-
ing gríðarleg áhrif á lífslíkur eldri einstaklinga.
Undirliggjandi sjúkdómar hjartabilunar
Hjartabilun hefur löngum verið talin nokkurs konar lokastig flestra
ef ekki allra hjartasjúkdóma og langur listi í töflu II yfir undir-
liggjandi sjúkdóma er í samræmi við það sjónarmið. Hins vegar
voru kransæðasjúkdómur og/eða háþrýstingur undirliggjandi
þættir í samanlagt 90,6% hjartabilunartilvika í þessari rannsókn.
Kransæðasjúkdómur var frekar tengdur HFrEF en háþrýstingur
algengari í HFpEF. Þetta samræmist niðurstöðum erlendra rann-
sókna.5,13,32 Sýnt hefur verið fram á að ósæðarlokukalk ≥500 bendir
til alvarlegra ósæðarlokuþrengsla með 70% næmi og 95% sértæki.16
Í þessari rannsókn reyndust 26,8% hjartabilunarsjúklinga vera
með ósæðarlokukalk >500 en eingöngu 14,5% þeirra voru greind-
ir með ósæðarlokuþrengsli. Því er líklegt að hluti hjartabilunar-
sjúklinganna hafi verið með vangreind ósæðarlokuþrengsli. Ekki
reyndist tölfræðilega marktækur munur á HFrEF og HFpEF með
tilliti til ósæðarlokukalks.
Styrkleikar og takmarkanir rannsóknarinnar
Helsti styrkleiki þessarar rannsóknar er að hún nær til mikils
fjölda einstaklinga sem fylgt hefur verið eftir í langan tíma og
heilsufarssaga þeirra gaumgæfilega könnuð. Auk þess völdust
þátttakendurnir í rannsóknina á handahófskenndan hátt, úr stóru
úrtaki, og því er líklegt að valbjagi hafi verið í lágmarki og ætla má
að hópurinn endurspegli heildarþýðið mjög vel. Þær rannsóknir
og mælingar sem gerðar voru á einstaklingunum voru einnig ít-
arlegar og framkvæmd þeirra vönduð. Einnig er það mikilvægur
styrkleiki rannsóknarinnar að hjartabilunargreiningarnar voru
sannreyndar út frá fyrirfram ákveðnum skilmerkjum.
Helsta takmörkun rannsóknarinnar er sú að öll vinna með
sjúkraskrár var afturskyggn en því fylgja alltaf ákveðin vanda-
mál þegar kemur að upplýsingasöfnun. Þetta átti sérstaklega við í
þessari rannsókn þegar undirliggjandi sjúkdómar voru metnir. Þá
þarf að taka tillit til þess að þar sem hjartabilunargreiningarnar
byggja á sjúkraskrám getur verið að ekki hafi öll hjartabilunartil-
vik verið skrásett, þar sem það er á ábyrgð hvers og eins læknis
að færa slíkt inn í sjúkraskrána. Einnig verður að hafa í huga að
samanburður á rannsóknarniðurstöðum við erlendar rannsókn-
ir er háður þeim skilmerkjum sem sett eru fyrir hjartabilunar-
greiningu í hverri rannsókn. Hann er líka háður skilgreiningu á
HFrEF og HFpEF en til að greina þar á milli getur verið miðað við
mismunandi útstreymisbrot. Að lokum ber að taka fram að þátt-
tökuhlutfall í Öldrunarrannsókninni minnkaði með hækkandi
aldri þeirra sem boðaðir voru og gæti það valdið vanmati á fjölda
hjartabilunartilvika.
Lokaorð
Hingað til hefur faraldsfræði hjartabilunar verið lítið rannsökuð á
Íslandi en þessi rannsókn varpar ljósi á helstu þætti hennar meðal
eldra fólks. Ljóst er að hjartabilun er bæði algengur og alvarlegur
sjúkdómur hér á landi eins og annars staðar í hinum vestræna
heimi og tilkoma hjartabilunar dregur mjög úr lífslíkum eldri
Íslendinga. Búast má við hækkandi algengi hjartabilunar með
hækkandi aldri þjóðarinnar auk þess sem batnandi lífshorfur eft-
ir hjartaáfall leiða til þess að fleiri lifa með skerta hjartastarfsemi.
Heibrigðiskerfið þarf því bæði að mæta aukinni þjónustuþörf og
einbeita sé að fyrirbyggjandi aðgerðum gagnvart áhættuþáttum
hjartabilunar.
Sérstakar þakkir fær Hjálmfríður Lilja Nikulásdóttir, hjúkr-
unarfræðingur hjá Hjartavernd, fyrir aðstoð við gagnaúrvinnslu.