Læknablaðið - 01.10.2017, Síða 48

448 LÆKNAblaðið 2017/103
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
Álag á starfsfólki í heilbrigðisþjónustu
var heiti á málþingi sem fram fór 9. sept-
ember á Hótel Reykjavík Natura. Þetta er
fjóða stóra málþingið sem Forvarnir og
Streituskólinn halda á þremur árum og
er hluti af forvarnastarfi skólans. Ólafur
Þór Ævarsson, geðlæknir og stofnandi
skólans, er ánægður með góða þátttöku og
uppbyggilegar umræður sem fram fóru á
málþinginu. Fyrirlesararnir hafi nálgast
efnið fræðilega og jákvætt og viljað leita
þekkingar og lausna á ástandi sem víða
ríkir á vinnustöðum í heilbrigðisþjónustu.
70 manns mættu á málþingið sem stýrt
var af Högna Óskarssyni geðlækni. Fyrir-
lesarar auk Ólafs og Ragnheiðar Guðfinnu
Guðnadóttur, M.S. í vinnusálfræði hjá
Forvarna- og streituskólanum, voru þær
dr. Agneta Lindegård-Andersen aðstoðar-
prófessor og Susanne Ellbin sálfræðingur,
báðar starfandi í Gautaborg. Einnig stýrðu
Sveinbjörg Júlía Svavarsdóttir, Elín K.
Guðmundsdóttir og Erna Stefánsdóttir
málstofum en þær starfa allar hjá Forvörn-
um.
Faglegt og jákvætt
„Í málþingum okkar höfum við haft mark-
hópa og núna var komið að heilbrigðis-
starfsfólki. Við vitum það sjálf að það er
gríðarlegt álag á fólk í þessum geira og
oft vantar skilning og stuðning. Það er
mikilvægt að geta beitt forvörnum áður en
farið er að finna fyrir vanlíðan og áður en
veikindi koma fram af völdu streitu,“ segir
Ólafur. „Það er of seint að beita forvörnum
þegar veikindi hafa komið fram. Þá þarf
meðferðar við. Óttinn við að sjúkdóms-
gera of mikið má ekki verða til að hindra
forvarnir eða viðeigandi meðferð.“
Ólafur segir að góður hópur hafi
komið á málþingið, víðs vegar að úr
heilbrigðiskerfinu. Fólk sem hafi áhrif á
mannauðsmál og aðstæður á vinnustöð-
um. „Við fundum fyrir miklum áhuga frá
stjórnendum stóru heilbrigðisstofnananna.
Það hvetur okkur áfram því það þarf að
vekja athygli á þessu. Það er alveg ljóst
frá löndunum í kringum okkur að það
er gríðarlega mikill kostnaður sem fylgir
heilsutapi sem kemur í kjölfar langvinnrar
og sjúklegrar streitu.“ Einnig hafi verið
góð stemning og fólk náð að stilla saman
strengi, sem Ólafur segir að sé mjög mik-
ilvægt. „Þarna voru erindi um almenn
áhrif streitu á heilsu og heila og einnig um
vinnuvernd og streitu í starfi. Þá fjölluðu
erlendir sérfræðingar í streitu um mik-
ilvægi hreyfingar og niðurstöður nýrra
rannsókna á streitutengdum heilsubresti.
Einnig um sálfræðilega meðferð og endur-
hæfingu við sjúklegri streitu.“
Áhættumat er lögbundið
„Mér fannst þau sem sátu þingið nálgast
efnið fræðilega og jákvætt og vilja leita
lausna og þekkingar úr þeim rannsókn-
um sem gerðar hafa verið og úr reynslu
annarra, meðal annars frá öðrum löndum.
Gera þarf meira til að styðja starfsfólk í
heilbrigðisþjónustu og bjóða upp á hand-
leiðslu og stuðning,“ segir Ólafur. Þá
hefðu margir haft áhuga á samfélagslega
áhættumatinu. Hjá Forvörnum hefur verið
þróuð aðferð til að meta líðan á vinnustað
án þess að fram komi hvaða einstaklingur
er til mats. Matinu fylgir líka fræðsla og
úrvinnsla. „Það kom fólki á óvart að slíkt
mat er lögbundið í dag samkvæmt vinnu-
verndarlögum og á flestum vinnustöðum
hérlendis hefur það ekki verið gert.“
Aðspurður segir Ólafur að þátttakend-
ur á málþinginu hefðu verið nokkuð góður
þverskurður af heilbrigðisstarfsfólki; fólk
af gólfinu, stjórnendur og úr öllum hornum
heilbrigðisþjónustunnar víða um land. „Við
fréttum líka að þeir sem komust ekki en
höfðu áhuga voru starfsmenn heilsugæslu
og starfsfólk í einkageiranum. Það voru
fleiri frá Landspítalanum og öldrunar-
stofnunum. Það var erfitt fyrir fólk að vera
heilan dag frá vinnu í fræðslu og þá getur
maður líka spurt sig hvort ekki sé nauðsyn-
legt að það sé svigrúm til þess að geta sótt
fræðslu sem þessa. Lausnin liggur ekki í
meiri peningum eða meiri tíma, heldur í
því að líta á streitu sem hluta af lífinu og
starfinu og bregðast við því. Hver og einn
er ábyrgur fyrir eigin líðan en þeir sem
ráða meiru um starfsumhverfi hafa auð-
vitað meiri ábyrgð. Því er áhugi þeirra sem
hafa með starfsmannamál að gera gríðar-
lega mikilvægur.“
Vaktavinna veldur aukaaálagi
Ólafur segir hvíld vera mikilvægt vopn
gegn streitu, ekki bara utan vinnu heldur
líka á vinnutíma. Margir hafi samið af
sér kaffi- og matartíma og komist jafn-
vel ekki í mat vegna álags eða séu undir
miklu álagi og þurfi að taka of margar
vaktir. „Það kom líka fram á málþinginu
að það er miklvægt að beita markvissum
forvörnum hjá þeim sem vinna á nótt-
unni því vitað er að það er aukaálag bæði
líkamlega og andlega að vera á vöktum.
Víða erlendis þar sem forvarnavinna er
skipulögð eru slikir áhættuhópar undir
sérstöku heilbrigðiseftirliti samkvæmt
vinnuverndarlögum. Þetta virðist aftur á
móti ekki vera í bígerð hér á landi enn sem
komið er.“
MÁLÞING UM ÁLAG Á STARFSFÓLKI Í HEILBRIGÐISÞJÓNUSTU
„Heilsutap er margfalt
dýrara en forvarnir“
– segir Ólafur Þór Ævarsson geðlæknir
■ ■ ■ Olga Björt Þórðardóttir