Morgunblaðið - 25.07.2018, Blaðsíða 15

FRÉTTIR 15Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. JÚLÍ 2018
Sunna Ósk Logadóttir
sunna@mbl.is
Eigendur jarðar við Brúará í Blá-
skógabyggð hafa bannað alla umferð
gangandi um land sitt og þar með
lokað aðgengi að Hlauptungufossi.
Þetta segja þau neyðarúrræði til að
vernda megi viðkvæma náttúru.
Annar landeigandi við ána hafði í
samvinnu við sveitarfélagið hafið
framkvæmdir við uppbyggðan
göngustíg meðfram ánni sem hann
taldi sig hafa munnlegt samþykki
annarra landeiganda fyrir. Við slíkt
kannast þeir hins vegar ekki og telja
sig í fullum rétti að loka svæðinu.
Landeigendurnir eru allir sammála
um að mikil náttúruspjöll hafi hlotist
af auknum fjölda ferðamanna um
svæðið. Þá greinir hins vegar á um
leiðir til úrbóta.
Ferðamálafulltrúi í uppsveitum
Árnessýslu ætlar að hvetja til þess
að sveitarfélagið miðli málum svo
farsæll endir fáist.
Spjöll og ónæði
„Upphaf verkefnisins má rekja til
þess að ferðamannastraumur upp
með ánni og oft í gegnum sumarbú-
staðahverfi og að Brúarfossi hafði
stóraukist,“ segir Rúnar Gunnars-
son, ábúandi á Efri-Reykjum, sem á
land að ánni og stendur að fram-
kvæmdunum. Á landi hans er
sumarhúsabyggð, Reykjaskógur.
„Þetta var farið að valda náttúru-
spjöllum og ónæði fyrir sumarhúsa-
fólkið. Göngufólk lagði bara ein-
hvers staðar og gekk ómerktar leiðir
að Brúarfossi. Þannig höfðu verið
troðnir margir stígar hér og þar og
oft myndast drullusvað á köflum.“
Ábúendur á Efri-Reykjum fóru
því í það verkefni, í samvinnu við
sveitarfélagið Bláskógabyggð, að
byggja upp og bæta gönguleið sem
þegar var fyrir hendi næst ánni. Var
það að mati Rúnars nauðsynlegt til
að stýra umferð í einn og sama far-
veginn og þannig draga úr spjöllum
og bæta um leið aðgengi ferða-
manna að Brúarfossi og allri fossa-
röðinni í Brúará.
Styrkt úr framkvæmdasjóði
Í samvinnu við sveitarfélagið
fékkst styrkur til verksins úr Fram-
kvæmdasjóði ferðamannastaða.
Framkvæmdin fól í sér íburð í stíg-
inn, göngubrýr og stiga yfir læki, frá
brúnni yfir Brúará við Laugarvatns-
veg (þjóðveg númer 37) og að Brúar-
fossi, alls um 3,4 kílómetra leið.
Framkvæmdirnar eru að stærstum
hluta í landi Efri-Reykja en á tæp-
lega eins kílómetra kafla í landi Ár-
tungu. Rúnar segir að munnlegt
samþykki landeigenda þar hafi legið
fyrir áður en framkvæmdir hófust.
Rúnar segir að umferð um stíginn
sé mikil, sérstaklega á góðviðrisdög-
um, jafnvel meiri en von var á.
„Þannig að það fóru að renna tvær
grímur á hina landeigendurna svo að
þeir drógu til baka samþykki sitt.“
Sýnir efasemdum skilning
Hann segist hafa á þessu ákveð-
inn skilning en telji þó að sú aðgerð
að banna umferð gangandi um land-
ið sé ekki rétta leiðin.
Á jörðinni Ártungu eru sumarhús
og eru nokkrir tugir metra frá einu
þeirra að gönguleiðinni sem liggur
að sögn Rúnars í niðurgröfnum far-
vegi rétt við árbakkann.
Rúnar segir landeigendur Ár-
tungu hafa haft samband við sig fyr-
ir nokkru og tilkynnt afstöðu sína:
Þeir vildu loka leiðinni. Hann von-
aðist eftir að lausn myndi finnast en
í gær hefðu þeir tekið upp stiga á
leiðinni og sett niður skilti sem
banna alla umferð. „Og nú er bara
búið að loka,“ segir Rúnar, „og þar
með er einn af þremur fossum á
þessari gönguleið orðinn óaðgengi-
legur.“
Meira en nokkurn óraði fyrir
Guðný Björg Kristjánsdóttir, einn
þriggja eigenda Ártungu, tekur und-
ir með Rúnari að straumur ferða-
manna upp með ánni hafi aukist
gríðarlega á stuttum tíma, „meira en
maður gat gert sér í hugarlund.“
Hún telur að hundruð manna fari
um stíginn á hverjum degi, jafnt
sumar sem vetur. „Þetta hefur vald-
ið meiriháttar umhverfisspjöllum á
landi okkar, sérstaklega á kafla frá
Hlauptungufossi og niður úr. Þarna
eru nú komnir alls konar villustígar
um allt, það fylgir þessu mikill sóða-
skapur því fólk gerir þarfir sínar í
skóginum og skilur eftir pappír og
annað.“ Þá er hluti svæðisins að
sögn Guðnýjar orðinn eitt drullu-
svað. Viðkvæmur gróður hafi verið
troðinn niður og nær allur holta-
gróður í kringum Hlauptungufoss sé
horfinn.
Meðfram ánni hefur alltaf verið
kindastígur að sögn Guðnýjar, „að-
eins troðningur. En það má segja að
síðasta sumar hafi orðið sprenging í
komu göngufólks og í ár hefur end-
anlega keyrt um þverbak.“
Hún þvertekur fyrir að samkomu-
lag hafi verið gert milli landeigenda
um lagningu uppbyggðs göngustígs.
Hugmynd þess efnis hafi verið
rædd, án aðkomu sveitarfélagsins,
en ekkert ákveðið. „Svo fara fram-
kvæmdir af stað og við lásum reynd-
ar fyrst um þær í blöðunum. Þetta
kom okkur algjörlega í opna
skjöldu.“
Á þessu ári hafi svo landeigendur
Ártungu komið sinni afstöðu á fram-
færi. „Við viljum alls ekki að þessi
stígur verði lagður þarna. Ég held
að enginn sumarhúsaeigandi myndi
vilja fá allan þennan fjölda ferða-
manna í gegnum sitt land.“
Loka leið göngufólks við Brúará
 Landeigendur hafa tekið upp stiga og sett upp bannskilti við göngustíg  Setur uppbyggingu stíga á
svæðinu í uppnám  Framkvæmdasjóður ferðamannastaða hefur styrkt endurbætur á stígum á svæðinu
Morgunblaðið/Eyrún Magnúsdóttir
Ágangur Leiðin að Brúarfossi hefur oft orðið eitt forarsvað eins og þessi
mynd frá því í vor sýnir. Sífellt fleiri ferðamenn leggja leið sína á svæðið.