Morgunblaðið - 25.07.2018, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. JÚLÍ 2018
BETA SUMARTILBOÐ
ekki bara gott verð...
skápur
Verkfæraskápur
Kr. 198.227.-
Beta EASY verkfæraskápur
374 stk
7 skúffur (588x367 mm) á rennibrautum
Skúffubotn varinn með mjúkri gúmmímottu
4 hjól - 125 mm
2 hjól föst og 2 með beygju, 1 bremsa
Miðlæg læsing á framhlið fyrir skúffur
Thermoplast vinnuborð, ber 800 kg
Hægt að bæta við pappírsrúlluhaldi
Fáanlegur flösku og brúsahaldari
Vörunúmer: BE024002101 -
024509011, 024509080,
024509130, 024509210
923E/C25
Kr. 14.228.-
Topplyklasett
1/2” - 25 hlutir
903E/C42
Kr. 5.490.-
Topplyklasett
1/4” - 42 hlutir
Öll sumartilboðin frá Beta má sjá á heimasíðu Iðnvéla: www.idnvelar.is
1263/D6
Kr. 3.906.-
Skrúfjárnasett
6 stk (+ og -)
2056 E/E17
Kr. 52.496.-
Verkfærataska
144 hlutir
Á síðustu mán-
uðum höfum við
fengið fréttir af mikl-
um launahækkunum
hjá toppum þjóð-
félagsins og há-
launastéttum. Ekki
eru þetta alltaf kall-
aðar hækkanir held-
ur leiðréttingar og
eru þá afturvirkar
um marga mánuði.
Það mun reynast stjórnvöldum
erfitt að halda aftur af mörgum
starfshópum þegar þau hafa sjálf
tekið við allt að 45% launahækk-
un með svo og svo mikilli aft-
urvirkni. Það geta orðið dýrkeypt
mistök hjá þingmönnum að hafa
ekki gripið inn í og breytt
ákvörðun kjararáðs.
Það fer ekki framhjá neinum
að ýmsar starfsstéttir telja sig
vera svo ómissandi að þær eigi
rétt á verulegri hækkun umfram
aðra. Höfrungahlaupið er komið á
fullt. Auðvitað eru starfsstéttir
eins og læknar, hjúkrunarfræð-
ingar og ljósmæður mikilvægar
stéttir. Þessir hópar geta beitt
ýmsum ráðum til að knýja fram
hækkanir með verkfalls-
aðgerðum. En hvað um aðrar
starfsstéttir? Eru ekki allir sem
eru á vinnumarkaðnum nauðsyn-
legir til að halda þjóðfélaginu
gangandi? Fari ræstingafólk í
verkfall hefur það gífurleg áhrif
á starfsemi sjúkrahúsa. Fari mat-
reiðslufólk í verfall lamast öll
starfsemi á sjúkrastofnunum.
Þannig mætti áfram telja.
Það getur ekki gengið til
lengdar að aðeins þeir sem hafa
hærri launin beiti verkfallsvopn-
inu. Það verður að móta heild-
arstefnu.
Merkilegt er svo að fylgjast
með að það eru alltaf nokkur
þúsund einstaklingar sem standa
og hrópa og skipuleggja undir-
skriftir til að beita þrýstingi til
að hærra launaðar stéttir nái
fram enn meiri hækkunum.
Ég verð ekki var
við að þessir sömu
aðilar mæti með
kröfuspjöld til að
skora á stjórnvöld
eða safni undir-
skriftum til að laun
eldi borgara verði
bætt.
Margir eldri borg-
ara undir fram-
færslumörkum
Rúmlega 40 þús-
und Íslendingar telj-
ast til þess hóps sem er eldri
borgarar. Mikill fjöldi þessa fólks
á í miklum erfiðleikum með að ná
endum saman. Það eru ótrúlega
margir eldri borgarar sem ná
ekki einu sinni að fá 150 þúsund
krónur úr sínum lífeyrissjóði.
Einstaklingur sem býr einn fær í
dag um 300 þúsund krónur fyrir
skatt með greiðslunni frá Trygg-
ingastofnun. Útborgaðar um 250
þúsund krónur. Velferðarráðu-
neytið gefur út að framfærslu-
kostnaður hvers einstaklings sé
335 þúsund. Hjón eða sambýlis-
fólk fá 239 þús. fyrir skatt. Um
200 þúsund krónur útborgaðar.
Allir hljóta að sjá að þetta get-
ur ekki gengið. Það verður að
tryggja að allir nái í það minnsta
að fá útborgað það sem telst vera
framfærslukostnaður. Merkilegt
er að fylgjast með því hvað fjöl-
miðlar kafa lítið í þessi mál. Það
myndi hjálpa íbaráttu eldri borg-
ara fyrir bættum kjörum mikið ef
fjölmiðlar landsins tækju sig
saman og þrýstu á þingmenn
landsins svo um munaði.
Forgangsmál er að bæta
kjör þeirra verst settu
Það er bent á að meta þurfi
menntun og ábyrgð í starfi.
Vissulega rétt, en á meðan það
eru stórir hópar sem ná ekki einu
sinni framfærslukostnaði um
hver mánaðamót verða þeir betur
settu að bíða.
Getur ríkið eitthvað gert til að
bæta kjör verst settu eldri borg-
aranna? Já, það er hægt með því
að hækka skattleysismörkin. Að
sjálfsögðu á að tryggja öllum að
þeir fái útborgaðar a.m.k. rúmar
300 þúsund á mánuði. Skattleys-
ismörkin eiga svo smám saman
að fjara út við hækkandi tekjur.
Þeir sem hafa t.d. 1,5 milljónir á
mánuði þurfa ekki á neinum
skattleysismörkum að halda.
Einhverjir segja eflaust að
þetta sé ekki hægt, þetta sé alltof
flókið. Þetta fyrirkomulag er not-
að við greiðslur frá Trygg-
ingastofnun. Greiðslur fara
minnkandi eftir því sem þú hefur
hærri tekjur, t.d. frá lífeyr-
issjóðum. Við 550 þúsund krónur
á mánuði hættir Tryggingastofn-
un að greiða.
Það sjá allir sem vilja sjá að
það getur ekki gengið lengur að
hækka hæst launuðu hópana um
svo og svo mörg prósent, en á
meðan verður stór hluti eldri
borgara að sætta sig við að fá um
hver mánaðamót greiðslu inn á
sinn reikning sem er langt undir
framfærslumörkum.
Fyrir nokkru skipaði Ásmund-
ur Einar Daðason starfshóp sem
skila á tillögum eigi síðar en 1.
nóvember nk. um það hvernig
hægt sé að bæta kjör verst settu
eldri borgaranna. Vonandi sjáum
við þau raunhæfar tillögur sem
stjórnvöld framkvæma.
Þjóðin þarf að vakna og sýna í
verki að við viljum öll berjast
fyrir bættum hag eldri borgara.
Þjóðin hefur alveg efni á því að
gera vel við þennan hóp.
Eftir Sigurð
Jónsson »Það myndi hjálpa í
baráttu eldri borgara
fyrir bættum kjörum
mikið ef fjölmiðlar lands-
ins tækju sig saman og
beittu þingmenn þrýst-
ingi svo um munaði.
Sigurður Jónsson
Höfundur er varaformaður
Landssambands eldri borgara.
Ósanngjarnt að launahækk-
anir séu bara fyrir suma
Ýmiss konar töfra-
lausnir við hvers kyns
kvillum eru og hafa
lengi verið á boð-
stólum. Á síðari hluta
19. aldar var farið að
framleiða í Danmörku
allra-meina-bót
nokkra sem nefndist
Kína-lífs-elexír. Elexír
þessi barst víða um
lönd og var talinn
vinna kraftaverk. Fólk var fengið til
að vitna um undursamlegan lækn-
ingamátt þessa elexírs:
Ég hef um langan tíma þjáðst af
óhægð fyrir brjósti og óreglulegri
meltingu, en eftir að hafa tekið inn
tvær flöskur af Kína-lífs-elexír frá
hr. Valdimar Petersen í Frederiks-
havn, get ég með ánægju vitnað það,
að ég hef ekki kennt þessara sjúk-
dóma. Grafarbakka, Ástríður Jóns-
dóttir.
Svona vitnisburðir eru enn á
sveimi, og er hægt að finna fjöl-
breytta flóru þeirra í fjölmiðlum nú-
tímans. Í morgunútvarpinu á Rás 2,
5. júlí sl. var rætt við Svan Sigur-
björnsson lækni þar sem hann
nefndi m.a. að meira eftirlit vantaði
með efnum af þessu tagi, og fjallaði
um afleiðingar hæpinna yfirlýsinga
um virkni þeirra. Þessum undra-
meðulum nútímans er, líkt og elex-
írum fyrri tíma, haldið að lands-
mönnum án fyrirstöðu. En ólíkt
eftirlitsmönnum nútímans þá réðst
hugumstór maður til atlögu gegn
þessum ósóma á sínum tíma. Það var
Hans Jacob George Schierbeck, sem
var ráðinn landlæknir á Íslandi 1882.
Hann háði harða rimmu við „undra-
meðala“-höndlarana og lét ekki deig-
an síga þótt þeir réðust
gegn honum með kjafti
og klóm. Í einu bréfi
hans til landsmanna
segir meðal annars:
Það er merkilegt, að
almenningur skuli sí og
æ vilja láta draga sig á
tálar og kaupa geypi-
verði hið aumasta sam-
sull, sem er skrumað og
skjallað um svo sem
allsherjarlyf gegn hvers
konar meinsemdum; ef
þessi meðul efndu það,
sem höfundar þeirra lofa, þá mundu
ekki einungis hvers konar veikindi
heldur jafnvel dauðinn sjálfur vera
horfinn úr heiminum fyrir löngu síð-
an, og það með aðeins einu eða
tveimur slíkum meðulum; en það er
eigi sá hægðarleikur, og vér höfum
allir séð, að fjöldi af þesskonar lyfj-
um hafa streymt um allan heim og
síðan fallið í gleymsku og dá, – eftir
að þau voru búin að rýja fátækan al-
múga og auðga að sama skapi þá,
sem þykjast hafa fundið þau upp.
Nú eru elexírs-prangarar 19. ald-
ar horfnir og gleymdir, en silfur-
reynirinn sem prýðir Fógetagarðinn
í Kvosinni heldur á lofti nafni hins
skelegga landlæknis, Schierbeck,
sem gróðursetti tré þetta á sínum
tíma. Embættisfólk nútímans mætti
taka þá Schierbeck og Svan sér til
fyrirmyndar.
Eftir Ólaf
Halldórsson
Ólafur Halldórsson
»Undrameðulum nú-
tímans er haldið að
landsmönnum án
fyrirstöðu.
Höfundur er BS í líffræði.
Undrameðul
fyrr og nú
Í byrjun árs var í
Norræna húsinu fund-
ur um nýjan spítala. Á
fundinum voru fulltrú-
ar allra stjórn-
málaflokka spurðir,
hvort þeir styddu fag-
lega greiningu um
bestu staðsetningu
spítalans. Allir nema
Samfylking og VG
voru samþykkir því.
Sjálfstæðiflokkur svaraði ekki beint.
Var opinn í báða enda, eins og oft var
sagt um Framsóknarflokkinn.
Ekki var hægt að skilja Alþingi á
annan veg en að farið yrði í faglega
staðarvalsgreiningu. Það var svikið
við þinglok. Væri vel við hæfi að
Framsóknarflokkur upplýsti, hvern-
ig forsendur hefðu breyst.
Þeir sem tóku ákvörðun um bygg-
ingu við Hringbraut út frá for-
sendum fyrir 20-30 árum verða ekki
dregnir til ábyrgðar og heldur ekki
þeir, sem komu á eftir og eru farnir.
Það er þingið í dag, sem ber ábyrgð
og á að taka rétta ákvörðun við nú-
verandi aðstæður. Þingið ætti að
axla ábyrgð og kjósa um þver-
pólitískt mál sem þetta.
Í Sviss hefði svona mál farið í
þjóðaratkvæðagreiðslu og kjósendur
vel upplýstir um allar hliðar málsins,
áður en gengið væri til kosninga.
Ég skildi aldrei, hvers vegna þeir
sem ráða væru svo villtir í völund-
arhúsinu við Hringbraut. Það eru
svo margar staðreyndir sem mæla
gegn sjúkrahúsinu þar og með
sjúkrahúsi í Fossvogi.
Það var svo um daginn að ég las á
fésbókinni pistil frá formanni sam-
takanna Spítalinn okkar. Hann
skrifaði eitthvað á þá
leið að það þyrfti að
byggja nýjan spítala
eftir 30 ár. Ég skrifaði
athugasemd og sagði
hann sanna að spítali
við Hringbraut væri of
lítill áður en byrjað
væri að byggja hann.
Formaðurinn svaraði
að ekkert væri óeðlilegt
við það sem hann hefði
skrifað og nefndi dæmi
frá Norðurlöndum og
þá sérstaklega Kaupmannahöfn,
sem væri með marga spítala í bygg-
ingu og alltaf að byggja við gamla
spítala. Ég benti á mun á fólksfjölda
hér og í Kaupmannahöfn. Fékk
strax svar, sem sagði ekkert óeðli-
legt við að byggja nýjan spítala aust-
ar í borginni eftir 20 ár. Það myndi
bæta þjónustu miðað við þjónustu
sem ríkið veitti í dag.
Þá setti ég punkt aftan við sam-
skiptin á fésbókinni, en hugsaði þeim
mun meir um svarið. Velti fyrir mér,
hvort þeir sem ekki vilja bera stað-
setningu spítala við Hringbraut
saman við aðra valkosti væru þeir
hinir sömu og vilja einkavæða heil-
brigðisþjónustuna.
Margir munu segja þetta hald-
lausa samsæriskenningu. Hvort sem
svo er eða ekki er ljóst að nóg fram-
boð verður á ljósmæðrum með
reynslu detti einhverjum í hug að
stofna einkarekið fæðingarheimili.
Nýr spítali: Hver
ber ábyrgðina?
Eftir Sigurð
Oddsson
Sigurður Oddsson
» Þá setti ég punkt aft-
an við samskiptin á
fésbókinni.
Höfundur er verkfræðingur
og eldri borgari.