Þróttur - 17.06.1919, Blaðsíða 14

40
Þróttur
því, að þetta sé »karla-grobb«, eða, ef
það sé á einhverju bygt, þá hafi gamla
fólkinu með árunum vaxið svo í augum
og minni þau fáu orku-tilfelli, sem það
kyntist á yngri árum, að þau séu orðin
mörgum sinnum meiri, en þau voru í
raun réttri. Og að aftur á móti óhreysli-
merkin hafi þeim alveg gleymst.
En ef við viljum gæta vel að, þá
hljótum við að rekast á margt það, sem
bendir sterklega til þess, að þessi um-
mæli hafi við nokkur rök að styðjast.
Eg. fyrir milt leyti er þess fulltrúa,
að svo sé. Og með því að enginn hefir
enn orðið til þess að vekja máls á
þessu, vildi eg gera það hér.
Þar er þá fyrst til máls að taka, sem
llestum mun kunnugt vera, að hér áður
fyrri og alt til skamms tíma, var van-
kunnáttan í meðferð ungbarna alment
svo mikil, að í flestum tilfellum lifðu
þau börnin ein af fyrstu aldursárin,
sem voru það vel úr garði gerð líkam-
lega, að þau voru lítl dræp. Það fólk,
er á legg komst, sem varð það gamalt,
að það ætti nokkra sögu, var því
kjarnafólk með ósviknum merg. Grund-
völlurinn var því traustur og góður. En
það er ekki alveg nóg til þess að vera
fullhraustur til æfiloka, þótt aftakamikið
hafi að segja.
Við viturn að feygja má gott tré, sé
það illa hirt. Og þá gerðu menn al-
menl ekki mikið að sjálfráðu til að
viðhalda heilsunni eða eíla hana. Rarf
ekki nema að benda á hversu menn
vissu lítið urn nauðsynina á, að liafa
golt og nóg andrúmsloft og hve lítið
var. oft gerl lil þess að svo væri í hús-
um inni. Eða baðanir og húðrækt; ekki
var þar heldur þekkingu til að dreifa
né mikið gert fyrir það að sjálfráðu.
En lífsskilyrðin voru að mörgu leyli
önnur og lifnaðarhættirnir yfirleitt alt
aðrir og varð það til þess ósjálfrált að
vega fyllilega upp það, sem menn sjálf-
rátt létu af vanþekkingu ógert fyrh'
heilsuna og hreystina.
Þannig mætti benda á það liversu
rnenn, bæði karlar og konur, bæði yngri
og eldri, voru tilneyddir að vera miklu
meira úti undir berum himni lieldur
en nú er títt. Varð það til þess að bæta
mjög mikið úr loftvandræðunum, sem
sumstaðar voru töluverð inni fyrir í
húsunum.
Þá voru ekki eins alment notuð hlífð-
arföt sem nú; fengu menn því iðulega
alveg ókeypis og fyrirhafnarlaust góð
böð þegar mikið rigndi, því ekki var
verið að flýja inn fyr en í fulla hnef-
ana og voru rnenn þá oftast orðnir all-
vel baðaðir. Rannig og ýmislegar bættist
baðleysið.
En einna mest áhrif af þessum ósjálf-
ráðu heilbrigðislindum mun þó matar-
ræðið hafa haft, með öllu harðætinu,
skyrinu og mjólkursýrða súrmetinu, svo
óblandað og náttúrlegt. IJað var á við
mörg lyfjaglösin nú. —
Þá skal að eins enn geta um tvent,
sem nokkur áhrif hlýtur að hafa haft.
Annað er vinnan. Hún var almennar
útivinna — því þá voru engir bæirnir
eða þorpin til, sem svo marga rúma
til inniverka — og auk þess fylgdi
mörgum vinnubrögðum, sem þá voru
alltíðust inni, ýms þau handtök eða
fóta- og búk-hreifingar, sem hlaut að
liafa styrkjandi áhrif á þá er unnu,
svo sein ýmisleg flétting, skinna-elling,
þóf með höndum og fótum o. fl., sem
þá var almennra og tíðara en nú. Hitt
er nautnirnar. Þær voru áreiðanlega
minni, færri og fátíðari fyrir nokkrum
mannsöldrum, heldur en nú. Getum við
fullvissað okkur um það með því að
athuga, að kafíi var óþekt og te, tóbak
lítið kunnugt og alls ekki til að reykja
það og áfengi að eins notað endur og
eins, ekki einu sinni eins oft eða alment
og nú þessi tvö þrjú síðustu árin, hvað
þá þar áður.