Ný Dögun - 01.11.1997, Blaðsíða 21

=NÝ DÖGUN =
mátti vera að vonlaust var að ná til
allra aðstandenda á þeim stutta
tíma og tilkynna þeim lát ungu
stúlkunnar. Raunar var það tilvilj-
un ein að náðist í móður stúlkunn-
ar fyrir útgáfu blaðsins. Ekki þarf
að fjölyrða um það, að allir sem
þekktu vel til stúlkunnar þekktu
einnig bifreið hennar, sem var af
sjaldgæfri tegund. Mynd af bifreið-
inni jafngilti þannig nafnbirtingu
gagnvart þeim sem næst stúlkunni
stóðu.
Ónefnd útvarpsstöð var sl. sumar
með beina og nákvæma lýsingu af
slysstað, þar sem flutningabíll, stór
og mikill með ýmsum sérkennum,
var í „aðalhlutverki“. Þeir nánustu
aðstandendur bílstjórans sem
lögðu við hlustir velktust ekki í
vafa eitt andartak hver þarna var á
ferð. Ekki var á þeirri stundu vitað
um afdrif bílstjórans.
Óþarft er að fjölyrða um slysið á
Suðurlandsvegi, þar sem báðar
sjónvarpsstöðvarnar urðu sekar
um vítavert dómgreindarleysi og
fljótræði, þegar þær birtu myndir
og frásögn rúmri klukkstundu eftir
slysið. Blaðaskrif sem í kjölfarið
hafa farið um þann atburð segja þá
sögu alla.
Mörg önnur dæmi er unnt að
nefna, þar sem betur mátti standa
að verki.
Ég vil skjóta því að að margoft
hafa skjólstæðingar okkar hjá
Nýrri dögun sem orðið hafa fórn-
arlömb ámóta fréttaflutnings velt
fyrir sér rétti sínum gagnvart við-
komandi fjölmiðlum.
Meginatriðið er hins vega að al-
mennar verklagsreglur gildi um
þessi mál, þannig að koma rnegi í
veg fyrir “slys” af þessu tagi í um-
fjöllun fjölmiðla.
ER GAGN í SIÐAREGLUM?
Siðareglur Blaðamannafélagsins
og tveggja ljósvakamiðla eru skref
í rétta átt í þessum efnum. Hins
vegar þarf að samræma þær og
gera skýrari á ýmsa lund. Ég get
t.d. ekki neitað því að svokallaðar
siðareglur Stöðvar 2 finnst mér
býsna rýrar í roðinu, þegar kemur
einmitt að þeim þætti sem við
ræðum hér, frásagnir af slysum og
harmrænum atburðum.
Fjölmiðlafólk er breyskt og gerir
sín mistök eins og öll mannanna
börn. Sennilega komum við aldrei í
veg fyrir „slys“ í fréttaflutningi -
þar sem sagt er meira en góðu hófi
gegnir og of fljótt. Þeim „slysum“ í
fréttaflutningi eigum við að reyna
að fækka eins og öðrum slysum.
Við reynum að forðast umferðar-
slys með yfirbyggjandi aðgerðum,
með fræðslustarfsemi, með ákveðn-
um umferðarreglum. Ég velti því
upp hvort ekki sé hægt að fækka
óhöppum í fréttaflutningi, sem oft
verða til undir tímapressu með
svipuðum aðferðum. Nefnilega
með því að aðilar sem nærri koma
ræði málin til hlítar, lögregla, hjálp-
arsveitir, samtök syrgjenda og svo
aftur fjölmiðlamenn og gaumgæfi
einnig hvort einhverjum skynsam-
legum, skrifuðum leikreglum er
ekki hægt að koma við í umgengni
fjölmiðla í fréttaflutningi af harm-
rænum atburðum. Svona svipað og
almennar umferðarreglur. Ég er
alls ekki að leggja til að frelsi fjöl-
miðla verði skert heldur fyrst og
fremst að höfða til ábyrgðar þeirra.
Ég lít svo á, að þessi ráðstefna sé
lóð á þær vogarskálar, að skiptast á
skoðunum og viðhorfum til þess-
ara viðkvæmu mála og það meðal
annars sé skref í þá átt að skapa
trúnað og traust milli þeirra sem
um sárt eiga að binda og þeirra
sem segja af því fréttir. Sennilegar
verðum við aldrei á eitt sátt um
leiðir í þessu sambandi, en það að
ræða málin opinskátt og viðra við-
horf og skoðanir, er mikilvægt
skref. Þau þurfa að verða fleiri.
Fjölmiðlar eru mikilvægir í okkar
lýðræðisþjóðfélagi. Við verðum að
geta treyst þeim. Við eigum ekki
að hafa af þeim ótta og ekki líta þá
óhýru auga. Ef fjölmiðlarnir bregð-
ast trúnaðartrausli fólks, þá er lýð-
ræðinu hætta búin.
Spurt er: Særa fjölmiðlar aðstand-
endur sem eiga um sárt að binda,
þegar og ef þeir fjalla með óviður-
kvæmilegum hætti um slys og af-
drif fólks sem stendur þeim nærri?
Svarið er afdráttarlaust já - og aft-
ur já. Það er eins og að strá úr heil-
um saltbauk í opið sár.
EF RAÐ VÆRI ÉG!
Að lokum þetta:
Er það t.d. ekki gullin regla og
góð, sem fjölmiðlafólk gæti tamið
sér, þegar það fjallar um viðkvæm
mál, að reyna að setja sig í spor
þeirra sem eru hinum megin við
borðið og eiga um sárt að binda.
Jafnvel hugsa sem svo: Hvernig
myndi ég skrifa þessa frétt, ef um
væri að ræða náinn ættingja minn
eða vin. - Myndi tónninn ekki
breytast dálítið, myndi samúðin
ekki aukast, yrði tillitssemin ekki
örlítið meiri, væri kærleikurinn
ekki hluti af fréttinni?
Veltum þessu fyrir okkur.
21