Ný Dögun - 01.11.1997, Blaðsíða 20

=NÝ DÖGUN =
lenda í lífsháska berjast fyrir lífi
sínu? Er það sú leið dánartilkynn-
ingar, sem við íslendingar teljum
æskilega? Ég þori að fullyrða að
langflestir landsmenn svari því
neitandi.
UMRÆÐAN í GANG
Á Alþingi íslendinga vorið 1995
var samþykkt þingsálykt-
unartillaga, sú sem leiddi til
skipunar nefndar, sem
legði grundvöll að sam-
ráðsvettvangi hlutaðeig-
andi aðila um fréttaflutn-
ing og upplýsingaskyldu
stjórnvalda og stofnana um
slysfarir og harmraunir
fólks. Pessi ráðstefna er
kærkominn afrakstur
þeirrar nefndarskipunar og
ég fagna af heilum hug
þeim nauðsynlegu skoð-
anaskiptum sem hér eiga
sér stað um þessi við-
kvæmu mál.
Ný dögun, samtök um
sorg og sorgarviðbrögð,
bindur miklar vonir við
störf þessarar nefndar og
fyrir hönd samtakanna lýsi
ég því hér yfir að þau eru
reiðubúin til að koma að
þessum vettvangi nú og
síðar með það að markmiði
að leiða nefndarstarfið til
skynsamlegra lykta.
Það er brýn nauðsyn á
því, að þeir aðilar sem best
til þekkja komi saman og
skiptist á skoðunum um
það hvernig best verði
staðið að upplýsingamiðl-
un, þegar um er að ræða
viðkvæma atburði, slysfarir
og harmraunir fólks. Þarna
yrði þess gætt jafnhliða að
fjölmiðlar hafi ábyrgð og
stígi varlega til jarðar, en
samtímis við það miðað að
viðkomandi yfirvöld og stofnanir
hafi líka tilteknum skyldum að
gegna við fjölmiðla um eðlilega
upplýsingamiðlun. Samspil yfir-
valda og fjölmiðla er mjög mikil-
vægt í þessum efnum og gagn-
kvæmur trúnaður verður að vera
millum þessara aðila, þegar slysa-
fréttir eru annars vegar. Þetta þýðir
í raun, að í ákveðnum tilfellum fái
LITLA ÍSLAND
Stundum þó er þessi trúnaðar-
skylda um nafnleyndina ekki næg.
Almennar og oft mjög nákvæmar
frásagnir fjölmiðla, ef til vill ör-
skömmu eftir viðkomandi atburð,
leiða til þess að nánir ættingjar
þekkja vegsummerki. Leggja sam-
an tvo og tvo og fá þannig
tilkynningu um lát náins
ættingja í beinni útsend-
ingu þó með óbeinum
hætti sé og engin nöfn séu
nefnd. Enn og aftur er það
smæð okkar litla samfél-
ags, sem þessa hættu marg-
faldar. Því miður eru þess
nokkuð mörg dæmi.
Til eru dæmi þess að
erfiðlega hafi gengið hjá
aðstandum þeirra sem lát-
ast af slysförum, að fá
frestað nafn- og mynd-
birtingu af hinum látna.
Stundum reynist erfitt að
ná til náinna aðstandenda,
t.d. ef þeir eru staddir er-
lendis. Oftar en ekki er
slíkum beiðnum þó tekið
með skilningi og þær virt-
ar, en of mörg dæmi um
hið gagnstæða er hins veg-
ar að finna. Fyrir nokkrum
árum átti eftirfarandi sér
stað: Ungur piltur missti
móður sína í hörmulegu
slysi. Pilturinn var staddur
erlendis og faðir hans
treysti sér ekki til að segja
honum frá því í gegnum
síma og beið heimkomu
hans, sem væntanleg var
daginn eftir. Það þurfti
hins vegar mann og annan
til að fá ákveðinn fjölmiðil
ofan af því að birta nafn
hinnar látnu, sem hefði
þýtt það að ungi pilturinn
hefði lesið um lát móður
sinnar í viðkomandi dag-
blaði á leið heim í flugvélinni.
ALLIR REKKJA ALLA
Annað dæmi þekki ég um bráð-
ræði fjölmiðla: Ung stúlka lést í bíl-
slysi um kl. átta að morgni dags.
Þremur klukkustundum síðar birti
dagblað hér í Reykjavík myndir af
ónýtum bílnum á slysstað. Ljóst
fjölmiðlar allar upplýsingar frá við-
komandi yfirvöldum, en þeir séu
beðnir fyrir þær, trúnaðarstimpill á
þær settur, að hluta eða öllu leyti,
tímabundið eða ótímabundið. Um
þetta eru fjöldamörg dæmi.
Þær óskrifuðu venjur hafa t.d.
verið virtar af íslenskum fjölmiðl-
um að birta ekki nafn þess látna
fyrr en á það hefur verið gefið
grænt Ijós af hálfu yfirvalda, sem
þá gera slíkt í samráði við nánustu
aðstandendur. Tilgangurinn er
augljós, að tryggja aðstandendum
tóm og tíma til að ganga til þeirra
efiðu erinda að tilkynna vinum og
ættingjum um hinn hörmulega at-
burð og afleiðingar hans.
20