Fréttablaðið - 20.12.2018, Blaðsíða 52

Hið opna rými til
tengsla og umræðu
var ekki minna mikilvægt
en formleg dagskrá Há-
tíðarinnar.
Bækur
Heklugjá – leiðarvísir að
eldinum
HHH H
Ófeigur Sigurðsson
Blaðsíður: 414
Útgefandi: Mál og menning/For-
lagið
„ ... í dag þykir ættfræði púkaleg,
jafnvel hættuleg, vafasamt að vita
undan hvaða hrauni blóðið sprettur,
þekkja upptökin og lindirnar, hvern
hyl og allar þær bugður, krakkar
í dag vita varla hvað afi þeirra og
amma heita ... grafin í rafsand síma,
sökkvandi í heima dökkva,“ segir
sögumaðurinn í bókinni Heklugjá,
leiðarvísir að eldinum (s. 187).
Þessi fimmta skáldsaga Ófeigs
Sigurðssonar (f. 1975) er á sinn
hátt upprunaleit – nokkurs konar
ættfræði. Saga Oddaverja í nýjum
búningi, vafin í flæðandi skáld-
mælgi. Sögumaðurinn, sem kveðst
heita Ófeigur og gæti því verið
höfundurinn sjálfur, hefur tekið
sér fyrir hendur að kafa ofan í dag-
bækur og gögn um lífskúnstner-
inn Dunganon. Heimildagrúskið
rekur hann vítt um lendur hugar
og heims, sogar hann gegnum rás
tímans aftur í öróf alda og um til-
verustig „víddarinnar“ þaðan sem
sögupersónur taka til máls og horfa
yfir sviðið.
Mann fram af manni verða for-
feðurnir hugfangnir af rauðhærðum
stúlkum með sægræn augu, líkt og
sjálfur sögumaðurinn. Stúlkan
hans heitir Hekla, eins og eldfjallið
sem einnig kemur við sögu og er
örlagavaldur í lífi þjóðar – tákn-
mynd landsins, þjóðarsálarinnar,
sögunnar, frumraka tilverunnar.
Ástir, ævintýri og ferðir unga fólks-
ins um framandi menningarslóðir,
verða fljótlega rannsóknarefninu
yfirsterkari, eins og vænta má. Milli
þeirra gýs upp annar eldur, en eins
og allir vita er eldurinn afl sem bæði
skapar og eyðir.
Ófeigur hefur fengist við ljóða-
gerð, skáldsögur og þýðingar frá
því hans fyrsta bók kom út 2001.
Hann sló eftirminnilega í gegn með
bókinni Öræfi sem varð metsölubók
2014 og hlaut íslensku bókmennta-
verðlaunin árið eftir.
Eins og í fyrri bókum Ófeigs ein-
kennist stíll Heklugjár af hugflæði.
Setningar geta orðið ógnarlangar,
líkt og fléttur þar sem ein hugsun
leiðir af annarri og hrynjandi máls-
ins verður að einhverskonar öldu
sem fær að rísa og hníga, allt að því á
eigin forsendum. Þetta seiðandi frá-
sagnarflæði helst út alla bókina, en
öldugangurinn er misjafn. Stundum
háttbundinn og rór. Stundum löðr-
andi brim. Athygli lesandans kastast
milli gjörólíkra sögusviða um leið
og slegið er á velflesta strengi hug-
hrifa. Inni á milli sögulegra útlegg-
inga – oft bráðfyndinna – bólar á
kunnuglegum þjóðsagnaminnum
þar sem heimar
mætast og sálir
eiga á hættu að
glatast. Hér má
til dæmis finna
sterka samsvör-
un við Sæmund
fróða, sem átti
að hafa lært sín
fræði í Svarta-
skóla, gleymt
nafni sínu og
k l j á ð s t v i ð
Kölska. Sjálfur
er sögumaður
flæktur í myrk-
v i ð i f o r n r a
fræða og á í
höggi við ýmsa
djöfla. Alteregóið hans – hundur-
inn Kolur (annað nafn Sæmundar
fróða) – sjaldnast langt undan með
kviðlinga á takteinum.
Hringrás er orð sem kemur upp
í hugann við lesturinn, því að
leiðangurinn um fortíðarslóðirnar
varpast á vissan hátt
inn í nútíðina. Eld-
fjöll hafa spúið eim-
yrju yfir landslýð frá
upphafi vega. Menn
hafa elskað og hatað,
látið eins og fífl, gert
vanhugsaða hluti,
steypt hver öðrum í
glötun og gæfu, misst
vitið, glaðst og grátið
um aldir alda og
munu áfram gera.
Heklugjá er saga í
mörgum lögum. Full
af húmor og fróðleik
sem fléttast saman
í ólgandi frásagnar-
flæði sem brýst eins og
hraunkvika upp úr
djúpum sínum.
Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir
NiðurStaða: Þessi saga er eins
og eldgos. Stíllinn og efnistökin
eru flæðandi hraunstraumur.
Eldvörp tíma og tilvistar
ICE HOT Nordic Dance Plat-form er dansmessa sem hald-in hefur verið annað hvert ár á miðri aðventunni frá árinu 2010 til skiptis í stóru nor-rænu borgunum. Markmið
þessa viðburðar er að kynna nor-
rænan samtímadans fyrir alþjóð-
legum gestum og stækka á þann
hátt atvinnusvæði norrænna dans-
listamanna og bera hróður norræns
dans sem víðast.
Dagskráin er fjölbreytileg. Hún
býður bæði danssýningar reyndra
og lítt þekktra listamanna, mál-
stofur þar sem málefni listgreinar-
innar eru krufin, stuttar kynningar
á dansverkum og ekki síst tíma og
rými fyrir óformlegar samræður
og samveru. Gestir hátíðarinnar
eru listamenn, dansrýnendur, list-
rænir stjórnendur danshátíða,
leikhúsa og hverra þeirra stofnana
og félagasamtaka er vinna að veg-
ferð samtímadansins sem og annað
áhugafólk um samtímadans.
Um 500 erlendir gestir
ICE HOT 2018 sem haldið var í
Reykjavík dagana 12.-16. desember
er stærsti dansviðburður sem hald-
inn hefur verið hér á landi. Alls voru
um 500 erlendir gestir frá rúmlega
40 löndum mættir á svæðið til að
njóta þess sem í boði var auk þess
sem þátttakendur íslensku dans-
listasenunnar létu sig ekki vanta.
Hægt var að sjá 20 dansverk í
heild sinni, kynningar á 19 verkum
til viðbótar og 17 mismunandi mál-
stofur. Öll leikhús höfuðborgar-
svæðisins, Tjarnarbíó, Gaflaraleik-
húsið, Iðnó, Borgarleikhúsið og
Þjóðleikhúsið, tóku þátt í ævin-
týrinu en að auki var dagskrá í Bíó
Paradís, Hafnarhúsinu, Norræna
húsinu, Dansverkstæðinu, Dans-
garðinum og Tónskóla Reykjavíkur
við Lindargötu. Ægisíðan varð einn-
ig vettvangur fyrir dansverk þar sem
maður og náttúra mættust á fallegan
hátt. Það má segja að allir hafi lagst
á eitt til að gera þennan viðburð
mögulegan og það var áhugaverð
sjón að sjá allt að fjórar rútur í lest
fullar af dansáhugafólki ferðast á
milli borgarhluta. Skipulag hátíð-
arinnar gekk að langmestu leyti
vel. Það þurfti þó að fella niður eina
sýningu, Oneiron eftir Raekallio
Corp, vegna tæknilegra örðugleika.
Gróska í samtímadansi
Dagskrá ICE HOT 2018 bar glöggt
merki þess hvað mikil gróska er í
samtímadansi á Norðurlöndunum.
Ekkert viðfangsefni er danslista-
mönnunum óviðkomandi, sköpun-
araðferðir eru óteljandi og fram-
setning fjölbreytt.
Sonya Lindforce, einn af þremur
hörundsdökkum atvinnudöns-
urum í Finnlandi, hefur í seríu
þriggja verka kannað hvernig það
er að vera svartur dansari í hvítu
umhverfi og skoðað hvernig hægt
er að flytja hugmyndafræðilega
miðju. Sofia Södergård skoðar og
ögrar staðalímyndum og kynjahlut-
verkum í gegnum hliðarsjálf sitt,
drag-konunginn Karl. Margrét Sara
Guðjónsdóttir hefur í rúman áratug
þróað tækni sem miðar að því að
nálgast líkamsminni, sem alla jafna
er ósýnilegt og óaðgengilegt, með
aðferðum eins og „miofacial release“
heilunar aðferðinni og hennar per-
sónulegu nálgun að „somatic prac-
tice“. Sviðslistahópurinn Recoil
notar kóreógraferaða innsetningu
til að beina sjónum áhorfenda að
plastmengun og þeim möguleika
að ein ormategund geti hugsanlega
bjargað okkur frá þeim gríðarlega
skaða sem hún hefur á náttúruna,
svo fátt eitt sé nefnt.
Dagskráin var í heild áhugaverð
og kynningarnar spennandi. Það
var ekki síst skemmtilegt að fá að sjá
hvað íslensku danslistamennirnir
Bára Sigfúsdóttir og Margrét Sara
Guðjónsdóttir, sem starfað hafa í
rúman áratug á meginlandinu, hafa
verið að vinna að.
Mikilvæg samræða
Samstarf út fyrir landið er mikil-
vægur þáttur í starfi íslenskra dans-
listamanna vegna þess að sýningar-
tækifærin hér heima eru fá. ICE
HOT var því kjörinn vettvangur
fyrir danslistamennina til að kynna
sig fyrir stjórnendum dansfestivala
og leikhúsa erlendis, kalla eftir
listrænum og fjárhagslegum sam-
starfsaðilum og taka þátt í samræðu
við aðra danslistamenn. Hið opna
rými til tengsla og umræðu var ekki
minna mikilvægt en formleg dag-
skrá hátíðarinnar.
Fyrir marga þátttakendur var
veran á ICE HOT eins og að mæta á
gott ættarmót þar sem gömul kynni
eru rifjuð upp og ný tengsl mynduð.
Sesselja G. Magnúsdóttir
Ættarmót ársins – ICE HOT 2018
Fjöldi áhugaverðra danssýninga var á hátíðinni, þar á meðal sýning hinnar sænsku Gunillu Heilborn, The Wonderful and the Ordinary. Mynd/jOHanneS Gellner
sesselja g. magnús-
dóttir skrifar um
dansmesssuna sem
nýlokið er í reykja-
vík. Hún er stærsti
dansviðburður sem
haldinn hefur verið
hér á landi.
2 0 . d e S e m B e r 2 0 1 8 F i m m t u d a G u r40 m e N N i N G ∙ F r É t t a B L a ð i ð
menning
2
0
-1
2
-2
0
1
8
0
4
:4
2
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
D
D
-F
E
9
4
2
1
D
D
-F
D
5
8
2
1
D
D
-F
C
1
C
2
1
D
D
-F
A
E
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
6
4
s
_
1
9
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K