Safnablaðið Kvistur - 01.09.2017, Blaðsíða 33

UM MIKILVÆGI SAFNASTARFSEMI í FERÐAÞJÓNUSTU Á ÍSLAND
íslenskra sveitarfélaga og bar yfir-
skriftina Söfn ogferdaþjónusta. Það
síðara var haldið þann 3. mars 2017
og var það á vegum Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga og var yfirskrift-
in Sveitarfélög ogferðaþjónusta. Við gerð
erindanna var leitað til félagsmanna
FÍSOS sem tóku þátt með því að senda
inn hugleiðingar sínar og myndir og
eru þeim færðar bestu þakkir fyrir.
Málþingið í nóvember var haldið
í kjölfar útgáfu skýrslu safnaráðs
um söfn og ferðaþjónustu sem kom
út haustið 2015 og var unnin af
Rannsóknasetri í safnafræðum við
Hásltóla íslands og Hagfræðistofnun
Háskóla íslands. Tilgangur málþings-
ins var að leiða saman noklcra af
þeim hagsmunaaðilum sem koma
að stefnumótun í þessum mála-
flokkum, til að mynda sem eigendur
safna eða opinberir stefnumótunar-
aðilar. Á málþinginu í mars komu
saman sveitarstjórnarmenn til að
ræða málefni ferðaþjónustu og þær
áskoranir og tækifæri sem felast í
Qölgun ferðamanna á íslandi.
Samlcvæmt kynningu á málþinginu
í nóvember þá voru meginniður-
stöður skýrslu safnaráðs um söfn
og ferðaþjónustu þær að verulegur
skortur er á opinberri stefnumótun
um hlutverk safna og safntengdrar
starfsemi innan ferðaþjónustunnar.
Þá var minnt á niðurstöður Hag-
fræðistofnunar sem benda til þess
að umfang safnageirans hafi aukist
á síðustu árum, til að mynda hefur
safnagestum fjölgað um 90% frá
árinu 1996. Ríkisframlög eru árlega
yfir milljarður króna til svokallaðra
ferðamannasafna en þau hafa farið
lækkandi að raunvirði á síðustu
árum. Við gerð rannsóknarinnar
voru lagðar viðhorfskannanir fyrir
menningarfulltrúa, starfsmenn hjá
markaðsstofum, aðila innan ferða-
þjónustunnar, aulc starfsmanna
safna og safntengdrar starfsemi.
í niðurstöðunni kom fram, að á sama
tíma og söfn eru talin mikilvægur
þáttur í ferðaþjónustu, þá virðist
hlutverk og staða safnanna innan
greinarinnar veik. Þótt undanfarin
ár hafi verið unnið mikilvægt starf
í málefnum ferðaþjónustu og safna
skortir grundvöll og heildræna yfir-
sýn þeirra aðila sem koma að sam-
þættingu beggja málaflokka!
Samkvæmt tölum Hagstofunnar eru
138 söfn eða fyrirtæki með safna-
tengda starfsemi á íslandi. Af þeim
eru þó ekki nema 45 sem skilgreind
eru sem viðurkennd söfn. í dag má
finna fjölda setra, safnvísa og sýn-
inga um landið sem sinna sínum
verkefnum af dugnaði og metnaði.
Það sem skilur einkum þá starfsemi
frá viðurkenndum söfnum er að þau
uppfylla ekki öll skilyrði til viður-
kenningar. Þau söfn sem hlotið hafa
viðurkenningu verða að sinna öllum
þeim þáttum sem krafist er sam-
kvæmt gildandi safnalögum og siða-
reglum ICOM og lúta að skráningu,
varðveislu, rannsóknum og miðl-
un. Elcki má gleyma þeirri öflugu
fræðslu sem flest söfn veita öllum
skólastigum. Þau eru ófá handtökin
við að kynna sig og starfsemi sína
í öllum þeim miðlum sem nú eru í
notkun. Að taka á móti gestum er
einungis einn þáttur þeirrar dag-
legu umsýslu safnamannsins. Það er
því margt á könnu eins eða tveggja
starfsmanna á söfnum eins og Heim-
ilisiðnarsafninu á Blönduósi eða
Byggðasafns Vestfirðinga.
Söfn á íslandi eru lifandi, marg-
breytileg, ögrandi, skrítin, forvitni-
leg, skemmtileg, nýtískuleg, gamal-
dags, dulmögnuð, undraverð og svo
mætti lengi telja. Svo eru þar líka
góð klósett! Söfn leysa ekki salernis-
vandamál ferðamanna en ég veit um
safn á Norðurlandi sem var vel sótt
af einum leiðsögumanni sem kom
oft þangað með hópa. Þegar henni
var hrósað af starfsmanni fyrir að
koma með hópana á safnið þá var
svarið: „Það eru svo góð klósett
hérna!“ Þetta segir kannslci eitthvað
um hversu margþættu hlutverlci
söfnin gegna.
Það er elcki nóg fyrir ferðamenn að
fá gott að borða og fara í sund. Þeir
þurfa líka afþreyingu. Vissulega
vilja margir þeirra fara í skipulagð-
ar slcoðunarferðir, jöklaferðir eða
hellaferðir. En það er alltaf ákveðinn
hópur gesta sem hefur áhuga á að
fræðast meira um menningu og
sögu landsins líkt og gestakannanir
sýna. Það má læra margt af þeim
sem koma langt að og eitt af því er
hvað erlendir gestir virðast „sjóaðir"
í því að njóta sín á söfnum, þeir taka
sér tíma og anda að sér því sem söfn-
in hafa upp á að bjóða. Ferðamenn
virðast stundum skilja það betur
en heimamenn að opinber söfn eru
33