Safnablaðið Kvistur - 01.09.2017, Síða 26

Þjóðminjasafnið var að ljúka viðgerð-
um á Pakkhúsinu á Hofsósi hann
spurði mig hvort ekki væri hægt að
setja upp sýningu þar. Þetta fannst
mér bráðgóð hugmynd og við fengum
leyfi til að setja þar upp sýningu á veg-
um byggðasafnsins um Drangeyjarút-
veg og hákarlaveiðar. Með þeirri sýn-
ingu var sleginn nýr taktur; að setja
upp sýningu annars staðar en í gamla
bænum í Glaumbæ. Þetta var upphafið
að samstarfi við ýmsa aðila á svæðinu,
auk Þjóðminjasafnsins.
Valgeir Þorvaldsson, sem hafði gert við
Pakkhúsið fyrir Þjóðminjasafnið, fékk
hugmynd um að setja upp aðra sýn-
ingu á Hofsósi sem myndi fjalla um
ferðir íslendinga til Vesturheims á
19. öld og vildi vita hvort byggðasafnið
gæti lánað honum gripi til hennar.
Mér fannst skynsamlegt að byggða-
safnið setti upp sýninguna fýrir hann
og benti honum á að hann skyldi ekki
kalla þetta safn því að það fylgdu því
kvaðir. Á þessum árum vann Þjóð-
minjaráð að því að setja slcilyrði um
hlutverk og starfsemi safna, sem var
fyrsti vettvangur í safnageiranum um
stöðluð vinnubrögð. Valgeir tók því vel.
Við fengum styrk til að setja upp sýn-
ingu og úr varð Vesturfarasetrið. Þetta
var fýrsta setrið af mörgum. Þetta
var á árunum 1995-96. Á tímabilinu
1996-2002 setti byggðasafnið svo upp
fjórar sýningar fýrir Vesturfarasetrið,
sem sá um gæslu á Pakkhúsinu fyrstu
árin eftir viðgerðina, bæði á sýn-
ingunni frá byggðasafninu og á sjálfu
húsinu fyrir Þjóðminjasafnið. Fljótlega
eftir aldamót var Pakkhússýningin
tekin niður. Húsið fór ekki nógu vel
með munina. Skildir voru eftir flekar
og myndir sem eru þar enn fólki til
gagns og gamans. Reynslan af sýn-
ingarhaldinu á Hofsósi varð til þess að
ég setti upp fleiri sýningar fýrir aðra.
Sýningar með aðkomu safnsins
hafa verið settar upp víðar s.s.
á Hólum. Byggir þetta á mótaðri
hugmynd eða var lílct og þetta
hafi lent í fanginu á þér?
Sýningar í annarra húsum eru engar
tilviljanir því að þetta er orðað í fyrstu
safnstefnu safnsins frá 1995 og komu
lílca til vegna fenginnar reynslu frá
sýningarstarfsemi í Paklchúsinu. í
safnstefnunni kemur fram að áhersla
yrði lögð á að hafa sýningar víðar en
í gamla bænum í Glaumbæ. Byggða-
safnsnefnd samþykkti þessa fýrstu
safnstefnu og héraðsnefndarmenn
vildu stækka safnið og gera það öfl-
ugra. Þeir áttuðu sig á því að safnið
gæti með þessum hætti bætt við starf-
semi sína. Þá var ég heppin með sam-
starfsfóllc á hinu pólítíslca sviði. Safnið
þarfþann stuðning til að vera vel í
stakk búið að þjóna heimahéraðinu.
Með því að opna safnið fyrir samstarfi
fengust fleiri til samvinnu og meðvit-
und fóllcs og áhugi fyrir því jókst, sem
styrkti ímynd safnsins og sjálfsmynd
íbúa svæðisins. Þessi áhersla varð til
dæmis til þess að fólk fór að hringja og
spyrja hvort safnið hefði áhuga á því
að eiga hitt og þetta eða hvort ekki
væri spennandi að rannsalca þetta og
hitt í minjaumhverfinu: Fólk fékk
almennt meiri áhuga á safninu og
minjum í umhverfi sínu. Á 50 ára
afmæli safnsins, árið 1998, var ráðinn
fornleifafræðingur í hálft starf. Sú
ráðning var liður í því að kanna
minjaumhverfið betur.
Var það safnið sem átti
frumkvæðið að því að hefja
fornleifaskráningu og
í kjölfarið rannsóknir?
Já, þetta lcom lílca fram í stefnu safns-
ins frá 1995 og var hluti þess sem
mér þótti nauðsynlegt en ritun
byggðasögu svæðisins hófst einmitt
um þetta leyti. Mér fannst að þetta
ætti að gerast á sama tíma, það er að
við ættum að kynnast því betur hvað
lá undir í búsetu manna á svæðinu.
Safnið átti frumlcvæðið að því að skrá
fornleifar á starfssvæðinu. Framan af
vorum við á eftir byggðasöguriturum
að skrá og kanna en síðustu 10 árin
höfum við verið í samfloti eða á und-
an þeim í því að skoða áhugaverð
svæði og slcrá og gera holur eða
prufuskurði. Það var borðleggjandi
að gera þetta svona. Byggðasögu-
ritarar eru á kafi í frumheimildum
og við getum að hluta til nýtt þeirra
vinnu. Við höfum t.d. getað kannað
eyðibyggðir og afdali Skagaijarðar
mjög vel í samfloti með þeim.
Það er mikil söguhefð héma,
hér er elsta sögufélag landsins
og eitt elsta héraðsskjalasafnið,
svo að hér er frjór jarðvegur fyrir
safnastarfsemi?
Mér finnst ég ekki vera að vinna í
neinu tómarúmi hérna. Satt að segja
er það nokkuð ævintýralegt hvernig
okkur hefur tekist að hneppa saman
söguritun og förnleifarannsóknum. Á
síðasta áratug hefur viðhorfið til forn-
leifaskráningar og rannsókna gjör-
breyst. Fyrir ekki svo mörgum árum
26