Litli Bergþór - 01.12.2016, Side 31

Litli-Bergþór 31
Íslendingar. Til að komast hringleið frá Þingvöllum
að Geysi og niður Hrunamannahrepp og Skeið,
niður að Þjórsárbrú og Ölfusá hjá Selfossi varð
að gera miklar vegbyggingar og vegabætur og
einnig brýr svo vagnfært teldist. Þótt menn væru
yfirleitt ríðandi, þar á meðal kóngurinn þegar til
kom, sem lá ekki fyrir í undirbúningi ferðar, varð
að flytja ýmsan búnað á vögnum. Í grein í Þjóðólfi
(14. des. 1906) segir, að ákveðið hafi verið vegna
konungskomunnar að smíða brýr á Tungufljót
og á Hvítá hjá Brúarhlöðum og tekið fram að
þar væri jafnframt um þarfar samgöngubætur að
ræða. (Einnig á Nikulásargjá á Þingvöllum). Þetta
voru trébrýr og á Hvítá var hún 18 m að lengd
og var höfð á ánni nokkru neðar en núverandi
brú, ca. 200 m. Hún var sett þar á klapparbrúnir
sitt hvoru megin á þann stokk eða gjá sem áin
er í alla jafna. Stöplagerð var lítil sérstaklega að
vestan en að austan var hlaðinn svolítill stallur,
sementslímdur, undir brúarendann.
Þótt þessi brú dygði fyrir konungsheimsóknina,
þótti hún eins og aðrar trébrýr ekki til langframa
og skv. brúalögum, þeim fyrstu frá 1919,
(Alþingistíðindi A 1919) var áætlað að skifta
brúnum á Hvítá og Tungufljóti út fyrir stálbrýr.
Til þessa kom þó ekki í bráð, en 1930, í mars,
gerði mikil flóð í Hvítá og Ölfusá, meira en
menn mundu þá til. Í því flóði sópaðist brúin hjá
Brúarhlöðum í burtu eins og segir í Mbl. 5. mars.
Má segja að það flóð hafi sýnt mönnum hvers
væri að vænta af ánni og reyndist því heppilegt að
dráttur varð á framkvæmdum við nýja brú. Eftir
flóðið 1930 var ráðist í smíði nýrrar brúar sem
var höfð nokkru ofar, á núverandi brúarstað. Þetta
var stálbrú á miklu hærri stöplum og traustari en
gamla trébrúin. Auk þess að brúa stokkinn þar
sem áin heldur sig í alla jafna, var brúin látin ná
yfir klappirnar að norðan þannig að í allt var hún
liðlega 48 m að lengd. Taldi vegamálastjóri sig
öruggan með svo mikla brú á ánni, en annað átti
eftir að koma á daginn.
Tæplega 4 árum síðar, í febrúar-mánuði 1934,
gerði miklu meira flóð en það fyrra 1930, allt að
2 m. hærra og allt að 1 m. hærra en brúargólfið.
Brúin frá 1930. Hægra megin á mynd (austan) er grindarbitinn á
stokknum (gjánni). Stálbitar á vestur hluta brúarinnar sem er á
þurrum klöppum alla jafna. Mynd GZ.
Brúin eftir flóðið 1934. Hluta yfirbyggingarinnar sem fór af brúnni
má sjá í ánni vinstra megin. Millistöplar einnig fallnir. Einnig sést
að vegfyllingar að brúnni hafa rofist burt. Mynd ÁP.
Brúin endurgerð eftir flóðið 1934. Að vestan (fjær á mynd)
óbreyttur landstöpull en millistöplum fækkað og höf lengd en að
austan hefur verið bætt við nýju hafi með nýjum endastöpli.
Mynd GZ.
Núverandi brú, mynd tekin á blíðum sumardegi 2010. Í forgrunni
leifar undirstöðu gömlu brúarinnar á vestur bakkanum.
Mynd BÞÞ.