Litli Bergþór - 01.12.2016, Qupperneq 39

Litli-Bergþór 39
hann keypti eftir alþingishátíðina 1930. Sennilega var hann þó bara eitt ár með aðstöðuna hér heima
en flutti hana síðan upp að Gullfossi og var með hana eitt sumar þar, áður en Sveinlaug tók við. Þessi
Sveinlaug rak áður Hótel Hafnarfjörð.
Hvernig sem upphafinu var háttað, sá Sveinlaug um veitingarekstur við Gullfoss þar til um 1950, þá komin
um sjötugt. Fljótlega 1934 eða 1935 tóku þau hjón í notkun veitingaskálann sem þau byggðu á pallinum fyrir
sunnan fossinn. Árið 1936 var skálinn síðan stækkaður og tók þá um 100 manns í sæti, að sögn blaðs sem ekki
lýgur. Þá var skálinn kominn í þá mynd sem sjá má á ljósmyndinni sem hér fylgir.
Þegar Sveinlaug hætti aðkomu að rekstrinum tók Sigríður Björnsdóttir (1906-1977) við honum og hafði síðan
reksturinn með höndum þar til yfir lauk haustið 1969, að því er virðist.
Njörður í Brattholti man fyrst eftir veitingaskálanum þegar hann kom að Brattholti 1949 til sumardvalar, þá
7 ára. Hann hafði þá og síðar meðal annars þann starfa með höndum að fara með mjólk að Gullfossi. Lára í
Brattholti starfaði í veitingaskálanum sumarið 1965 og Kristín Hólmgeirsdóttir, síðar í Einiholti sumarið eftir.
Eflaust hafa fleiri núlifandi Tungnamenn komið að starfsemi þessa veitingaskála með einum eða öðrum hætti.
Skálinn var opnaður á vorin þegar vegurinn varð fær, en það var stundum ekki fyrr en um eða eftir miðjan júni.
Þessi vegur var harla lélegur og þegar frostið var að fara úr honum mynduðust hvörf í hann og hann varð af
þeim sökum kolófær á skammri stund. Síðan var skálinn opinn fram á haustið, eða 2-3 mánuði. Yfir hásumarið
var ávallt mikil umferð ferðafólks að fossinum og sérstaklega er Nirði minnisstætt þegar endalausar raðir af
leigubílum óku hjá í rykmekki. Það mun helst hafa verið þegar skemmtiferðaskip komu til Reykjavíkur.
Í veitingaskálanum störfuðu 5-6 stúlkur og Lára telur að þar hafi verið sæti fyrir um 50 manns. Gestum stóð
til boða að kaupa mat og bakkelsi og var allt unnið á staðnum. Lára minnist þess, þegar þetta ber á góma, að
bóndasonurinn Bragi á Vatnsleysu kom til þeirra með nautsskrokk í heilu lagi, sem síðan var unninn ofan í
gestina.
Rafmagn var framleitt með ljósavél og vegna hávaða í henni var oft slökkt á henni á kvöldin. Ef hún bilaði
voru nágrannar kallaðir til, t.d Óskar á Brú eða Trausti í Einiholti.
Neysluvatnið var leitt í skálann með lögn sem lá ofanjarðar og í hitum á sumrin myndaðist stundum loft í
lögninni og allt varð vatnslaust, sem, eins og nærri má geta, gat verið bagalegt.
Allur þvottur sem til féll var þveginn í höndum og hengdur til þerris fyrir utan skálann. Það var svo undir
hælinn lagt hvernig það fór, því oft voru vandræði vegna moldroks austan yfir ána, þegar þannig viðraði.
Bakhlið skálans var ekki langt frá gljúfrinu og þau Njörður og Lára muna ekki betur en allur úrgangur hafi farið
þar fram af, enda viðhorf til umhverfismála nokkuð önnur en nú.
Ferðamennirnir sendir út í móa
Það er í sjálfu sér allt í lagi, þó að Gullfossskálanum hafi verið lokað, en það er afleitt, að salernunum
á staðnum var lokað um leið, sagði einn ferðaskrifstofumaður í viðtali við Vísi í tilefni þess, að erlendir
ferðamenn eru nú sendir í hópum út í móa við Gullfoss, ef þeir þurfa á því að halda. Gullfossskálanum
var lokað fyrirvaralaust um síðustu helgi, hlerar settir fyrir glugga og hurðir, en eigandi mun ekki
hafa talið hagkvæmt að halda rekstrinum áfram í sumar. Ferðaskrifstofurnar, sem senda í sameiningu
ferðamenn nær daglega til Gullfoss og Geysis eru nú að reyna að fá salernin aftur opnuð, en þær telja
salernin ekki í einkaeign eiganda Gullfossskálans, þar sem opinber styrkur hafi fengizt til að reisa þau.
Vísir, 14. ágúst, 1969
Með lokun veitingaskálans við Gullfoss hófst ný og all
átakamikil saga, en henni verða ekki gerð skil hér og nú, hvað
sem síðar kann að verða.
Heimildir:
Njörður Jónsson og Lára Ágústsdóttir í Brattholti, bæði viðtal
í Litla Bergþór, 2. tbl. 2002 og heimsókn til þeirra í nóvember,
2016.
Samtímaumfjöllun í dagblöðum og tímaritum af ýmsu tagi,
sem finna má á vefnum timarit.is