Morgunblaðið - 25.10.2018, Blaðsíða 51

UMRÆÐAN 51
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. OKTÓBER 2018
Hvers vegna eiga
eldri borgarar að
sætta sig við að búið
sé að ákveða 3,4%
hækkun greiðslna til
þeirra frá Trygginga-
stofnun ríkisins um
næstu áramót? Sam-
kvæmt fjármála-
frumvarpi næsta árs
er ekki gert ráð fyrir
meiri hækkun. Þessi
hækkun kemur á mjög lágar tölur
eða hæst hjá einstaklingum sem
búa einir eða á 300 þúsund krónur
fyrir skatt. Hjá hjónum og sam-
búðarfólki á 240 þúsund krónur
fyrir skatt. Þjóðin þarf að standa
með eldri borgurum í baráttunni
fyrir bættum kjörum.
Á síðustu mánuðum hafa verst
settu eldri borgararnir horft upp á
marga hópa í þjóðfélaginu fá tugi
prósenta hækkun í sinn vasa.
Nú eru kjarasamn-
ingaviðræður að fara í
gang af fullri alvöru
hjá miklum fjölda
stéttarfélaga.
Kröfurnar eru mikl-
ar og m.a. er krafist
375 þúsund króna lág-
markslauna fyrir ein-
stakling. Enn og aftur
skora ég á stéttar-
félög landsins að taka
sérstaklega upp bar-
áttu til að bæta hag
fyrrverandi félaga
sinna, sem nú tilheyra eldri borg-
urum landsins.
Það getur ekki gengið að eldri
borgarar fái aðeins 3,4% hækkun
um næstu áramót og sú hækkun
gildi fyrir allt árið 2019.
Ríkisstjórnin á næsta leik
Ásmundur Einar Daðason, fé-
lagsmálaráðherra, skipaði fyrir
nokkrum mánuðum nefnd sem á að
kanna stöðu verst setta hópsins
meðal eldri borgara landsins. Þessi
nefnd á einnig að koma með hug-
myndir til að bæta hag þessa hóps.
Nefndin á að skila áliti sínu fyrir 1.
nóvember 2018.
Stjórnvöld verða að bregða
skjótt við eftir að tillögur nefnd-
arinnar liggja fyrir. Það gengur
ekki að ætla að draga og velta
þessu máli á milli í embættis-
mannakerfinu. Það verður að leið-
rétta kjör verst settu eldri borg-
aranna strax.
Ég trúi því ekki að það sé meiri-
hluti fyrir því meðal þingmanna að
þessi smánarkjör stórs hóps eldri
borgara haldist óbreytt.
Eldri borgarar fá brauð-
mola, aðrir tertusneið
Eftir Sigurð
Jónsson
Sigurður Jónsson
» Það verður að leið-
rétta kjör verst
settu eldri borgaranna
strax.
Höfundur er varaformaður
Landssambands eldri borgara.
Það eru nokkrir dagar
liðnir síðan ég las þetta á
mbl.is „Áætlaður heild-
arkostnaður við fram-
kvæmdir við húsin þrjú
á Nauthólsvegi 100 var
146-158 milljónir. Fram-
kvæmdirnar hingað til
hafa hins vegar kostað
415 milljónir.“ og verk-
efnið er enn óklárað! Ég
verð að viðurkenna að
mér varð mjög brugðið,
en samt ekki hissa. Já, ekki hissa,
því það gerist allt of oft að opinberar
framkvæmdir fara fram úr áætlun,
og þá bæði í tengslum við kostnað og
tíma. En hvers vegna, árið 2018, er-
um við að fá fréttir af svona fram-
úrkeyrslum.
Sjálfur þekki ég vel til áætlana-
gerða framkvæmda, þar sem ég hef
starfað í 23 ár í þessu umhverfi og ég
veit að þetta á ekki að geta gerst. Í
dag segja lög, reglugerðir, verklags-
reglur og leiðbeiningar okkur hvern-
ig við eigum að standa að opinberum
framkvæmdum, og auk þess eru í
dag til fullkomin tæki og tól til þess
að hjálpa okkur að gera áætlanir og
fylgja þeim eftir.
En hvers vegna gerist þetta ítrek-
að? Einfaldasta svarið er líklega
„Eftir höfðinu dansa limirnir“
En hvað þýðir það? Við erum með
opinbert stjórnkerfi, hönnuði, fram-
kvæmdaraðila, þjónustuaðila,
rekstraraðila og notendur í hverju
verkefni, sem augljóslega þurfa að
vinna vel saman til þess að ná fram
réttri niðurstöðu. Þetta er í raun
„keðja“ sem þarf að vera sterk, því
ef hún slitnar þá er ekki von á góðu.
Í þessu samhengi hef ég lengi haldið
því fram að styrkur keðjunnar fyrir
opinberar framkvæmdir skuli fyrst
og fremst byggjast á góðri sam-
félagsvitund og heiðarleika.
Eftir 23 ár í þessum geira get ég
með góðri samvisku sagt „þetta eru
engin geimvísindi“ því hættumerkin
og ástæðurnar eru vel þekktar. Til
þess að gefa smá innsýn, þá eru al-
gengustu ástæður framúrkeyrslu
annars vegar að framkvæmdinni er
breytt frá samþykktri áætlun, og
hinsvegar, að eitthvað í umhverfinu
(ófyrirséð) veldur því að fram-
kvæmdin verður um-
fangsmeiri. Það er
einnig þekkt að póli-
tík ásamt sér- og eig-
inhagsmunum getur
haft áhrif. Rann-
sóknir hafa til að
mynda sýnt fram á að
kostnaðaráætlanir
eru oft „meðvitað“
ófullkomnar þegar
verkefni eru sam-
þykkt. Þá hafa t.d.
hagsmunaaðilar
pressað fram lága
kostnaðaráætlun til að fá verkefnið
„sitt“ samþykkt. Sem ég segi,
hættumerkin og ástæðurnar eru
þekktar, og við eigum að geta treyst
því að áætlanir standist.
Við sem lifum og hrærumst í
byggingarbransanum vitum mikil-
vægi þess að vanda sérstaklega vel
til verka við upphaf framkvæmda, á
góðum grunni byggist vandað mann-
virki. Fyrsta stig verkefna hefur því
verið sértakt áhugaefni hjá mér í
langan tíma og í því sambandi valdi
ég efnið „Aðferðafræði við fram-
kvæmd hagkvæmnireikninga á upp-
hafsstigum opinberra verkefna á Ís-
landi“ við skrif MSc.-ritgerðar
minnar árið 2012. Þar kynnti ég að
„Niðurstaðan sýnir að núverandi að-
ferðafræði við framkvæmd hag-
kvæmnireikninga á upphafsstigum
opinberra verkefna á Íslandi er
mjög mismunandi. Ekki virðist vera
mikið samræmi í starfsháttum og
aðeins í fáeinum tilvikum er hægt að
sjá samræmi við aðferðir sem teljast
fræðilega bestar í dag.“
Ritgerðina má nálgast hér:
https://skemman.is/handle/1946/
10908
Stjórnlaust streymi fjármagns í
opinberum framkvæmdum er óá-
sættanlegt!
Er hægt að
fyrirbyggja sóun
á almannafé?
Eftir Hafliða Richard
Jónsson
»Hættumerkin og
ástæðurnar eru
þekktar, og við eigum að
geta treyst því að áætl-
anir standist.
Hafliði Richard
Jónsson
Höfundur er verkefnastjóri
hjá BACKE Vestfold
Telemark AS í Noregi.
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • tengi@tengi.is
Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 • www.tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugardaga kl. 10-15
Gæði, þjónusta, ábyrgð - það er Tengi
ALLT Í BAÐHERBERGIÐ
FRÁ A TIL IFÖ
Tengi hefur mikla og góða reynslu af IFÖ baðinnréttingum.
IFÖ eru sænskar hágæðavörur sem framleiddar hafa verið allt frá 1936.
POTTAR OG PÖNNUR með 25% afslætti
HEITIR
DAGAR
lágmúla 8 · sími 530 2800
25%
Allt um sjávarútveg