Morgunblaðið - 31.10.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Árásin ábænahúsgyðinga í
Pittsburgh í
Bandaríkjunum
um helgina sprett-
ur ekki upp í tómarúmi. Ellefu
manns létu lífið í árásinni og
sagði árásarmaðurinn þegar
hann var handtekinn að hann
vildi alla gyðinga feiga.
Samtökin Anti-Defamation
League, sem beita sér gegn
andúð og ofsóknum á hendur
gyðingum, greindu fyrr á árinu
frá því að atvikum sem bera
andúð á gyðingum vitni hefði
fjölgað um 57% í fyrra miðað
við árið á undan. Var þar talið
til allt frá sprengjuhótunum,
líkamsárásum og skemmdar-
verkum á grafreitum til vegg-
spjalda og áróðurs í háskólum
og áreitni barna af gyðinga-
ættum í skólum.
Slíkir atburðir eru einnig
mjög algengir víða í Evrópu,
þar á meðal í Bretlandi,
Frakklandi og Þýskalandi.
Daglega eru krotaðir haka-
krossar og níðyrði og unnin
skemmdarverk á bænahúsum
og grafreitum. Í Þýskalandi
eru fjögur tilvik andgyðing-
legra verknaða tilkynnt til
yfirvalda á dag.
Þegar ný stjórn var mynduð
í Þýskalandi var stofnað fyrsta
sinni sérlegt embætti til að
berjast gegn gyðingaandúð,
sem er að finna bæði meðal
innfæddra öfga-
hópa og aðkominna
múslima. Þeirri
stöðu gegnir Felix
Stein og vill hann
auka forvarnir og
þyngja refsingar. Hann bendir
á að samkvæmt tölum lögreglu
fremji öfgahópar rúmlega 90%
glæpa sem rekja megi til and-
úðar á gyðingum en gyðingar í
Þýskalandi telji sér stafa mun
meiri ógn af múslimum. Vill
hann komast til botns í þessari
mótsögn.
Kannanir sýna að ótti við
andúð fer vaxandi meðal gyð-
inga í Vestur-Evrópu. Svo er
komið að víða veigra gyðingar
sér við að bera jarmúlku eða
kippu á höfði á götum úti eða
fela þær með derhúfum af ótta
við að verða fyrir aðkasti.
Ekki er langt síðan fréttir
birtust af því að gyðingar væru
farnir að flytja burt frá Frakk-
landi vegna þess að andrúms-
loftið væri orðið óbærilegt,
sérstaklega þegar börn ættu í
hlut. Í Frakklandi býr um hálf
milljón gyðinga. Talið er að
rúmlega 50 þúsund gyðingar
hafi flust til Ísraels síðan 2000
og tugir þúsunda flutt sig um
set innan lands í leit að meira
öryggi.
Gyðingahatur á ekki að líð-
ast og það er skuggalegt ef
gyðingar á Vesturlöndum
þurfa að lifa í ótta við að verða
fyrir aðkasti og árásum.
Vaxandi andúð og
ofsóknir gegn gyð-
ingum áhyggjuefni}
Ráðist gegn gyðingum
Skilningur á þvíhve mikilvæg
krónan hefur ver-
ið fyrir Ísland,
ekki síst í því
áfalli sem gekk yf-
ir landið fyrir áratug, hefur
aukist. Margir hafa komið
fram og bent á að sveigjan-
leikinn sem í krónunni felst
hafi hjálpað Íslandi mjög. Þá
er samanburðurinn við sum
ríki sem búa við evruna slá-
andi.
En þó að krónan hjálpi hag-
kerfinu með því að laga sig að
aðstæðum þá er það ekki svo
að krónan sé óskaplega óstöð-
ug en aðrar myntir stöðugar.
Sumir tala eins og aðrar
myntir séu stöðugar en krón-
an ekki, en staðreyndin er sú
að myntir hreyfast hver gagn-
vart annarri.
Einar S. Hálfdánarson
benti á þetta í ágætri grein
hér í blaðinu í gær þar sem
sýndar voru myndir af flökti á
íslensku krónunni gagnvart
evru og einnig á norsku krón-
unni og bandaríkjadal gagn-
vart evru. Á þeim sást ljós-
lega að sveiflur íslensku
krónunnar eru
ekki meiri en hjá
hinum myntunum.
Meginatriðið er
þó að sveiflur
krónunnar endur-
spegla íslenska hagkerfið en
sveiflur annarra mynta
endurspegla hagkerfi annarra
landa. Bandaríkjadalur hreyf-
ist eftir ástandi efnahagslífs-
ins þar í landi og norska krón-
an eftir norska hagkerfinu.
Evran er hins vegar vand-
ræðamynt, því að hún hreyfist
vitaskuld ekki í takti við öll
hagkerfi evrunnar enda er
það tæknilega ómögulegt.
Þess í stað hreyfist hún aðal-
lega eftir því sem hentar
þýska hagkerfinu, sem vegur
þyngst á evrusvæðinu, og hún
lætur sig litlu varða hvað er
að gerast annars staðar.
Væri Ísland með þessa
ógæfumynt hefðu aðstæður
hér ekkert um gengi hennar
að segja. Ísland sæti einfald-
lega í súpunni með Grikklandi
og öðrum „jaðarríkjum“, sem
sum hafa jafnvel tugi milljóna
íbúa, og tæki á sig áföllin eftir
því sem Þýskalandi hentaði.
Margvíslegur
misskilningur er
uppi um gjaldmiðla}
Krónan
Í
kjölfar umsagna og athugasemda við
drög að frumvarpi um fóstureyðingar
hefur Svandís Svavarsdóttir heilbrigð-
isráðherra ákveðið að leggja það fram
fyrir Alþingi. Þar mun tímarammi nú-
gildandi laga um fóstureyðingar rýmkaður svo
um munar. Nú mun verðandi móðir geta óskað
eftir fóstureyðingu fram að 23. viku meðgöngu
án takmarkana, vilji hennar er allt sem þarf.
GILDIR ÞVÍ EINU hvaða ástæður liggja
að baki fóstureyðingar fram að 23. VIKU, Það
hefur ekkert með það að gera lengur hvort
fóstrið sem nú er orðið að ófullburða barni í
móðurkviði er heilbrigt eða ekki. Kynfrelsi
konunnar og réttur hennar til að ráða yfir eigin
líkama skal sett í öndvegi og yfir allan lífsrétt
barnsins hafið.
Núverandi lög nr. 25/1975, heimila að fóstureyðingar
verði framkvæmdar vegna læknisfræðilegra eða félags-
legra ástæðna eða þegar þungunin er afleiðing refsiverðr-
ar háttsemi. Ég fæ ekki betur séð en að lögin hafi virkað
hingað til. 1.044 fóstureyðingar voru framkvæmdar 2017
ef marka má úttekt landlæknisembættisins. Engri konu
var neitað um þessa aðgerð það ár. Mér finnst og rétt að
taka það fram að aldrei hafa verið framkvæmdar fleiri
fóstureyðingar á Íslandi til þessa en árið 2017.
Ég ætla ekki að fara í smáatriði lagabókstafsins hvað
varðar núgildandi tímaramma um fóstureyðingar, enda
óþarfi í ljósi fyrri ummæla minna. Í raun er ekki farið að
gildandi lögum nú, heldur hafa lögin verið sveigð í áttina
að óskum kvenna sem kjósa að láta eyða fóstri
sínu eftir 12 vikna meðgöngu.
Í gildandi lögum er notað hugtakið fóstureyð-
ing. Í greinargerð með nýja frumvarpi Svandís-
ar Svavarsdóttur heilbrigðisráðherra þykir hug-
takið full gildishlaðið og betur við hæfi að kalla
aðgerðina þungunarrof. En hvers vegna þegar
þetta er fóstureyðing og ekkert annað!
Sjálfsákvörðunarréttur kvenna
Ég ber virðingu fyrir kynsystrum mínum
ekki síður en sjálfri mér. Það er á engum tíma-
punkti sem ég ætla þeim þá grunnhyggni að vita
ekki hvernig börnin verða til. Ekki heldur ætla
ég þeim að vita ekki af getnaðarvörnum bæði
fyrir karla og konur, né það að átta sig á því fyr-
ir 12 vikna meðgöngu að þær séu barnshafandi og þá í
kjölfarið búnar að taka ákvörðun um framtíð einstaklings-
ins sem þær bera undir belti.
Að útrýma 22 vikna barni úr móðurkviði á aldrei að eiga
rétt á sér nema vegna ófyrirséðra grafalvarlegra að-
stæðna og eiga allar þær mæður sem þurfa að ganga í
gegnum slíka sorg mína dýpstu samúð.
Lokaorð
Núgildandi lög um fóstureyðingar uppfylla fyllilega
markmið sitt. Að halda öðru fram í ljósi 1.044 fóstureyð-
inga á sl. ári er með öllu óskiljanlegt.
Inga Sæland
Pistill
Um nýtt fóstureyðingafrumvarp
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Áætlað er að tíu milljarðarheimilisraftækja af ýmsutagi séu nú tengdir viðnetið og að fjöldi þeirra
muni a.m.k. tvöfaldast innan tveggja
ára. Þessi tækni, sem yfirleitt er
kölluð Internet hlutanna, á ensku
Internet of Things (IoT), hefur opn-
að fjölmarga nýja möguleika og
sennilega er hún til staðar með ein-
um eða öðrum hætti á allflestum
heimilum. Á sama
tíma hafa með
henni opnast
ýmsar leiðir fyrir
tölvuþrjóta til að
hagnýta sér þessa
leið til að komst
yfir upplýsingar.
Þetta er
meðal þess sem
var til umfjöll-
unar á ráðstefnu
Evrópulögregl-
unnar Europol og ENISA, Net- og
upplýsingaöryggisstofnunar Evr-
ópu, sem haldin var í borginni Haag í
Hollandi í síðustu viku. Ráðstefnuna
sóttu 400 sérfræðingar víða að, m.a.
frá öryggisfyrirtækjum, lögreglu og
framleiðendum þessara tækja.
Tannburstar og ísskápar
Með IoT-tækninni tengjast
sjónvörp, úr, eftirlitsmyndavélar,
baðvogir, ljósabúnaður, ísskápar,
bílar, ryksugur, ýmiss konar stað-
setningarbúnaður og jafnvel tann-
burstar, svo fátt eitt sé nefnt, netinu
þar sem þau senda eigandanum ým-
iss konar upplýsingar, gjarnan í
gegnum snjallsíma. Víða erlendis er
þessi tækni notuð til að takmarka
vatns- og orkunotkun heimila og
undir þennan flokk tækja falla einnig
raddstýringartæki á borð við Alexu,
Google Home og Siri.
Á ráðstefnunni var m.a. velt upp
þeirri spurningu hvað myndi gerast
þegar ódýrari og óvandaðri tegundir
IoT-tækja kæmu á markað, sem
myndi gera tölvuþrjótum enn auð-
veldara fyrir að fylgjast með einka-
lífi fólks í gegnum myndavél á ryk-
sugu eða öðru heimilistæki eða
jafnvel komast inn í stýrikerfi bíls
þannig að hægt væri að láta hann
aka á vegg.
Þessar áskoranir voru ræddar,
bæði frá tæknilegu og lagalegu
sjónarhorni, og meðal niðurstaðna
var að öryggi ætti ávallt að vera í
fyrsta sæti við hönnun IoT-tækja.
Löggæsluaðilar þyrftu að vera reiðu-
búnir að rannsaka innbrot í IoT-tæki
og saksækja fyrir þau.
Þessi tæki eru alls staðar
Þar kom einnig fram að þessi
tækni byði upp á ýmsa möguleika í
baráttunni gegn glæpum. Nú þegar
væri lögregla víða um heim að nota
IoT-tæki eins og snjallmyndavélar til
að fylgjast með völdum stöðum og
skynjara í skotvopnum til að greina
hversu oft væri skotið úr þeim. Þá
kom einnig fram að tæknin getur
hjálpað lögreglu við störf sín, því
gögn úr ýmsum tækjum geta veitt
gagnlegar upplýsingar við rannsókn
sakamála.
„Þessi tæki eru alls staðar, allt í
kringum okkur og það er ekkert of
mikið að segja að sum þeirra geti
verið stórhættuleg,“ segir Theódór
Ragnar Gíslason, tæknistjóri hjá
tölvuöryggisfyrirtækinu Syndis.
738 opnar myndavélar
Theódór segist ekki vita til þess
að innbrot í IoT-tæki hafi verið kært
til lögreglu hér á landi en segir að
það hafi verið gert erlendis. Til dæm-
is hafi fyrir nokkru verið brotist inn í
fjölmörg IoT-tæki og þau látin gera
netárás á stóra skýjaþjónustu. „En
fólk hefur oft ekkert mikla stjórn á
þessum tækjum og veit yfirleitt ekki
að brotist hafi verið inn í þau.“
Öryggismyndavélar sem senda
myndefni í snjallsíma fólks, og marg-
ir eru með á heimilum sínum, eru
sérlega varhugaverðar að sögn
Theódórs. Sumar þeirra biðji net-
beininn (routerinn) á heimilinu um
að opna tengi þar sem sent er út
beint á netið og eigendurnir viti
sjaldnast af því. „Við hjá Syndis vit-
um um a.m.k. 738 netmyndavélar á
Íslandi sem eru aðgengilegar hverj-
um sem er,“ segir Theódór en þetta
kom fram við nýlega athugun á veg-
um Syndis. „Þær eru opnar að ein-
hverju leyti út á netið þannig að það
er ýmist hægt að horfa á þær eða
komast inn í stjórnendaviðmót
þeirra og það er mjög algengt að
bæði notanda- og lykilorð sé „ad-
min“. Sumar þeirra eiga vissulega að
vera aðgengilegar eins og t.d. veg-
myndavélar eða vélar í eigu opin-
berra stofnana sem eiga að sýna eitt-
hvað tiltekið sem á að vera opið
almenningi. En ég ætla að fullyrða
að í meirihluta tilvikanna eigi þetta
ekki að vera opið fyrir öllum og ég er
viss um að einhverjar þeirra eru
eftirlitsmyndavélar á heimilum.“
Fylgst með einkalífinu
í gegnum ryksuguna
Thinkstock/Getty Images
Internet hlutanna Þessi tækni verður sífellt fyrirferðarmeiri og nær til æ
fleiri tækja. Öryggi er oft ábótavant og hægt að brjótast inn í þau.
Theódór R.
Gíslason