Morgunblaðið - 12.11.2018, Qupperneq 27

um hlutanum. Flæðið virðist líka
miklu betra í öðrum hlutanum; byrj-
unin er hálfstirð en síðan flæðir allt af
stað.
Án þess að vilja gefa of mikið upp
um hvernig sögunni vindur fram í öðr-
um hluta er í það minnsta hægt að
skrifa að erfitt verður að leggja bókina
frá sér. Óvæntir atburðir gerast og
fléttan gengur upp á skemmtilegan
hátt.
Eins og minnst var á áður er aðal-
persónan Una ekki alveg nógu áhuga-
verð framan af. Hún vinnur á þegar
líður á söguna en er þó sísti karakter-
inn. Þorpsbúarnir eru mjög áhuga-
verðir og ef til vill hefði verið gaman
að sjá bókina skrifaða frá sjónarhorni
eins þeirra. Hvernig það sé að búa í
svona pínulitlum íbúakjarna, þar sem
hlutirnir hafa alltaf verið eins, og kæra
sig lítið um að ókunnugir eða fólk
ótengt staðnum flytji þangað. Ekki er
allt sem sýnist í þorpinu en „þorps-
andinn“ og samstaðan vega þungt.
Hægt er að líkja hlutum bókarinnar
við lið í knattspyrnuleik. Liðið virðist
ekki alveg tilbúið í fyrri hálfleik, á ekki
sinn besta dag, en endar hálfleikinn
vel. Það kemur af krafti í seinni hálf-
leik og endar leikinn á góðu nótunum.
Nær þá góður seinni hálfleikur að
bæta upp fyrir daufan fyrri hálfleik?
Það fer væntanlega eftir því hvernig
leikurinn fer en í Þorpinu leikur höf-
undur gríðarlega vel eftir leikhlé og
tekst að snúa leiknum sér í hag.
Aðdáendur Ragnars, sem eru fjöl-
margir, munu ekki verða sviknir af
seinni hlutanum í það minnsta. Það
hlýtur að vera betra að enda af krafti
frekar en að byrja vel og síðan fjari
undan sögunni.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Draugagangur „Aðdáendur Ragnars, sem eru fjölmargir, munu ekki verða
sviknir af seinni hlutanum í það minnsta,“ segir í rýni um nýjustu skáldsögu
Ragnars Jónassonar sem fjallar um dularfulla atburði í litlu þorpi úti í landi
MENNING 27
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. NÓVEMBER 2018
Ronja Ræningjadóttir (Stóra sviðið)
Lau 17/11 kl. 14:00 Auka Sun 9/12 kl. 14:00 Auka Sun 20/1 kl. 16:00 33.sýn
Lau 17/11 kl. 17:00 Auka Sun 9/12 kl. 17:00 25. s Sun 27/1 kl. 13:00 34.sýn
Sun 18/11 kl. 13:00 20. s Lau 29/12 kl. 13:00 Auka Sun 27/1 kl. 16:00 35.sýn
Sun 18/11 kl. 16:00 21. s Lau 29/12 kl. 16:00 Auka Sun 3/2 kl. 13:00 36.sýn
Lau 24/11 kl. 17:00 Auka Sun 30/12 kl. 13:00 26. s Sun 3/2 kl. 16:00 37.sýn
Sun 25/11 kl. 14:00 Auka Sun 30/12 kl. 16:00 27. s Sun 10/2 kl. 13:00 38.sýn
Sun 25/11 kl. 17:00 22. s Sun 6/1 kl. 13:00 28.sýn Sun 10/2 kl. 16:00 39.sýn
Lau 1/12 kl. 14:00 Auka Sun 6/1 kl. 16:00 29.sýn Sun 17/2 kl. 13:00 40.sýn
Lau 1/12 kl. 17:00 23. s Sun 13/1 kl. 13:00 30.sýn Sun 17/2 kl. 16:00 41.sýn
Sun 2/12 kl. 14:00 Auka Sun 13/1 kl. 16:00 31.sýn Sun 24/2 kl. 13:00 42.sýn
Sun 2/12 kl. 17:00 24. s Sun 20/1 kl. 13:00 32.sýn Sun 24/2 kl. 16:00 43.sýn
Stórskemmtilegur og æsispennandi söngleikur fyrir alla fjölskylduna!
Samþykki (Stóra sviðið)
Fim 15/11 kl. 19:30 5.s Fös 23/11 kl. 19:30 7. s Fös 30/11 kl. 19:30 9.s
Fös 16/11 kl. 19:30 6.s Fim 29/11 kl. 19:30 8.s Fös 7/12 kl. 19:30 10.sýn
Kraftmikið, splunkunýtt verk sem sló í gegn í Breska þjóðleikhúsinu.
Fly Me To The Moon (Kassinn)
Fös 16/11 kl. 19:30 17.s Fim 22/11 kl. 19:30 19.sýn Lau 1/12 kl. 19:30
Lau 17/11 kl. 19:30 18.s Fös 23/11 kl. 19:30 20.sýn Sun 2/12 kl. 19:30
Nýtt verk eftir höfund hins geysivinsæla leikrits Með fulla vasa af grjóti
Insomnia (Kassinn)
Mið 14/11 kl. 19:30 Frums Sun 25/11 kl. 19:30 4.sýn Sun 9/12 kl. 19:30 7.sýn
Fim 15/11 kl. 19:30 2.sýn Fim 29/11 kl. 19:30 5.sýn
Lau 24/11 kl. 19:30 3.sýn Fös 30/11 kl. 19:30 6.sýn
Brandarinn sem aldrei deyr
Leitin að jólunum (Leikhúsloft)
Lau 17/11 kl. 11:00 313.s Sun 2/12 kl. 12:30 323.s Lau 15/12 kl. 14:30 333.s
Lau 17/11 kl. 12:30 314.s Lau 8/12 kl. 11:00 324.s Sun 16/12 kl. 11:00 334.s
Lau 24/11 kl. 11:00 315.s Lau 8/12 kl. 13:00 325.s Sun 16/12 kl. 13:00 335.s
Lau 24/11 kl. 13:00 316.s Lau 8/12 kl. 14:30 326.s Sun 16/12 kl. 14:30 336.s
Lau 24/11 kl. 14:30 317.s Sun 9/12 kl. 11:00 327.s Lau 22/12 kl. 11:00 337.s
Sun 25/11 kl. 11:00 318.s Sun 9/12 kl. 12:30 328.s Lau 22/12 kl. 13:00 338.s
Sun 25/11 kl. 12:30 319.s Fös 14/12 kl. 17:30 329.s Lau 22/12 kl. 14:30 339.s
Lau 1/12 kl. 11:00 320.s Fös 14/12 kl. 19:00 330.s Sun 23/12 kl. 11:00 340.s
Lau 1/12 kl. 12:30 321.s Lau 15/12 kl. 11:00 331.s Sun 23/12 kl. 13:00 341.s
Sun 2/12 kl. 11:00 322.s Lau 15/12 kl. 13:00 332.s Sun 23/12 kl. 14:30 342.s
Grímuverðlaunasýningin Leitin að jólunum.
Improv Ísland (Þjóðleikhúskjallari)
Mið 14/11 kl. 20:00 Mið 28/11 kl. 20:00 Mið 12/12 kl. 20:00
Mið 21/11 kl. 20:00 Mið 5/12 kl. 20:00
Spunasýningarnar vinsælu snúa aftur - engin sýning eins!
leikhusid.is | midasala@leikhusid.is | 551 1200
Elly (Stóra sviðið)
Fim 15/11 kl. 20:00 aukas. Fös 23/11 kl. 20:00 173. s Sun 2/12 kl. 20:00 177. s
Lau 17/11 kl. 20:00 165. s Sun 25/11 kl. 20:00 174. s Fim 6/12 kl. 20:00 178. s
Sun 18/11 kl. 20:00 171. s Fim 29/11 kl. 20:00 175. s Fös 7/12 kl. 20:00 179. s
Fim 22/11 kl. 20:00 172. s Lau 1/12 kl. 20:00 176. s
Stjarna er fædd.
Allt sem er frábært (Litla sviðið)
Lau 17/11 kl. 20:00 20. s Fös 23/11 kl. 20:00 21. s Fös 30/11 kl. 20:00 22. s
Gleðileikur um depurð.
Kvenfólk (Nýja sviðið)
Fim 22/11 kl. 20:00 1. s Lau 1/12 kl. 20:00 6. s Sun 16/12 kl. 20:00 11. s
Fös 23/11 kl. 20:00 2. s Fös 7/12 kl. 20:00 7. s Fim 20/12 kl. 20:00 aukas.
Lau 24/11 kl. 20:00 3. s Lau 8/12 kl. 20:00 8. s Fös 21/12 kl. 20:00 aukas.
Sun 25/11 kl. 20:00 4. s Fim 13/12 kl. 20:00 9. s Fös 28/12 kl. 20:00 12. s
Fös 30/11 kl. 20:00 5. s Fös 14/12 kl. 20:00 10. s Lau 29/12 kl. 20:00 13. s
Drepfyndin sagnfræði með söngvum.
Tvískinnungur (Litla sviðið)
Fim 15/11 kl. 20:00 2. s Fim 22/11 kl. 20:00 4. s Lau 1/12 kl. 20:00 6. s
Sun 18/11 kl. 20:00 3. s Sun 25/11 kl. 20:00 5. s
Ást er einvígi.
Jólaflækja (Litla sviðið)
Lau 24/11 kl. 13:00 1. s Lau 1/12 kl. 13:00 3. s Lau 8/12 kl. 13:00 5. s
Sun 25/11 kl. 13:00 2. s Sun 2/12 kl. 13:00 4. s Sun 9/12 kl. 13:00 6. s
Litrík jólasýning fyrir þau yngstu.
Rocky Horror (Stóra sviðið)
Fös 16/11 kl. 20:00 67. s Lau 24/11 kl. 20:00 68. s Fös 30/11 kl. 20:00 69. s
Sýningum lýkur í nóvember.
BORGARLEIKHÚSIÐ
Kynntu þér nýjan tapas-matseðil Leikhúsbarsins
á borgarleikhus.is
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is
Hvar er næsta
verkstæði?
FINNA.is
hann áfram þar sem frá var horfið.
Heimildarmyndin um Guðmundar- og
Geirfinnsmálið kom út vorið 1997 og í
framhaldinu hélt Sigursteinn með
tökuliði til Serbíu með það fyrir aug-
um að fjalla um flóttamannavandann
þar. „Um páskana 1998 berast okkur
þær fréttir þegar við erum í Belgrad
að þjóðernishreinsanir séu hafnar og
vorum við með fyrstu fjölmiðlum til að
koma á vettvang ofbeldisins. Voru að-
stæður vægast sagt svakalegar og fór-
um við um þorp þar sem allir karl-
mennirnir höfðu verið drepnir
skömmu áður. Var ég orðinn mjög ör
þegar ég mætti á skrifstofu Flótta-
mannaaðstoðar SÞ í Belgrad og krafð-
ist þess að gripið yrði til aðgerða.“
Aftur þyrmdi yfir Sigurstein, en
flóðgáttirnar brustu ekki fyrr en hann
var staddur í Kaupmannahöfn, á leið
aftur til landsins og gekk fram á úti-
fund Serba á Ráðhústorginu, haldinn
til stuðnings Slobodan Milosevic. „Ég
vildi leggja orð í belg, æsist allur upp,
og missi tökin. Næstu dagana var ég á
ferð frá einu hóteli til annars, sann-
færður um að einhver væri að njósna
um mig, og það endar með því að
danska lögreglan tekur mig og flytur
á geðsjúkrahús. Þar kynntist ég ólum
og spennitreyjum í fyrsta sinn, og
vonandi það síðasta.“
Nær heilsu með heilbrigðu líferni
Þriðja kastið kom 1999 eftir að
Sigursteinn hafði unnið að heimildar-
mynd um kynlífsbyltinguna á Íslandi,
Sex í Reykjavík. „Um haustið fæ ég
einhvers konar kærleiksmaníu. Ein-
kennin voru vægari en áður – voru
mitt viðbragð við því að geta ekki
höndlað syndir heimsins – og aftur er
ég nauðungarvistaður,“ rekur Sigur-
steinn söguna og þvertekur fyrir að
það hafi verið vinnan sem var kveikj-
an að veikindunum. „Þvert á móti:
þegar ég lít um öxl, sé ég hvað það
skipti mig miklu máli til að ná bata að
hafa eitthvað fyrir stafni. Ég var
kannski einn eða tvo mánuði að jafna
mig, en gat svo haldið áfram að vera
virkur og finna mér hlutverk og til-
gang.“
Tókst Sigursteini að ná tökum á
veikindunum. Hann uppgötvaði að
með því að sofa og hvílast vel, borða
rétt, stunda reglulega hreyfingu og
passa upp á samskiptin við annað fólk
gat hann forðast það að geðhvörfin
tækju yfir. Auk þess að hugsa vel um
líkama og sál tekur hann daglega Lit-
arex, náttúrulegar málmsaltstöflur
sem innihalda liþíum, og hjálpa til að
halda boðefnabúskap heilans í lagi.
Þegar hann finnur að örlar á einkenn-
um og örum hugmyndum gætir hann
þess að ná aftur jafnvægi og fá næg-
an svefn.
Eftir kastið 1999 stofnaði Sigur-
steinn auglýsinga- og almanna-
tengslafyrirtæki, varð virkur í stjórn
Geðhjálpar, starfaði um tíma sem
fréttastjóri og ritstjóri og var við
góða andlega heilsu í röskan áratug.
Hann var vistaður á geðdeild í fjórða
og síðasta skiptið árið 2010, skömmu
eftir að eldgos hófst í Eyjafjallajökli.
„Ég hafði þá verið að vinna að dýra-
velferðarmálum um nokkurt skeið.
Ég og bandarískur sérfræðingur í
viðbrögðum við náttúruhamförum
vorum að huga að rýmingu manna og
dýra og reyna að verða að gagni við
þessar erfiðu aðstæður. Svefninn og
daglegt ríf raskaðist, ég hafði hætt að
taka lyfin mín hálfu ári áður, og hót-
elið á Hvolsvelli var fullt af frétta-
mönnum með æsilegar sögur úr gos-
mekkinum. Smám saman
sannfærðist ég um að landsmenn
væru að fljóta að feigðarósi, að við
værum fjarri því tilbúin að bregðast
við alvarlegu eldgosi, og von á hörm-
ungum á stórum hluta Suð-
Vesturlands ef vindáttin breyttist í
austanátt.“
Í bókinni veltir Sigursteinn því
m.a. fyrir sér hvað gæti hafa valdið
því að hann þróaði veikindin með sér.
Hann segir erfitt að segja til um það
með nokkurri vissu hvað sé orsök og
hvað afleiðing. Kannski hafi uppeldið
og uppvaxtarárin haft eitthvað að
segja, eða það að Sigursteinn burð-
aðist lengi með það leyndarmál að
hann væri samkynhneigður. „Ég er
orðinn 23 ára gamall þegar ég á mína
fyrstu upplifun með öðrum manni, og
klárlega hefur haft eitthvað að segja
sú streita sem fylgdi því að ég lokaði
árum saman á tilfinningar mínar og
hver ég raunverulega var,“ segir
hann en Sigursteinn kom út úr
skápnum með bæði kynhneigðina og
geðhvörfin í viðtali í DV 1999.
Hugsa þarf kerfið upp á nýtt
Geðheilbrigðismál hafa verið mikið
til umræðu að undanförnu og reglu-
lega birtast fréttir af alvarlega veiku
fólki sem fær ekki hjálp við hæfi: öll
pláss séu full og engir peningar til að
gera meira.
Sigursteinn þekkir vel til geðheil-
brigðiskerfa annarra landa og segir
hann að Ísland standi ekki endilega
öðrum þjóðum að baki. „En við erum
heldur ekki öðrum þjóðum fremri og
gætum sinnt málaflokknum svo
miklu betur.“
Að mati Sigursteins þarf að ráðast
í gagngera endurskoðun á kerfinu en
með öðru skipulagi og betri áherslum
þurfi ekki endilega að verja meiri
fjármunum í málaflokkinn til þess að
ná langtum betri árangri. „Það þarf
að snúa dótakassanum á hvolf og raða
öllu inn í hann upp á nýtt,“ segir
hann.
Meðal annars þarf að sinna for-
vörnum miklu betur, og gera það í
gegnum skólakerfið og heilsugæsl-
una. „Nær allt fjármagn til geðheil-
brigðismála fer í tvö steinsteypt virki:
annað er úti við sundin blá og hitt á
Landspítalanum. Annars er litla geð-
heilbrigðisþjónustu að fá í nær-
umhverfinu, svo að ef fólki líður illa er
það upp á sig sjálft komið og hætt við
að það sigli annaðhvort upp í maníu
eða detti niður í þunglyndi,“ segir
hann. „Vöntun á forvörnum og nær-
þjónustu þýðir að ekki er gripið inn í
fyrr en komið er í óefni og fá úrræði
eftir nema nauðungarvistun eða mjög
dýr innlögn á geðdeild.“
Segir Sigursteinn að það sé líka
mikilvægt að bjóða geðheilbrigðis-
þjónustu í umhverfi sem sé ekki
stofnanalegt og fráhrindandi, og að
nauðungarvistun þurfi að fara fram
með allt öðrum hætti. „Í dag er það
þannig að eftir fyrstu 48 stundirnar
eru nánustu aðstandendur ábyrgir
fyrir ákvörðun um áframhaldandi
naðungarvistun, sem er alveg galið.
Þá er útkoma nauðungarvistar allt of
oft sú að fólki er skilað út í samfélagið
bálillu og bitru eftir að hafa verið
svipt frelsi og sjálfsákvörðunarrétti.
Þetta festir marga í hringrás þar sem
þeir verða reiðari og reiðari, og um
leið veikari og veikari.“
úr landi