Morgunblaðið - 07.12.2018, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Sagt er að oftvelti lítilþúfa þungu
hlassi og þó að
fjarskiptatækni-
fyrirtækið Hua-
wei flokkist ekki í
öllum skilningi
undir litla þúfu þá var fjár-
málastjóri fyrirtækisins ekki
endilega líklegur til að valda
falli á mörkuðum. Þó virðist
svo vera að handtaka Meng
Wanzhou fjármálastjóra hafi
orðið til þess að skekja hluta-
bréfamarkaði í Asíu, sem svo
aftur olli skjálfta í Evrópu
þegar fólk fór að rumska þar
og loks vestan hafs einnig
þegar snúningur Jarðar hafði
vakið þá markaði.
Ástæða þess að markaðir
tóku fregnum af handtöku
fjármálastjórans með þessum
hætti er talin vera sú að
handtakan byggist á því að
Huawai fyrirtækið hafi selt
Írönum tæknibúnað sem
Bandaríkjamenn telja að
brjóti í bága við bann sem
þeir hafa sett á slík viðskipti.
Fyrirtækið segist ekkert
kannast við brotið, en ef til
vill á eftir að koma í ljós hvort
að það hafi átt í einhverjum
vafasömum viðskiptum við
klerkastjórnina. Sumir telja
þó að handtökuskipun Banda-
ríkjanna, sem Kanada tók að
sér að framfylgja, hafi ekki
síður verið vísbending um að
Bandaríkin væru að herða
tökin gagnvart Kína og vildu
sýna að þau gætu beitt fleiri
aðferðum í baráttunni gegn
óeðlilegum viðskiptaháttum
Kínverja en að hækka tolla.
Og þar með kunni handtakan
að benda til þess að þrátt fyr-
ir níutíu daga tollafrestinn
sem Trump forseti gaf Xi
kollega sínum á dögunum, þá
megi vænta viðskiptastríðs á
milli þessara ríkja.
Sérstaka athygli vakti í
gær að þýska hlutabréfa-
vísitalan, DAX, lækkaði niður
fyrir 11.000 stig og hefur ekki
verið lægri í tvö ár. Blaðið
Die Welt fjallaði um þetta fall
vísitölunnar, sem er framhald
af því falli sem hefur staðið
yfir lengst af þessu ári, og
kenndi meðal annars stefnu
Trump um þetta ólán Þjóð-
verja. Efnahagsstefna hans
væri að misheppnast og valda
heimsbúskapnum tjóni.
Trump er vinsælt skot-
mark, en ef horft er á þróun
markaða þá er línuritið fyrir
bandaríska hlutabréfamark-
aðinn mun álitlegra en það
þýska. Og raunar á hið sama
við um heimsvísitölur, þróun-
in hefur verið
hagfelldari víðast
en í Þýskalandi.
Meira að segja
hlutabréfamark-
aðurinn í Mílanó
hefur sigið minna
en sá þýski og
verður þó ekki sagt að efna-
hagsaðstæður á Ítalíu séu
með besta móti.
En Die Welt viðurkennir að
Trump beri ekki einn ábyrgð
á óförum þýskra fyrirtækja á
hlutabréfamarkaði enda eru
ásakanir á hendur honum í
þessum efnum heldur fjar-
stæðukenndar þó að Kína sé
einn mikilvægasti útflutn-
ingsmarkaður þýskra fyrir-
tækja. Staðreyndin er sú að
víða er pottur brotinn í
burðarfyrirtækjum þýsks
efnahagslífs og þau hafa fallið
mjög í verði á þessu ári.
Risinn Bayer hefur fallið
um 38% í ár og vegna stærðar
sinnar valdið mestu um lækk-
un vísitölunnar. Ýmis stór
fyrirtæki hafa mátt þola svip-
að fall en ekkert þó eins mik-
ið og Deutsche Bank, sem
hefur fallið um helming í
verði það sem af er ári og
virðist lítið lát á verðlækk-
unum þessa risavaxna banka.
Hann glímir við margþættan
vanda sem ekki er fyrirsjáan-
legt að lausn finnist á, enda
er ávöxtunarkrafa skulda-
bréfa bankans komin í 11,8%,
sem telja verður með miklum
ólíkindum, ekki síst þegar
haft er í huga að seðla-
bankavextir evrunnar eru við
núllið.
Vandi evrusvæðisins hefur
smám saman orðið skýrari,
en veldur enn meiri áhyggj-
um þegar hann einskorðast
ekki við jaðarríkin heldur
virðist safnast upp í kerfis-
lægum vanda í máttarstólp-
anum sjálfum. Og ekki bætir
úr skák að flokkarnir tveir
sem borið hafa uppi þýsk
stjórnmál áratugum saman
glíma nú við mikinn vanda og
fallandi fylgi. Þetta á enn
frekar við um þýska jafnaðar-
menn en kristilega demó-
krata, og er vandi þeirra þó
nægur. Þar reynir leiðtoginn
til margra ára, Angela Mer-
kel, að stíga skipulega og var-
færið af stalli sínum, en óvíst
er hvort henni tekst að ráða
ferðinni í þeim efnum. Póli-
tísk óvissa getur því átt sinn
þátt í að magna upp óvissuna
í viðskipta- og efnahagslífi
landsins. Þetta er þróun sem
hvorki Þýskaland né Evrópu-
sambandið þurfa á að halda
um þessar mundir.
Örlög fjármálastjóra
Huawei eru talin
hafa ýtt þýsku
DAX-vísitölunni
í nýjar lægðir}
Þúfan sem hristi
hlutabréf Þýskalands
A
ð ríkið sé að skatta fátækt er fá-
ránlegt og stjórnvöldum til há-
borinnar skammar. Full
desemberuppbót örorkulífeyr-
isþega nemur um 43 þúsund
krónum eða um 27 þúsundum eftir skatt. En
þetta er síðan skert hjá stórum hópi lífeyris-
þega. Það er stórfurðulegt að ríkið mismuni
fólki með skerðingum fyrir jólin og skerði des-
emberuppbótina vegna lífeyrissjóðlauna þann-
ig í núll og það á sama tíma og þingmenn fá
miklu hærri jólabónus og það óskertan.
Þingmenn og embættismenn fá 181 þúsund
króna desemberuppbót. Munurinn er 138 þús-
und krónur eða rúmlega 100 þúsund krónur
eftir skatt sem er fjórfalt meira. Jólabónus at-
vinnulausra er 81 þúsund krónur og síðan fá
þeir smá auka með hverju barni.
Það er ekki í lagi að við þingmenn fáum
svona háa desemberuppbót á sama tíma og þeir sem lifa í
fátækt, hvað þá í sárafátækt eru að fá skerta desember-
uppbót. Þessu verður að snúa við og þeir sem lifa á
lífeyrislaunum fái 181 þúsund krónur í desemberuppbót,
en við þingmenn verðum skertir fjárhagslega eins og
lífeyrisþegar þannig að við fáum ekki krónu í uppbót.
239 þúsund krónur á mánuði, fyrir skatt eru um 70%
öryrkja að fá á mánuði og um 205 þúsund eftir skatt, og
eru því að borga 34 þúsund í fátæktarskatt. Að ríkið sé að
skatta fátækt er fáránlegt og stjórnvöldum til háborinnar
skammar.
Skerðingar byrja strax við lægsta lífeyri,
bætur og laun, og lægstu lífeyrisbætur og lág-
markslaun eru undir fátæktarmörkum sam-
kvæmt núverandi mælingum. Miðgildi tekna
er um 720 þús. þannig að 360 þús. kr. er 50%
og allt þar undir er fátækt.
Frá 1988, þegar staðgreiðslan var tekin
upp, borguðu lífeyrisþegar ekki skatt. Þeir
borguðu ekki skatt og þeir áttu upp í lífeyris-
sjóðstekjur. Og lægstu laun voru skattlaus.
En tökum áfram einstakling á lífeyris-
launum sem er með 204.352 kr. útborgaðar og
borgar 34 þús. kr. í skatt. Hann er svo hepp-
inn að hann fær 50 þús. kr. frá lífeyrissjóði
nei, hann fær 0 kr. Það eru skerðingar. Er
þetta ekki skattur líka? Ef við tökum hin
dæmin, um þá sem eru komnir upp í 300 þús.
kr. útborgaðar, hvað fá þeir? Jú, þeir fá
243.075 kr. útborgaðar og af því eru 56.925
þús. kr. skattur, sem hefði verið skattlaust fyrir 30 árum
síðan.
Það er annað í því dæmi sem er eitt af því ljóta sem hef-
ur gengið yfir kerfið og viðgengst enn þá og það er króna
á móti krónu skerðing gagnvart öryrkjum. Hún hefur
verið síðan 1. janúar 2017. Það hefur viðgengist í að verða
tvö ár. Það sem er merkilegast við það er að ríkissjóður
sparar sér nálægt 20-25 milljarða á því, vegna aukinnar
skattbyrðar á þá sem ekkert hafa og eiga varla fyrir mat.
Guðmundur
Ingi
Kristinsson
Pistill
Desemberuppbót og lífeyrislaun
Höfundur er þingmaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen SVIÐSLJÓS
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Stjórn Ferðafélags Íslandssamþykkti í haust íslenskamálstefnu, sem unnið verð-ur eftir innan félagsins.
Ólafur Örn Haraldsson, forseti FÍ,
segir stöðu íslenskunnar vera
áhyggjuefni og hvetur önnur félaga-
samtök til að
leggja íslensk-
unni lið.
„Vandað ís-
lenskt mál hefur
lengi verið í há-
vegum haft innan
félagsins,“ segir
Ólafur Örn, en
Ferðafélagið var
stofnað árið 1927.
„Þar ber fyrst að
nefna Árbók
Ferðafélagsins, en úrvalslið hefur
áratugum saman starfað í ritnefnd
og við umsjón og frá upphafi hafa
valinkunnir höfundar skrifað þessar
bækur. Krafan um gæði hefur vaxið
mikið og þá ekki aðeins um vandað
íslenskt mál og góðar ljósmyndir
heldur eru nú gerðar fræðibóka-
kröfur til útgáfunnar hvað varðar
tilvísanir, heimildir og nafnaskrár.
Innan Ferðafélagsins hafa
menn ekki eingöngu áhuga á Íslandi
heldur líka íslenskunni og málstefna
hefur áður verið rædd innan félags-
ins. Það sem ýtti við okkur núna var
annars vegar að við finnum að það
er sótt að tungumálinu úr ýmsum
áttum og við viljum leggja okkar lóð
á vogarskálarnar til að styrkja ís-
lenskuna. Hins vegar fannst okkur
vel við hæfi að samþykkja málstefnu
til að styðja tungumálið á aldar-
afmæli fullveldisins.“
Viljum vanda okkur
Ólafur Örn segir að auk beinna
samskipta sendi Ferðafélagið frá
sér margvíslegar upplýsingar, aug-
lýsingar og leiðbeiningar. „Við vilj-
um vanda okkur í allri framsetn-
ingu, hvort sem það er á vegvísum á
fjöllum eða í smáritum ýmiss konar.
Þetta þarf allt að vera á vönduðu
máli. Við þurfum stöðugt að veita
upplýsingar á íslensku og erlendum
tungumálum, ekki síst ensku, og
vinnum með ýmiss konar tækni í
okkar starfi. Alls staðar þarf að
gæta að því að gera skýran greinar-
mun á erlendum tungum og íslensku
og að íslenski textinn til dæmis á
upplýsingaskiltum standi framar en
sá erlendi.“
Í málstefnunni segir að starfs-
fólk FÍ skuli nota íslensku í störfum
sínum nema þar sem aðstæður
krefjist þess að það noti önnur
tungumál, t.d. í ráðgjöf, viðskiptum
og samskiptum við erlenda ferða-
menn. Allar upplýsingar um þjón-
ustu, útgefið efni, fundargerðir,
heimasíðu og önnur gögn skuli vera
á vandaðri og auðskiljanlegri ís-
lensku. Hvað varði starfsfólk af er-
lendum uppruna segir að þekkingu
þess og menntun skuli meta að verð-
leikum og veita því aðstoð til að nýta
hana samhliða því að ná góðum tök-
um á íslensku máli.
Fleiri komi að málum
Ólafur Örn segist ekki vita til
þess að sambærileg félagasamtök
hafi samþykkt sérstaka íslenska
málstefnu. Hann segist vilja brýna
fleiri til að sinna málinu með mark-
vissum hætti.
„Það væri til dæmis ánægjulegt
ef öflug samtök á borð við Lands-
björg og slysavarnafélögin tækju til
máls, en þau eru á ýmsan hátt í svip-
aðri stöðu og við. Einnig íþrótta-
hreyfingin, sem er með æsku lands-
ins innan sinna vébanda. Þó svo að
ég nefni þessi tvenn stóru samtök er
það alls ekki vegna þess að þar sé
slæmt málfar, heldur þurfa fleiri
sterkir hópar að koma að því að
styðja íslenskt mál með skipulögð-
um hætti,“ segir Ólafur Örn.
Í niðurlagi málstefnunnar segir
að ráðgjöf og gæðaeftirliti með góðu
málfari á útgefnu efni og í upplýs-
ingamiðlun á vegum FÍ verði komið
á í samræmi við málstefnuna. Þá
segir að stjórn félagsins skipi sér-
staka málnefnd sem fylgi stefnunni
eftir og skeri úr um ágreiningsatriði.
Ólafur segir að stjórninni til halds
og trausts sé Guðrún Kvaran, ís-
lenskufræðingur og prófessor em-
eritus.
Leggja íslenskunni lið
með sérstakri málstefnu
Ljósmynd/Árni Tryggvason
Vísað til vegar Ferðafélag Íslands setti í sumar upp vegvísa á Fimm-
vörðuhálsi í samvinnu við sjálfboðaliða á vegum Skógræktarinnar og fleiri.
Í inngangi að málstefnu Ferða-
félagsins segir svo um leiðarljós
og gildissvið:
„Íslenska er mál Ferðafélags
Íslands og málnotkun þar skal
vera til fyrirmyndar. Vandað
skýrt og auðskilið mál, hvort
heldur er ritað eða talað, er
lykilatriði í allri þjónustu Ferða-
félags Íslands. Þar er íslenska í
öndvegi og skal hún vera til
fyrirmyndar í samræmi við
þingsályktun um íslenska mál-
stefnu frá 2009 og lög um
stöðu íslenskrar tungu og ís-
lensks táknmáls nr. 61/2011.
Íslenska
í öndvegi
AÐ LEIÐARLJÓSI
Ólafur Örn
Haraldsson