Morgunblaðið - 15.12.2018, Qupperneq 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2018
Hífðir í hús Stólar hafnir á loft við Austurvöll í Reykjavík. „Mættum við ekki af þeim þjónustu þiggja þyrftum við ýmist að standa eða liggja,“ orti skáldið Þórarinn Eldjárn um þessi þarfaþing.
Kristinn Magnússon
Nýverið samþykkti
heilbrigðisráðherra,
Svandís Svavars-
dóttir, tillögu okkar í
Mörkinni að fjölga
geðhjúkrunarrýmum
heimilisins um tíu
talsins. Þau eru nú
þegar tíu og verða 20
þegar breytingin hef-
ur gengið í gegn,
væntanlega upp úr
næstu áramótum. Á sama tíma
leggjast hvíldarinnlagnir af í Mörk
en á móti kemur að Grund mun
koma til móts við aukna þörf fyrir
hvíldarinnlagnir með því að bjóða
upp á fleiri slík pláss vestur á
Hringbrautinni.
Mörk hefur verið eina hjúkr-
unarheimilið á landinu sem hefur
boðið upp á sérhæfða dvöl fyrir þá
sem glíma við erfiða geðsjúkdóma.
Fellsendi við Búðardal hefur að
vísu sérhæft sig í geðhjúkrun og
gert það vel í áratugi.
Þörfin fyrir fleiri geðhjúkr-
unarrými á höfuðborgarsvæðinu
hefur aukist undanfarin ár. Þeir
sem dvalið hafa á sambýlum á veg-
um sveitarfélaga eldast, eðli máls
samkvæmt og þurfa þar með á auk-
inni hjúkrun og umönnun að halda
en ella. Þessir einstaklingar eru
meðal þeirra sem koma vænt-
anlega til með að flytja til okkar á
nýja geðhjúkrunarheimilið í Mörk-
inni.
Við í Mörkinni höfum talsverða
reynslu af þjónustu við þá sem
kljást við erfiða geð-
sjúkdóma á efri árum
og teljum okkur því
vel í stakk búin til að
bæta við okkur þess-
ari nýju tíu manna
einingu. Hún verður á
sömu hæð og núver-
andi geðhjúkrunar-
rými, á efstu hæð
hjúkrunarheimilisins.
Samhliða þessu verða
gerðar endurbætur á
svölum beggja heimila
á fimmtu hæðinni á þann veg að
heimilismenn og starfsmenn njóti
þeirra enn betur en nú er, auk þess
sem öryggi verður bætt.
Þetta er spennandi og að mínu
mati jákvæð og góð breyting á
starfsemi okkar í Mörkinni og við
hlökkum til að takast á við þetta
verkefni. Ráðherranum þakka ég
fyrir að hafa tekið þessa góðu
ákvörðun og er sannfærður um að
hún eigi eftir að reynast öllum
hlutaðeigandi heillarík.
Eftir Gísla Pál
Pálsson
»Ráðherranum þakka
ég fyrir að hafa tekið
þessa góðu ákvörðun og
er sannfærður um að
hún eigi eftir að reynast
öllum hlutaðeigandi
heillarík.
Gísli Páll Pálsson
Höfundur er forstjóri í Mörk,
hjúkrunarheimili.
gisli@grund.is
Ný geðhjúkrunar-
rými í Mörk
Þegar ég settist í
þingsal Alþingis ákvað
ég að nota strax tæki-
færið og tala um mál
málanna; uppeldi barna
og ungmenna. Hvernig
við foreldrar og aðrir
sem eigum samskipti
við börn og unglinga
getum haft áhrif á það
hvernig þeim muni
vegna í lífinu. Hvort
þau fái trú á að þau séu
einhvers virði og öðlist jákvæða
sjálfsmynd eða hvort þau sæti ávít-
um og séu töluð niður í stað þess að
þeim sé hælt fyrir það sem þau gera
vel og hvött áfram með jákvæðum
styrkingum.
Ég tel að umræða um uppeldi
barna og unglinga ætti að vera meiri
því að uppeldishlutverkið er mikil-
vægasta hlutverk okkar í lífinu. Það
eru til leiðbeiningar sem hafa sýnt
sig að gagnast vel við uppeldi og ég
veit að margir foreldrar hafa kallað á
aukna fræðslu og það er tími til kom-
inn að uppeldisfræðsla verði almenn-
ari.
Það er merkilegt að fyrir tæpum
190 áraum, árið 1829, fjallaði Tíma-
ritið Ármann á Alþingi um uppeldi
þess tíma, þar sem bóndi einn lýsir
uppeldi barna sinna og segir:
„Þegar þau hafa farið að stálpast
og verða ódæl þá hef ég barið þau
eins og fisk svo það er ekki mér að
kenna að þau eru bæði þrá og stór-
lynd.“
Það þarf ekki að skoða þessi um-
mæli lengi til að sjá að það eru ein-
mitt sterkar líkur á því að vegna
þessa uppeldis hafi börn þessa bónda
einmitt orðið þrá og
stórlynd!
Nú til dags vita von-
andi flestir foreldrar að
haðneskjulegt uppeldi,
refsingar, skilyrðislaus
hlýðni, eftirlátssemi og
afskiptaleysi hafa ekki
góð áhrif í uppeldi. Mun
heillavænlegra er að
gefa börnunum sínum
leiðbeinandi fyrirmæli,
kenna þeim að fylgja
fyrirmælum og hrósa
þeim þegar við á, m.ö.o.
beita leiðandi uppeldis-
aðferðum. Hinar aðferðirnar kallast
skipandi eða refsandi uppeldishættir
og svo afskiptalausir uppeldishættir.
Það verður að segjast eins og er að
uppeldi og samskipti foreldra og
barna, sem og samskipti barna við
aðrar fyrirmyndir, svo sem íþrótta-
þjálfara, flokksstjóra í vinnu o.s.frv.,
hefur því miður ekki borið mikið á
góma þegar rætt hefur verið um vax-
andi vanda vímuefnaneyslu ung-
menna, svo ekki sé talað um áhrif
samfélagsmiðla, tónlistarmyndbanda
og áhrif vinahópsins.
Í rannsóknum á uppeldisháttum
foreldra hefur verið greint hvaða
leiðir eru taldar skipta miklu máli til
að draga úr líkum á vímuefnaneyslu,
depurð og hegðunarvandkvæðum og
hvaða leiðir geti orðið til þess að
styrkja jákvæða sjálfsmynd, auka
samskiptahæfni, efla trú á eigin
færni og þar með efla góða líðan og
geðheilsu.
Áður starfaði ég sem verkefnis-
stjóri ráðherranefndar um lýðheilsu
sem Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son, þá forsætisráðherra, setti á fót.
Uppeldishættir skipta miklu máli til
bættrar lýðheilsu og þess vegna er
ein af aðgerðum lýðheilsustefnunnar
sú að öllum foreldrum barna sex ára
og yngri gefst kostur á að sækja upp-
eldisnámskeið við alla ung- og smá-
barnavernd um allt land.
Uppeldi barna og ungmenna er
áhyggjuefni og það er mjög eðlilegt
að foreldrar fari á uppeldisnámskeið
og læri að ala upp börnin sín, eins og
hundaeigendur fara á hunda-
námskeið til að hafa stjórn á hund-
inum sínum. Næstum daglega sjáum
við umfjöllun í fjölmiðlum þar sem
dregnar eru upp sláandi myndir af
þessum vanda. Fyrirsagnirnar eins
og þessar: Týndu börnin í verra
ástandi en áður. Aldrei fleiri mál
tengd heimilisofbeldi. Tugir gerenda
leita til Heimilisfriðar. Sagt er frá
geranda sem beitt hefur ofbeldi og
vill leita sér aðstoðar því hann vill
forðast að verða eins og foreldrar
hans voru. Þá hafa rannsóknir sýnt
að ofbeldi, vanræksla og misnotkun
geti haft áhrif á sjúkdóma síðar á lífs-
leiðinni.
Þessar fréttir segja sína sögu um
að bregðast þurfi við til að koma í veg
fyrir að börnin okkar lendi í erf-
iðleikum á lífsleiðinni og gott uppeldi
getur haft áhrif á það.
Eftir Unu Maríu
Óskarsdóttur »Ég tel að umræða
um uppeldi barna
og unglinga ætti að
vera meiri því að upp-
eldishlutverkið er
mikilvægasta hlutverk
okkar í lífinu.
Una María
Óskarsdóttir
Höfundur er uppeldis-, menntunar-
og lýðheilsufræðingur og þingmaður
Miðflokksins í Suðvesturkjördæmi.
Lærum uppeldi sem virkar