Morgunblaðið - 25.01.2019, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ráðstefnansem kennder við
skíðastaðinn Davos
hefur dregið að sér
ríkisbubba og
frægðarfólk og
stjórnmálaleiðtogar koma þar
við þótt þeir stoppi flestir stutt.
Fundirnir hafa stundum verið
notaðir sem skjól fyrir fulltrúa
andstæðra póla til að stinga
saman nefjum svo lítið beri á.
Það hefur verið gagnlegt þótt
það hafi aldrei ráðið úrslitum.
Nú um alllanga hríð hafa
ríkisbubbarnir og ríkisleiðtog-
arnir, og skiptir þá engu úr
hvaða pólitísku áttum þeir síðar-
nefndu koma, klórað hver ann-
ars bak og brosað allan hring-
inn. Í nafni alþjóðavæðingar
höfðu vesírar stórfyrirtækjanna
komist í óskastöðu. Það varð
trúaratriði, sem leiðtogar eins-
flokksins gleyptu hrátt, að
landamæri einstakra þjóða
mættu hvergi þvælast fyrir gull-
gröfurum.
Rétt eins og Evrópusam-
bandið hefur verið hlaðið lofi og
hlaðið lofi á sig sjálft fyrir að
hafa komið í veg fyrir stríð (sem
enginn fótur er fyrir) þá höfðu
stórfurstarnir lært setninguna
góðu um að þjóðir sem ættu
greið viðskipti sín á milli færu
síður í stríð. (Íslendingar lúta
engum lögmálum og fóru því
jafnan í landhelgisstríð við þá
sem þeir höfðu mest viðskipti
við). Setningin góða var látin af-
saka það að risafyrirtæki lutu
ekki lengur neinu þjóðríki og
voru yfir þau öll hafin og allir
vegir færir, líka þeir vegir sem
ástæðulaust var, viðskiptanna
vegna, að þeir færu um.
Gullskrýddu snillingarnir lok-
uðu fyrirtækjum hér og skildu
eftir sig sviðna jörð og opnuðu
annars staðar þar sem laun voru
lægst og kröfur um hreinlæti og
öryggi á vinnustað voru í skötu-
líki, ef þær náðu því. Ef einhver
í eymdinni ybbaði sig var hótað
að loka öllu og fara annað.
Skatta sína borguðu fyrirtækin
svo í þriðja ríkinu þar sem þau
voru skráð í skrifborðsskúffu
með sína 100 þúsund starfs-
menn. Í því landi borguðu þau
aðeins brot af þeim sköttum sem
öðrum er gert að borga og þau
hefðu þurft að greiða í raun-
verulegu heimalandi, eða raun-
verulegu starfslandi. Ástæðan
var sú að í því landi þurftu þau
enga þjónustu og því hlaut
skattgreiðslan að taka mið af
því.
Þetta var himnaríkissæla en
ekki heilbrigður kapítalismi.
Pilsfaldaleiðtogar í Evrópu og í
Bandaríkjunum síðar þekktu
ekki sinn vitjunartíma þegar
óróa tók að gæta heima fyrir.
Þeir litu á það fólk sem hreyfði
andmælum sem undirmálsflokk
sem fráleitt væri að taka nokk-
urt mark á.
Leiðtogi demó-
krata og forseta-
efni í kosningunum
2016 missti sinn
innri mann út úr
sér á kosningafundi
í fjármálahverfinu í
N.Y. við góðar undirtektir. Það
væru aðeins „the deplorable“
(fordæmanlegu, útskúfuðu) sem
styddu andstæðinginn. Einhver
tók upp á símann sinn og það
varð dýrkeypt. Fólk um þver og
endilöng Bandaríkin setti upp
húfur og svuntur og merkti sig
sem einn af hinum „útskúfuðu“.
Þeir sem nudduðu sér ætíð utan
í þetta fólk fyrir kosningar og
töldu sig eiga atkvæði þess gef-
in höfðu sýnt á spilin sín.
Í Evrópu var viðhorfið í eins-
flokknum svipað til fólksins sem
hafði ekki sömu skoðun og
elítan. Uppnefnið var þó mild-
ara. En þeir sem gerðu hosur
sínar grænar fyrir „svona fólki“
voru stimplaðir „lýðskrum-
arar“. Í orðunum fólst að
skammarlegt væri að koma til
móts við þær áhyggjur sem
slíkir hefðu af þróun þjóðfélags-
ins. Og hversu mörg atkvæði
sem „lýðskrumarar“ fengju þá
ætti að líta á þau sem dauð at-
kvæði. Þeir sem kæmust á þing
fyrir atbeina dauðu atkvæðanna
mættu ekki fá nein áhrif. Þeir
þingmenn voru sem sagt
„deplorable“ og ættu útskúfun
skilið. Aðferðin virtist virka í
fyrstu en hefur smám saman
gert illt verra. Nú síðast var
sænska krataflokknum veittur
forsætisráðherrann í verðlaun
fyrir að hafa fengið verstu úr-
slit sögu sinnar. Þetta er í ann-
að sinn sem flokkurinn fær
verðlaunin. Fyrst fékk hann
þau fyrir rúmum fjórum árum
eftir næstverstu úrslit sögu
sinnar.
Allmörg viðtöl við erlend fyr-
irmenni hafa verið sýnd frá
fundinum í Davos. Þar virðast
menn samstiga og sannfærðir
um að veruleikafirring sé sterk-
asta svar nútímans. Talsmaður
OECD skar sig úr og vonandi
fær hann ekki bágt fyrir. Hann
sagði að staðan hefði gjör-
breyst. Ræður um það hvort
hagvöxtur yrði 0,2% minni á ný-
byrjuðu ári eða 0,2% meiri væri
einskis nýt speki núna. Sér virt-
ist enginn á þessum fagra stað
hafa heyrt eitt eða neitt af þeim
tilfinningum sem væru að hrær-
ast í brjósti fjöldans núna.
Úr orðum hans mátti lesa að
sjálfsupphafningin og firringin
sem einkenndi Davos-talið núna
kæmist sennilega langt með að
kippa fótunum undan framhaldi
þess. Þegar söfnuðurinn fíni
sem þangað sækti áttaði sig á
því að Davos væri tekið að virka
sem tákn um hallæri og
heyrnarleysi myndi hann ekki
láta sjá sig þar aftur.
Það væri sennilega bættur
skaðinn.
Þeir sem skynja ekki
umhverfi sitt eru
ekki efnilegir leið-
sögumenn}
Davos dagar uppi
F
rá því mér var úthlutaður rammi á
tíu daga fresti á leiðarasíðu
Morgunblaðsins, í aðdraganda
þingkosninga 2017, hef ég iðulega
verið spurð að því hvernig ég hafi
geð í mér að skrifa í þennan fjölmiðil. Fyrir-
spyrjendur segja allir ástæðu spurningarinnar
þá sömu. Ritstjórinn sem stýrir þessu blaði hef-
ur um áratugaskeið verið þess háttar gerandi í
íslensku samfélagi að það er óásættanlegt að
margra mati að kjörinn fulltrúi jafnaðarmanna
á Íslandi, helsta óvinar ritstjórans fyrr og síðar,
taki þátt í að fylla blað ritstjórans með orðum
sínum.
Mín skoðun til þessa dags hefur verið sú að
það skipti máli að boðskapur og stefna okkar
jafnaðarmanna í Samfylkingunni berist sem
víðast. Að þrátt fyrir ritstjórann, sem augljós-
lega hefur ekki það markmið að efla veg og virðingu
Morgunblaðsins með setu sinni í ritstjórastól, sé það
mikilvægt að þeir lesendur Morgunblaðsins sem eftir eru
fái lesið það sem við höfum fram að færa.
Þá hef ég einnig sagt í vörnum mínum fyrir skrif mín í
blaðið að þrátt fyrir ritstjórann starfi við blaðið fjöldi
góðra blaðamanna, jafnvel afbragðs blaðamanna, sem
sinna mjög vel t.d. mannlífs- og menningarskrifum sem og
fréttaskýringum og það megi ekki gleymast. Það fólk hef-
ur á stundum átt alla mína samúð og á enn enda hlýtur
starf þess og starfsaðstæður undanfarinn áratug á köflum
að hafa verið afar flókin.
Fjölmiðlar gegna gríðarlega mikilvægu
hlutverki. Þeir eru ekki kallaðir fjórða valdið
fyrir ekki neitt, því hin þrjú, löggjafarvald,
framkvæmdavald og dómsvald þurfa svo
sannarlega á aðhaldi að halda. Fjórða valdið á
líka að bera fram staðreyndir, upplýsa al-
menning og miðla áfram ýmiskonar fróðleik.
En fjölmiðlar þurfa að fara vel með sitt vald og
leita sannleikans í hvívetna. Því miður þá hefur
ritstjórinn og þeir sem honum hlýða á ritstjórn
blaðsins fallið ítrekað á fagmennskuprófinu.
Vilji ritstjórans til að afvegaleiða umræðuna,
fara fram með hálfsannindi og rógburð, dylgj-
ur eða níð hefur því miður dregið fjölmiðilinn
niður á slíkt plan að enn á ný stendur maður
frammi fyrir þeirri spurningu til hvers í ósköp-
unum maður er að taka þátt í pistlaskrifum í
sama blað. Tímasetningin er engin tilviljun
enda hefur ritstjórinn um áratugaskeið beitt nákvæmlega
sömu tækni. Það vita þeir sem starfað hafa með honum í
stjórnmálum og víðar. Ef þú fylgir honum ekki í einu og
öllu ertu á móti honum. Það er enginn millivegur og þá
skipta staðreyndir eða sannleikur engu máli.
Tilgangurinn helgar meðalið, fjölmiðillinn Morgun-
blaðið er dreginn niður í svaðið með ritstjóranum og fjórða
valdið skaddast. Eftir stendur viðfangsefnið, stundum
laskað, stundum fíleflt en fjölmiðillinn og þar af leiðandi
hið upplýsta samfélag ber skaðann. Helgavala@althingi.is
Helga Vala
Helgadóttir
Pistill
Af hverju að skrifa í Morgunblaðið
Höfundur er þingman Samfylkingarinnar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Samþykkt Orkustofnunar ákerfisáætlun Landsnetseyðir óvissu um framtíðar-verkefni fyrirtækisins. Hún
er mikilvæg fyrir Landsnet sem
framkvæmdaraðila en ekki síður
fyrir sveitarfélög og fyrirtæki sem
nú vita hvenær von er á fram-
kvæmdum til að auka afhendingar-
öryggi raforku eða tryggja næga
orku til uppbyggingar atvinnulífs.
Orkustofnun þarf að veita leyfi
fyrir öllum framkvæmdum Lands-
nets. Með samþykkt kerfisáætlunar
fyrir tímabilið 2018 til 2027 er í raun
veitt samþykki fyrir framkvæmdum
fyrstu þrjú árin og sýn fyrirtækisins
á uppbyggingu meginflutningskerf-
isins til lengri tíma.
Landsnet hefur lengi unnið að
undirbúningi kerfisáætlunar. Hún
hefur verið til umfjöllunar hjá Orku-
stofnun frá því í lok ágúst. Stofnunin
gerði athugasemdir við framlagða
áætlun en hefur nú staðfest upp-
færða áætlun.
Veigamikið púsl
Sverrir Jan Norðfjörð, fram-
kvæmdastjóri þróunar- og tækni-
sviðs Landsnets, segir að með stað-
festri kerfisáætlun verði áætlanir
fyrirtækisins um framkvæmdir
næstu árin sýnilegri og skýrari.
„Það þurfa mörg púsl að passa sam-
an til þess að verkefnin gangi upp.
Samþykki Orkustofnunar er veiga-
mikið púsl, einn fjórði heildarinnar.
Hin eru mat á umhverfisáhrifum,
skipulag og framkvæmdaleyfi og
samningar við landeigendur. Þar
fyrir utan er vinna við fjármögnun
framkvæmda og útboð.“
Stærsta verkefnið sem nú er á
döfinni hjá Landsneti er Kröflulína 3
sem liggur frá Kröflu í Fljótsdal og
tengir saman stór orkuöflunar- og
notkunarsvæði á Norðausturlandi
og Austurlandi. Þetta er mikil fram-
kvæmd og mikilvæg enda verður
hún fyrsta skrefið í að styrkja
byggðalínuna. Áætlað var að hefja
framkvæmdir á nýliðnu ári en þær
frestast til þessa árs. Sverrir segir
að undirbúningur sé á lokastigi. Von
er á framkvæmdaleyfum frá sveitar-
félögunum þremur á næstu vikum.
Landsnet hefur auglýst útboð á viss-
um efniskaupum og verklegar fram-
kvæmdir verða boðnar út þegar
framkvæmdaleyfi fást. Vonast
Sverrir til að hægt verði að hefja
framkvæmdir með vorinu.
Unnið er að fjölmörgum smærri
verkefnum. Sumum er að ljúka, eins
og tengingu Grundarfjarðar og
Ólafsvíkur, en önnur eru að hefjast á
þessu ári.
Hólasandslína næst
Upphaf tveggja verkefna eru
sett á áætlun á árinu 2019, Hóla-
sandslína 3 sem er framhald af
Kröflulínu 3 og tengir Norðaustur-
land við Eyjafjörð, og Suðurnesja-
lína 2. Lyklafellslína sem leggja á of-
an byggðar á höfuðborgarsvæðinu
er síðan sett á áætlun 2020 en það
verk frestaðist við það að úrskurðar-
nefnd felldi úr gildi framkvæmda-
leyfi.
Mat á umhverfisáhrifum Hóla-
sandslínu er langt komið. Suður-
nesjalína kemur þar í kjölfarið en
ákveðið var að hefja undirbúning frá
grunni eftir að dómstólar ógiltu
eignarnám og framkvæmdaleyfi.
Framkvæmdir við
Kröflulínu hefjast senn
Kerfisáætlun Landsnets
Framkvæmdir hefjast 2018
1 Grundarfjarðarlína 2
2 Dýrafjarðargöng, jarðstrengur
3 Kröfl ulína 3
4 Ólafsvík, tengivirki
5 Öræfi , nýr afhendingarstaður
6 Húsavík, tenging
7 Fitjar, stækkun tengivirkis
8 Austurland, spennuhækkun
Framkvæmdir hefjast 2019
9 Hólasandslína 3
10 Suðurnesjalína 2
11 Fitjar-Stakkur, ný tenging
12 Sauðárkrókur, ný tenging
13 Korpulína 1, lögð í jarðstreng
Framkvæmdir hefjast 2020
14 Lyklafell, tengivirki
15 Lyklafellslína 1
16 Straumsvík, nýr teinatengirofi
Framkvæmdir hefjast 2021
17 Vopnafjarðarlína 1, endurbætur
14
5
6
7
8
2 39
11
12
13 14
15
16
10
17
Í langtímaáætlun kerfisáætlunar Landsnets er ekki tekið til umræðu hvort
rétt sé að byggja á endurnýjuðum byggðalínuhring eða leggja línu yfir há-
lendið. Lögð er áhersla á stórverkefnin í tengingu svæðanna á Norður- og
Austurlandi og í kringum höfuðborgarsvæðið. Lagning Blöndulínu 3 frá
Blönduvirkjun til Akureyrar er ekki á þriggja ára framkvæmdaáætlun en
ætlunin er að ljúka henni á tíu ára tímabilinu. Einnig er nefnt að fyrir-
sjáanlegt sé að auka þurfi flutningsgetu á milli höfuðborgarsvæðis og
Vesturlands, annaðhvort með uppfærslu á Brennimelslínu 1 eða með
byggingu nýrrar línu þar á milli. Það sama gildi um tengingu á milli Hellis-
heiðar og höfuðborgarsvæðis en kerfisrannsóknir sýni að þar muni fljót-
lega myndast flöskuháls í raforkuflutningi til höfuðborgarinnar.
Sverrir Jan bendir á að þótt ráðist verði í allar þessar stórframkvæmdir
verði meginflutningskerfi landsins ekki heildstætt, heldur tvö kerfi, annað
á Norður- og Austurlandi og hitt á Suður- og Suðvesturlandi, með veikri
tengingu þar á milli með gömlu byggðalínunni. Það bíður seinni tíma að
taka afstöðu til þess hvort haldið verður áfram við styrkingu byggðalín-
unnar eða „eyjarnar“ tengdar saman með hálendislínu.
Flöskuháls á Hellisheiði
LANGTÍMAÁÆTLUN UM RAFORKUFLUTNING