Morgunblaðið - 14.03.2019, Qupperneq 28

ina mjaldur. Sú samlíking varð einn-
ig til þess að flugvélaframleiðandinn
ákvað að nefna fyrstu kynslóð vél
sinna, sem framleiddar voru í þessu
formi, Beluga, sem er alþjóðlegt
heiti hvalategundarinnar (latneskt
heiti tegundarinnar er delphinapte-
rus leucas).
Kynnt til sögunnar árið 1995
Mjaldrinum var hleypt af stokk-
unum með fyrsta tilraunafluginu ár-
ið 1994 en vélin var formlega kynnt
til sögunnar ári síðar. Byggir vélin á
skrokki A300-600 breiðþotunnar en
útlit hennar minnir í litlu á þá stað-
reynd. Beluga voru framleiddir
fimm mjaldrar af þessu tagi og hafa
þeir allt til þessa dags þjónustað
Airbus og flutt stærstu flugvélap-
arta framleiðslunnar milli borganna
Toulouse og Hamborgar og níu ann-
arra verksmiðja sem dreifðar eru
um Evrópu.
Forverarnir voru bandarískir
Hugmyndin að hinu sérkennilega
skrokklagi er hins vegar ekki komin
frá Airbus og raunar heldur ekki Bo-
eing. Eldri vélar, sem hannaðar voru
og smíðaðar af bandaríska flug-
vélaframleiðandanum Aero Spacel-
ine á sjöunda og áttunda áratug síð-
ustu aldar voru einnig þannig úr
garði gerðar að búkurinn var afar
hár og úr hlutföllum við aðra hluta
vélarinnar.
Fyrsta vélin af því tagi sem AS
smíðaði bar viðurnefnið „Ófríski
gúbbífiskurinn“ (e. Pregnant
Guppy). Sú vél varð þekkt um öll
Bandaríkin og raunar víðar þar sem
hún var nýtt í flutninga á stórum
tækjabúnaði sem notast var við í
tengslum við Apollo-geim-
ferðaáætlun NASA. Síðar komu til
sögunnar stærri og nýrri vélar af
svipaðri gerð og var sú framleiðsla
nefnd „Súper Gúbbífiskurinn“ (e.
Super Guppy).
Anna ekki framleiðsluþörfinni
Á síðustu árum hefur sprenging
orðið í framleiðslu fyrirtækisins, rétt
eins og hins bandaríska keppinaut-
ar, Boeing. Ljóst var strax árið 2013
að vélarnar fimm sem framleiddar
voru á síðasta áratug 20. aldarinnar
myndu ekki anna flutningaþörf
fyrirtækisins. Af þeim sökum hefur
fyrirtækið um nokkurra ára skeið
unnið að því að fjölga flutninga-
vélum sínum. Lagði fyrirtækið mat á
nokkrar flutningavélar sem það taldi
koma til greina í því að auka flutn-
ingsgetuna og þar var m.a. litið til
hinna gríðarstóru Antono AN-124-
og AN-225-véla, ásamt Boeing C-17-
flutningavélarinnar og Dreamlifter
en síðastnefnda vélin byggir á
skrokki Boeing 747-400-breiðþot-
unnar og ber ýmis útlitseinkenni
Mjaldursins.
Að lokum varð úr að Airbus ákvað
að hefja framleiðslu nýrrar kyn-
slóðar Mjaldra og fékk sú tegund
heitið Beluga XL. Það er skiljanleg
nafngift enda er vélin mun stærri í
sniðum en fyrirrennarinn og er
flutningsgeta hennar allt að 30%
meiri. Fyrsta kynslóð Mjaldursins
er t.d. 56,15 metrar á lengd og væng-
hafið 44,84 metrar og þá hefur hún
hámarks flugtaksþyngd upp á 155
tonn. Beluga XL getur tekið á loft
með heildarþyngd upp á 227 tonn.
Vænghaf hennar er 60,3 metrar og
lengdin nærri 7 metrum meiri eða
63,1 metri. Til að setja flutningsgetu
Beluga XL í samhengi má nefna að
hún getur flutt tvo vængi A350
XWB-risabreiðþotunnar meðan
fyrsta kynslóðin gat aðeins flutt einn
væng í senn. Beluga XL er, ólíkt
hinni upprunalegu Beluga-vél sem
byggð var á A300-vélinni, byggð á
skrokki hinnar stóru A330-breiðþotu
en nokkrar slíkar voru t.d. í þjónustu
WOW air um tíma.
Aðeins eitt eintak til í heim-
inum
Enn sem komið er hefur Airbus
aðeins framleitt eitt eintak af Beluga
LX. Þær verða hins vegar fimm tals-
ins þegar upp verður staðið og munu
þær í raun leysa hinar fimm eldri
vélar af hólmi jafnt og þétt. Sam-
kvæmt fréttaveitunni Bloomberg er
áætlaður þróunar og framleiðslu-
kostnaður vélanna fimm talinn
stappa nærri 1 milljarði evra, jafn-
virði 137 milljarða íslenskra króna.
Vélarnar eru knúnar tveimur
Rolls-Royce hreyflum af gerðinni
Trent 700. Það eru samskonar
hreyflar og A330 þotur Airbus eru
búnar. Listaverð hvers hreyfils er
23,25 milljónir dollara, jafnvirði 2,8
milljarða íslenskra króna.
Ljósmynd/Michel Gilliand
Super Guppy Það var á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar sem bandaríski flugvélaframleiðand-
inn Aero Spaceline framleiddi vélar sem eru með sama lagi og Mjaldurinn og Dreamlifter frá Boeing.
Ljósmynd/Airbus
Sérstæður Nýi Mjaldurinn, sem leysa mun hina eldri af hólmi, lendir í fyrsta sinn í Bremen 14.
nóvember 2018. Þar er ein af starfsstöðvum Airbus þar sem flugvélapartar eru settir saman.
Ein sérkennilegasta flugvél heims
 Mjaldurinn er viðurnefni á einni sérstæðustu flugvél sem ber fyrir augu fólks á flugvöllum Evrópu
 Þar er á ferðinni flutningavél Airbus  Nú hefur ný kynslóð þessara sérstöku véla hafið sig til flugs
Ljósmynd/Airubs
Risi Nýi Mjaldurinn (Beluga XL) er engin smásmíði og er byggður á sama skrokki og A330-breiðþotur Airbus.
BAKSVIÐ
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Skrokkur flestra flugvéla er byggð-
ur á sömu hugmynd. Hann er langur
og mjór og í ákveðnu hlutfalli við
vængina sem gegna því hlutverki að
þjappa lofti undir vélina, svo hún
takist á loft. Vissulega eru vélar afar
mismunandi útlits, enda stærðar-
munurinn oft gríðarlegur. Þannig er
hámarks flugtaksþyngd Cessna
172S um 1,2 tonn en hin gríðarstóra
Antonov An-225-flutningavél getur
vegið allt að 640 tonn í flugtaki.En
þótt flestar vélar beri svipuð ein-
kenni eru nokkrar sem skera sig
meira úr en aðrar. Ekki aðeins
vegna stærðar sinnar heldur einnig
skrokklagsins. Það eru vélar sem
flugvélaframleiðendurnir Airbus og
Boeing hafa þróað og smíðað í því
skyni að flytja flugvélaparta milli
verksmiðja sinna. Skrokkur vélanna
er mun hærri miðað við lengd vél-
anna en gengur og gerist og hefur
hann oft þótt minna á hvalategund-
28 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. MARS 2019
TILBOÐSDAGAR
50%
AFSLÁTTU
R
ALLT AÐ
3.356
Áður: kr. 4.795
3.356
Áður: kr. 4.795
1.998
Áður: kr. 3.995
1.498
Áður: kr. 2.995
998
Áður: kr. 1.995
4.196
Áður: kr. 5.995
-30%
-30%
-30% -50%
-50%
-50%
Rafvörumarkaðurinn við Fellsmúla | Sími: 585 2888
OPIÐ ALLA DAGA
Mán. til fös. kl. 9–18.
Laugard. kl. 10–16.
Sunnud. kl. 12–16