Fréttablaðið - 09.08.2019, Side 40

NÚNA ER SALAN MUN
JAFNARI, FLEIRI
KAUPA BÆKUR FYRIR SJÁLFA
SIG OG EKKI ER LENGUR GERÐ SÚ
KRAFA AÐ GJAFABÆKUR VEGI Á
VIÐ HÁLFAN DILKSSKROKK.Breyting hefur orðið á bókaútgáfu á Íslandi. Hér áður fyrr fór lítið fyrir annarri útgáfu en rétt fyrir jólin, en fyrir a l l nok k r u m á r u m
spratt upp blómleg vorútgáfa. Í
dag má allt eins tala um sumarút­
gáfu því skyndilega eru bækurnar
farnar að koma út í júlí, þar á meðal
ný íslensk skáldverk. Blaðamaður
náði tali af Bryndísi Loftsdóttur,
starfsmanni Félags íslenskra bóka­
útgefenda, og forvitnaðist um þess­
ar breytingar.
„Þegar vorútgáfa hófst á sínum
tíma var hún tilraun bókaútgefenda
til að jafna söluna yfir árið og auka
útgáfu og sölu á vasabrotsbókum. Á
sama tíma fór sala á innbundnum
þýðingum fyrir jól minnkandi og
færðist því yfir í kiljur sem komu út
á vorin. Um páskana verður venju­
lega sprenging í útgáfu, glæpa­
sögur hafa verið mest áberandi á
þessum tíma auk þess sem bækur
íslenskra höfunda, sem gengu vel
árið á undan, koma þá einnig út í
kiljuformi. Nú erum við svo að sjá
nýjan útgáfuhnykk um mánaða­
mótin júní­júlí þegar enn f leiri
nýjar bækur streyma á markað.
Þetta helst í hendur við að þjóðin
fer í sumarfrí og slakar á við lestur.
Lestrargleði Íslendinga á sumrin
hefur hjálpað útgáfunni,“ segir
Bryndís.
Krakkar vilja nýtt efni
Hún segir hlut íslenskra höfunda
í vor­ og sumarútgáfu hafa aukist.
„Áherslan er oft á ný nöfn. Það er
mikið kapp og barátta fyrir jól og
erfitt fyrir unga höfunda að kom­
ast í kastljósið. Vor og sumar hefur
reynst góður tími til að gefa verk
nýrra eða ungra höfunda út í kilju.
Það koma reyndar líka verk þraut­
þjálfaðra höfunda út á þessum tíma,
glæpasögur Jónínu Leósdóttur
koma út snemma á árinu. Við sjáum
líka þekkta barnabókahöfunda
nýta sér hækkandi sól til útgáfu,
Gunnar Helgason, Ævar Benedikts­
son og Bergrún Íris Sævarsdóttir
sendu til dæmis öll frá sér ný verk í
vor. Krakkar eiga að lesa allt árið og
vilja nýtt efni eins og við hin. Það er
líka að koma út mjög fjölbreytt efni
fyrir börn eins og til dæmis þrauta­
bækur og teiknimyndasögur á
íslensku. Mikið hefur verið talað
um að það vanti lesefni fyrir stráka
en mér finnst útgefendur hægt og
rólega vera að svara kallinu.“
Rómantískt söguval
Spurð hvort hlutur þýddra glæpa­
sagna í vor­ og sumarútgáfu sé
áberandi mikill segir Bryndís:
„Áður einokuðu þýddar glæpasögur
markaðinn. Í kjölfar hrunsins kom
út mikið af prjónabókum og mat­
reiðslubókum og þá hafði maður
á tilfinningunni að fólk notaði
sumarfríið fyrst og fremst til að
prjóna og elda. Núna er útgáfan
verulega fjölbreytt og mér sýnist
að glæpasögur nái ekki einu sinni
helmingi útgefinna skáldsagna
yfir sumartímann. Það er veruleg
breyting.“ Hún segir þýddar glæpa­
sögur þó enn seljast mest. „Það sést
á metsölulistum að þær eiga yfirleitt
fyrsta til þriðja sætið, það er helst
að þeim sé nú ógnað af notalegum
ástarsögum sem hafa verið að sækja
í sig veðrið. Við erum að verða svo­
lítið rómantískari í söguvali.“
Eins og að vinna í ríkinu
Bryndís hefur unnið í bókabrans­
anum í áratugi og hefur séð miklar
breytingar á þeim tíma. „Ég byrjaði
að vinna í bókabúð fyrir 30 árum,
að vinna þar á öðrum árstíma en
fyrir jól var eins og að vinna í rík­
inu vegna þess að þá var aldrei nein
bóksala að ráði nema á fimmtudög­
um og föstudögum. Þá var maður
allan daginn að pakka inn ritsöfn­
um og stórbókum sem ætlaðar voru
til gjafa. Núna er salan mun jafnari,
f leiri kaupa bækur fyrir sjálfa sig
og ekki er lengur gerð sú krafa að
gjafabækur vegi á við hálfan dilks­
skrokk, vafðar inn í glært sellófon
og skreyttar stórum plastslaufum.
Bókaunnendur í dag mæta með ögr­
andi ljóðabók eða nýja kilju í veislur
og matarboð og margir frábiðja sér
frekari innpökkun.“
Lestrargleði
á sumrin
Mikil og merkileg breyting hefur orðið á
bókaútgáfu á Íslandi og útgáfa um vor og
sumar er í blóma. Bryndís Loftsdóttir er
æði fróð um þessa þróun í útgáfunni.
Bryndís með stafla af íslenskum verkum sem hafa komið út á síðustu vikum og mánuðum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
BÆKUR
Urðarmáni
Ari Jóhannesson
Útgefandi: Mál og menning
Fjöldi síðna: 212
Spánska veikin var ein skelfilegasta
farsótt sem gengið hefur yfir landið,
ekki hvað síst fyrir það að hún
lagðist þyngst á ungt fólk og fólk á
besta aldri, þá sem báru uppi sam­
félagið bæði hvað varðar atvinnulíf
og umönnun. Urðarmáni gerist á
haustmánuðum 1918 þegar spánska
veikin bættist eins og djöflakrydd
ofan á eldgos með tilheyrandi ösku­
falli og nístandi ískulda sem þegar
réðu lögum og lofum í Reykja­
vík og álagið á samfélagið
var gríðarlegt, ekki síst
á heilbrigðisstarfsfólk.
Höfundur bókarinnar
Urðarmáni er læknir
og sækir efniviðinn
í heimildir um þetta
tímabil sögunnar og
greinilegt á bókinni að
hann hefur bæði áhuga og
ástríðu fyrir því. Sagan hefst
um það leyti sem spánska veikin
kemur til landsins og fylgir nokkr­
um persónum, bæði raunveruleg­
um og ímynduðum af höfundarins
hendi gegnum þessa hamfaratíma.
Rammi hennar er frásögn læknis í
nútímanum eða mjög náinni fram­
tíð sem talar til nemenda sinna
þegar skæð inflúensa sem
svipar óhugnanlega til
þeirrar fyrir rúmum
hundrað árum, berst
hingað með ferða­
mönnum og útlit
er jafnvel fyrir að
eitthvað af sögunni
endurtaki sig.
Urðarmáni er mjög
fallega og vel skrifuð
bók og tekst höfundi bæði
að viðhalda spennu og draga upp
skýra og trúverðuga mynd af
Reykjavík frostavetrarins 1918. Per­
sónurnar eru einnig trúverðugar,
hvort sem um er að ræða landlækni
sem liggur undir ámæli fyrir að
bregðast ekki rétt við þeim vágesti
sem vitað var að myndi berja að
dyrum og leitar krafta í vafasamar
veitur, unga grasakonu sem þráir að
verða ljósmóðir eða landsþekktan
rithöfund sem
leit ast v ið að
færa ástandið í
orð. Lýsingar eru
myndrænar og
oft auðvelt að sjá
fyrir sér hvernig
bókin gæti litið
út sem skjáverk,
annaðhvort í
sjónvarpi eða
k v i k m y n d .
Fyrst og fremst
er þó lesnautn
a ð s t í l nu m
sem er bæði
meitlaður og háfleygur á
köflum en þó læsilegur og aðgengi­
legur og dregur lesandann að bók­
inni og efninu. Þó söguefnið sé sótt í
raunverulega atburði og fyrir­
myndir sóttar í persónur sem
voru þátttakendur í þeim er
Urðarmáni þó skáldsaga fyrst
og fremst enda dregur höf­
undur enga dul á það og tekur
fram í formála.
Þessi saga á hiklaust erindi
við íslenska lesendur í dag, bæði
vegna skemmtanagildis og af
sagnfræðilegum og fagurfræði­
legum ástæðum.
Brynhildur Björnsdóttir
NIÐURSTAÐA: Áhugaverð og spenn-
andi saga um aldargamla hamfara-
daga.
Hamfaradagar
9 . Á G Ú S T 2 0 1 9 F Ö S T U D A G U R20 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING
0
9
-0
8
-2
0
1
9
0
4
:5
5
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
3
8
F
-4
D
B
0
2
3
8
F
-4
C
7
4
2
3
8
F
-4
B
3
8
2
3
8
F
-4
9
F
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
4
8
s
_
8
_
8
_
2
0
1
9
C
M
Y
K