Skessuhorn - 03.05.2006, Side 20

20
MIÐVIKUDAGUR 3. MAI2006

Einhver þarf að vera í saJnum og klappa
Rætt við Lilju Margeirsdóttur afmælisbarn vikunnar um lífið og árin með Flosa
Lilja Margeirsdóttir.
Á laugardaginn kemur fagnar
Lilja Margeirsdóttir á Bergi í Reyk-
holtsdal sjötugsafmæli sínu. Þá fagn-
ar hún einnig gullbrúðkaupi sínu.
Lilja er ekki þjóðþekkt persóna enda
hefur hún aldrei haft á því áhuga.
Þegar eiginmaður hennar er nefnd-
ur til sögunnar verður hún kunn-
ugri. Sá er Flosi Olafssonar, sem
óþarfi er að kynna frekar. Þau hjón
bjuggu um áratuga skeið í hjarta
höfúðborgarinnar en um margra ára
skeið hafa þau búið í Reykholtsdal.
Lilja er lítt fyrir sviðsljósið en það
hefur bóndi hennar hins vegar verið.
Alla tíð hefur hún stutt dyggilega við
bakið á honum í list hans og er án efa
hans betri helmingur. Á fallegum
vordegi féllst hún á að ræða nokkur
atriði í lífshlaupinu sínu.
Fyrstu árin í Færeyjum
Þrátt fyrir að hún sé í hugum
flestra Reykvíkingur er hún fædd í
Færeyjum og bjó þar fyrstu árin.
Hvernig kom það til? „Faðir minn
stjómaði fyrirtæki sem hét Helgason
og Melsteð. Það var bæði í inn- og
útflutningi. Eg fæddist þar árið 1936
og bjó þar fram yfir seinna stríð.
Færeyjar vora hersetnar af Englend-
ingum og íbúar urðu mjög varir við
stríðið. Þjóðverjar gerðu nokkrar
árásir á eyjamar og því var oft gripið
til algjörrar myrkvunar í varnar-
skyni. Stríðinu fylgdi líka vöruskort-
ur og það var því ekki sami
gósentíminn og hjá Islendingum.
Færeyingar tala því ekld um blessað
stríðið eins og við gerum. Eins og Is-
lendingar sigldu þeir mikið með
sinn fisk og misstu mörg skip með
miklu manntjóni.
Foreldrar mínir bjuggu í þrettán
ár í Færeyjum. I upphafi stóð aldrei
til að setjast þar að til frambúðar.
Móðir mín vildi hins vegar flytja
heim og það gerðum við þegar ég
var níu ára gömul. Mér leið vel í
Færeyjum og var sem innfædd þar.
Talaði málið eins og innfædd. Þegar
heim var komið fór ég í Miðbæjar-
barnaskólann. Fyrsta daginn var mér
mikið strítt og hópur barna hljóp á
eftir mér heim. Þau kölluðu á eftir
mér og báðu mig um að tala út-
lensku.“
Færeyskan ennþá töm
Þú hefur haldið færeyskunni vel
við? ,Já það er nú svo skrítið að hún
hefur verið mér mjög töm síðan og
gott dæmi um það er þegar ég verð
fyrir mikilli geðshræringu þá gleymi
ég íslenskunni og tala bara fær-
eysku.“
En þú hefur ekki bara haldið
tungumálinu við. Þú hefur einnig
tengsl við æskuvini þína þar? ,Já ég
hef alla tíð haldið tengslum við fólk
þar. Eg og besta vinkona mín þar
ákváðum þegar ég flutti heim að við
skyldum halda sambandi alla ævi.
Við höfum staðið við það. Sum árin
hefur sambandið aðeins verið skýrsla
með jólakveðjunni en stundum hafa
samskiptin verið mun meiri. Eg hef
farið nokkrum sinnum út á þessum
sextíu árum en alltof sjaldan og ég er
alltaf á leiðinni þangað. Þegar ég
kem til Færeyja þurrkast Island bók-
staflega úr huga mínum fyrstu dag-
ana og stundum man ég nánast ekk-
ert hér að heiman. Efdr um viku-
tíma kemur minnið afttu. Eg lít á
bæði löndin sem mín heimalönd og
get vart gert þar upp á mihi. Þegar
ég fluttist til Islands var mikill mun-
ur á mannlífinu á flestum sviðum.
Mér fannst mesti munurinn á því
hvemig komið var fram við bömin. I
Færeyjum var snemma talað við
krakka eins og fullorðnar manneskj-
tu en ekki í einhverjum skúffúm
eins og hér heima. Hér var eiginlega
búinn til sér heimur fyrir bömin.
Það bar minna á þessum mun á
landsbyggðinni. Ibúar þar umgeng-
ust bömin sín öðmvísi en íbúar
Reykjavíkur og ég hef grun um að
þessi mtmur sé að einhverju leyti
ennþá til staðar. Krakkar á lands-
byggðinni taka meiri þátt í lífsbar-
áttunni en krakkar á höfuðborgar-
svæðinu. Þegar við fluttum heim
keypti pabbi hús á Brávallagötunni
og það hús er ennþá í eigu fjölskyld-
unnar því þar býr móðir mín ennþá
og í húsinu búa einnig systir mín og
bróðir.“
Flosi kemur til sögunnar
„Við Flosi kynnumst síðan þegar
ég er sautján ára gömul. Við vorum
bæði í biðröð við Sjálfstæðishúsið
við Austurvöll þar sem nú er
skemmtistaðurinn Nasa. Þessi mað-
ur heillaði mig með því að syngja
þríraddað. Það hafði ég aldrei heyrt
nokkra manneskju gera áður.“
Flosi er sjö áram eldri en þú. Það
er nú nokkuð mikill aldursmunur á
þessu æviskeiði ekki satt? ,Jú, það er
alveg rétt. Hann var líka stundum
spurður að því af hverju hann væri
með lidu systur sína með sér. Okkur
þótti þetta hins vegar ekki mikill ald-
ursmtmur. Flosi var nýkominn að
norðan þar sem hann hafði verið í
skóla og því þekkti ég hann ekki
neitt. Flosi reyndi fyrir sér á ýmsum
sviðum áður en hann fór í leiklistar-
skóla. Þar var hann þegar Ólafur
sonur okkar fæddist árið 1956.“
En hvemig hafðir þú skipulagt
þína framtíð áður en þú hittir Flosa?
„Eg hafði lokið gagnfræðaprófi sem
var algengast í þá daga. Efdr það hóf
ég verslunarstörf og svo kom þessi
maður í spifið eins og foreldrar mín-
ir sögðu. Eftir að það gerðist var mér
boðið í húsmæðraskóla í Silkeborg í
Danmörku."
Þeim hefur sumsé ekki litist á
þennan pilt? „Nei, nei þeim leist
ekki vel á ráðahaginn. Hann var
eldri en ég og var búinn að eignast
dóttur sína Önnu, sem síðar varð
sem dóttir mín. Hann var því ekki
það sem kallað var heppilegasta
mannsefnið. Eg var því nánast send í
húsmæðraskólann sumarið efdr. Það
var í góðu lagi því Flosi hafði ráðið
sig í símavinnu á fjöllum þetta sum-
ar. Eg var í skólanum í hálft ár og á
meðan skrifuðumst við á. Það tókst
því ekki að stía okkur í sundur.
Skólagangan sem slík kom sér vel.
Ég vann síðar við verslunar- og
skrifstofustörf. Síðustu 20 árin áður
en við fluttum í Borgarfjörð vann ég
hjá Steinavör, sem var innflutnings-
fyrirtæki."
Mér er sagt að þér hafi verið
margir vegir færir, bæði í listum og
viðskiptum, en þú kýst að helga þig
heimilinu og ekki síður Flosa og
hans ferli? ,Já ég er af þessari kyn-
slóð þar sem slík niðurstaða er nán-
ast meðfædd. Heimilið áttum við
konumar að passa. Eg hef alveg ver-
ið sátt við þetta val mitt. Vinnutími
Flosa hefúr alla tíð verið öðravísi en
venjulegs fólks. Á sumrin hafði harm
hins vegar frí og starfaði um margra
ára skeið á Laugarvatni sem leið-
sögumaður í hestaferðum. Eg tók
mín frí á sama tíma og voram við því
saman á sumrin. Við höfum líka
reynt að ferðast mikið saman.“
Tíðarandinn er annar í dag og
trúlega hefðir þú valið aðra leið nú?
,Já, ædi það ekki. Stramnurinn ligg-
ur nú í aðra átt og sennilega myndi
ég fylgja honum eins og ég gerði
þá.“
Nú er það ekki ofinælt að Flosi
hafi verið mjög áberandi listamaður.
Hann hefur ávallt verið mikið í
sviðsljósinu. Fylgdi Jiessu ekki mikið
álag á ykkar líf? „Eg veit ekki hvað
skal segja. Eg þekki ekki neitt annað
líf og hef því engan samanburð.
Hann hefúr ávallt verið mjög þekkt-
ur og þannig er það enn f dag.“
Ekki í skugganum
af Flosa
Það má kannski orða það þannig
að þú hafir staðið í skugganum af
Flosa. Þig hefur aldrei langað til þess
að stíga fram í sviðsljósið? „Nei alls
ekki. Eg er svo lítið fyrir sviðsljósið
að ég skil ekki hvers vegna ég sit hér
að spjalli við þig. Einhver þarf að
vera í salnum og klappa. Eg er mjög
flink í því hlutverki. Mér líður vel
þar og hef aldrei haft löngun til þess
að sldpta um hlutverk."
Þú hefur nú ekki bara verið í hlut-
verki áhorfandans. Mér er sagt að þú
eigir stóran þátt í mörgum af hans
verkum. Til dæmis hafir þú ávallt
lesið yfir öll hans skrif og hafi ekkert
farið frá honum án þíns samþykkis?
,Já mér finnst mjög gaman að lesa
það sem hann skrifar því hann er svo
skemmtilegur penni. Stundum
bendi ég á ákveðin atriði sem hugs-
anlega mega betur fara en ég veit
ekld hvort hann tekur mark á því.
Við erum mjög náin í því sem við
gerum hverju sinni og okkur finnst
það gaman. Eg hef aldrei litið
þannig á að ég sé í skugga hans. Eg
vil ekki vera í sviðsljósinu því ég skelf
á sviði og hefði því aldrei getað starf-
að við það. Það getur enginn skolfið
allt sitt líf.“
Hefurðu til dæmist einhvem tím-
ann stoppað hann af í skrifúm sínum
eða störfum? „Nei aldrei. Honum
finnst gott að ég lesi yfir það sem
hann skrifar en ég hef aldrei reynt
og aldrei þurft að stoppa hann af í
skrifum."
Karlremban
og jafinréttíð
Þegar hann skrifar um jafúréttis-
málin, sem mikil karlremba, hefur
hann vakið hörð viðbrögð. Skrifin
era fúll af húmor en þó læðist að
manni sá grunur að hann sé oftar en
ekki að skrifa um sjálfan sig. Hann sé
það sem nú er kallað bölvuð karl-
remba? ,Já með skrifum sínum hef-
ur hann vakið marga til umhugsunar
og umræðu. Það vita það kannski
ekki margir en Flosi var viðstaddur
þegar Rauðsokkahreyfingin var
stofnuð. Með skrifum sínum er hann
að hvetja konur til dáða í jafnréttis-
baráttunni. Hann er hlynntari kon-
um en hann lætur í veðri vaka. Auð-
vitað er hann svolítið karlrembusvín
og við hlægjum oft að því. Við meg-
um ekki gleyma því að við Flosi
eram af annarri kynslóð. Eg vil hann
til dæmis ekki inn í mitt eldhús til
starfa. Jafúréttisbaráttan á ekki að
fara ffam í eldhúsum. Jafnréttið á að
felast í því að fólk hafi verkasldpting-
tma eins og hverjum hentar best. Eg
styð mjög baráttuna fyrir jafúrétti og
þungi þeirrar umræðu á að beinast
að framtfðinni. Ekki að reyna að
breyta eldri kynslóðum sem aldar
era upp í allt öðrum veruleika. Jafn-
réttisbaráttan má ekki vera einhver
tuskuslagur á heimilum. Hvers
vegna ætti ég að sækjast eftir störfum
Flosa í eldhúsinu? Eg er lengur að
ganga frá efitir hann en ef ég vinn
verkin sjálf. Flosi getur hins vegar al-
veg bjargað sér þar. Það er bara fljót-
legra og einfaldara að ég sjái um eld-
húsverkin.
Eg stend hins vegar fyllilega með
því fólki sem nú er að vaxa úr grasi.
Eg dáist að því unga fólki sem með
samvinnu getur gert svo mikið úr
sínu lífi. Nú era bæði kynin jafnvíg
til allra starfa á heimilinu og því
kemur fólk svo miklu í verk.
Þegar Ólafur sonur okkar var í
barnavagni kom fyrir að Flosi færi
með hann í vagninum milli húsa án
þess að ég væri með. Flosa fannst
það ekki í frásögur færandi en þá var
ekki sjálfsagt að karlmaður væri einn
á ferð með bam í bamavagni. Fólk
rak upp stór augu. Sem betur fer
hefur þetta viðhorf breyst."
Hefur fólk því aldrei vorkennt þér
að vera gift þessari karlrembu sem
þannig skrifar og talar? „Aðeins einu
sinni hefur það gerst og ég man
ávallt eftir því atviki. Við voram
stödd á samkomu hjá Fílharmon-
íukómum og Flosi hélt tölu. Hann
ræddi þá um hlutverk kynjanna eins
og hann var vanur og tók dæmi úr
okkar búskap. Ung stúlka sem þjón-
aði til borðs kom til mín og spurði
hvort ekki væri hræðilegt að búa
með þessum manni. Eg sagði henni
að mér fyndist hann svo skemmti-
legur. Eg sá að henni var mjög létt
eftir orð mín.“
Baráttan við Bakkus
Flosi hefur einnig verið afar
hreinskilinn í sínum skrifum um
alkóhólisma og baráttuna við
Bakkus. Hann var einn af þeim
fyrstu sem lýsti opinberlega þeirri
glímu sinni. ,Já það vora oft erfiðir
tímar þegar brennivínið gekk yfir í
okkar lífi. Það er ekkert feimnismál
hjá mér. Við erum bæði búin að fara
í áfengismeðferð. Eg fór á tmdan
honum og við erum sammála um að
þetta hafi verið skynsamlegasta skref
sem við höfum stigið í lífinu. Við
njótum afraksturs þess á hverjum
degi.“
Bakkus læðist nú stundum
lymsktdega að fólki. Samt hefur
maður á tilfmningunni að ekki hafi
farið á milli mála þegar Flosi drakk?
„Öllum sem drekka finnst það sjálf-
sagt mál á meðan á því stendur.
Þeim finnst þeir skemmtilegir og
ómótstæðilegir. Samt þarf bara einn
fullan í stóram hópi til þess að
skemma fyrir öllum. Það gekk á
ýmsu á þessu brennivínstímabili í
okkar Kfi. Við reyndum meðal ann-
ars að skilja og vorum skilin í á ann-
að ár. Það gekk nú ekki vel og við
tókum saman aftur. Við höfum ekki
áhuga á því að prófa skilnað aftur.
Hér áður fyrr var ekld til staðar sú
þekldng sem við höfum í dag. Það
þótti bara sjálfsagt á sínum tíma að
menn drykkju mikið. Þekkingin hef-
ur hins vegar kennt okkur annað í
dag.“
Þú fórst á undan í meðferð.
Fórstu kannski í meðferð til þess að
sýna honum að það væri hægt að
hætta að drekka? „Eg gafst bara upp
á brennivíninu. Eg taldi nú lengi vel
að ég ætti ekki við neitt vandamál að
stríða. Þarrnig er það um flesta. Við
vorum hins vegar svo heppin að
fræðslan höfðaði vel til okkar. Eg fór
að vori og um haustið fór Flosi.“
Hann hefur þá sannfærst eftir að
þú varst búin að fara? „Nei það held
ég ekki. Ædi hann hafi ekki farið eft-
ir að ég hætti að tala kínversku og
fór að tala íslensku.“
Hvað áttu við? ,Aður en maður
hefur öðlast þessa þekkingu þá er
maður alltaf að hóta einhverju sem
maður stendur svo aldrei við. Það
tekur því enginn mark á manni. Ef
maður hins vegar hótar minna og
stendur við það þá fara menn fljót-
lega að taka á því mark.“
Þá felldi hann talið..
Tókstu hann því taki þegar þú