Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.05.2019, Blaðsíða 18

Á hálendissléttum innan umháa fjallagarða Kákasus-fjalla er að finna litla forna
þjóð sem á sér tæplega þrjátíu alda
sögu, en ummerki eru um siðmenn-
ingu þúsundir ára aftur í tíma.
Það má kannski spyrja hvað í
ósköpunum það er sem dregur mann
til Armeníu, en það er kannski það
sem er svo spennandi við að ferðast
á staði sem ekki eru í sviðsljósinu, að
sjá og upplifa eitthvað einstakt og
öðruvísi. Í þessu landi er hægt að
komast í beina snertingu við mann-
kynssöguna og ekki síst einstaka
menningu.
Armenía er aðeins tæplega 30
þúsund ferkílómetrar og búa þar um
þrjár milljónir manna, þar af tæp-
lega helmingurinn á höfuðborgar-
svæði landsins. Landamæri landsins
eru að Tyrklandi til vesturs, Íran til
suðurs, Aserbaídsjan til austurs og
Georgíu til norðurs. Höfuðborgin
Yerevan er meðal elstu borga heims-
ins sem enn er búið í og var stofnuð í
kringum virki sem var reist á staðn-
um árið 782 fyrir Krist. Borgin
stendur á hálendissléttu í 990 metra
hæð, umkringd miklum fjöllum, en
sker þó úr Ararat-fjall.
Ararat-fjall er Tyrklandsmegin
við landamæri landanna tveggja, en
var öldum saman innan Armeníu.
Fjallið, sem er 5.137 metra hátt, er
óaðskiljanlegt frá þjóðarsál Armena
og má finna myndir af fjallinu um
allt land og á allskonar varningi.
Fjallið er kannski frægast fyrir að
vera nefnt í fyrstu Mósebók, en örk-
in hans Nóa er sögð hafa strandað
þar eftir syndaflóðið.
Saga átaka
Öfugt við Ísland sem hefur í gegnum
söguna þurft að líða fyrir að vera lít-
ið ríki fjarri öðrum ríkjum með til-
heyrandi einangrun, hefur Armenía
þurft að kljást við að vera lítið ríki
fast milli stórvelda svo öldum skipt-
ir. Landið hefur meðal annars verið
vígvöllur Rómar og Parþíu, Aust-
rómverska keisaraveldisins og tyrk-
neskra soldána og veldis Ottómana
og rússneska keisaraveldisins. Síðar
varð landið eitt af sovétlýðveldunum
á millistríðsárunum. Þessi mikla
átakasaga er einmitt skýring þess að
í landinu hefur orðið til einkennileg
menningarblanda Austur-Evrópu og
Mið-Austurlanda. Þessi þjóð hefur
einnig þurft að sæta miklum þján-
ingum og ber þar helst að nefna
þjóðernishreinsanir sem Ottómanar
(Tyrkir) hófu 1915 og var yfir millj-
ón Armena drepin í fordæmalausri
þjóðernishreinsun. Hún er ástæða
þess að talið er að um sex til tíu
milljónir afkomenda Armena búa
um heim allan. Það er óhjákvæmi-
legt að fyllast sorg er maður skoðar
fjöldamorðssafnið í Yerevan sem
sýnir þau ódæðisverk sem þjóðin
þurfti að sæta.
Minnismerki fyrri tíma
Þessi sorgarsaga dregur þó ekki úr
fegurð landslagsins og er í þessu
mikla fjalllendi að finna ótal hamra
og klettaveggi. Á toppi eins þeirra er
musteri frá fyrstu öld þaðan sem
hægt er að sjá hið mikla Garni-
gljúfur. Garni musterið var reist af
konungnum Tiridates fyrsta til heið-
Morgunblaðið/Gunnlaugur
Sevan-vatn er helsti áfangastaður fyrir Armena að sumri og er mikil ferðaþjón-
usta á svæðinu. Vatnið er tæplega 15 sinnum stærra en Þingvallavatn.
Minnismerkið um þjóðarmorð sem Armenar urðu fyrir er stórfenglegt og þar
má kynna sér sögu ódæðisverkanna sem voru framin.
Í snertingu við
söguna í Armeníu
Það er eitthvað ólýsanlegt við það að kynnast þjóð sem til forna var stór-
veldi en í gegnum aldirnar hefur þurft að þola kúgun og fjöldamorð. Þjóð
sem með þrautseigju hefur haldið sinni einstakri menningu.
Gunnlaugur Snær Ólafsson gso@mbl.is
Garni musterið frá
fyrstu öld var reist til
heiðurs Mihr.
18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12.5. 2019
LÍFSSTÍLL