Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.08.2019, Blaðsíða 16

Þ
að þótti skondið hjá Harold Wilson
þegar hann skaut því inn í umræðu að
„vika væri langur tími í pólitík“. En
fullyrðingin á svo sem ekkert meira
við pólitík en annað það sem gjör-
breytir aðstæðum undra skjótt. Í
þeim skilningi voru dagarnir þrír í Hiroshima og
Nagasaki lengri en nokkur annar tími. Eyðileggingin
var handan við allt sem manneskjan hafði áður getað
ímyndað sér. Fjöldi þeirra sem þó lifðu af leið hörm-
ungar og kvalir um langa hríð. Stundum er því haldið
fram að þessi ógurlegi fórnarkostnaður hafi stuðlað að
eða jafnvel tryggt að sprengjum og þeim margfalt öfl-
ugri en þessum tveimur hafi ekki verið varpað á skot-
mörk.
Stóra gosið í Öræfajökli, sprengjugos sem varð 1362
nær fyrirvaralaust. Mannskæðasta gos á Íslandi (ef
ekki er borið við Skaftárelda og þau óbeinu áhrif sem
þeir höfðu). Byggðin breyttist á andartaki í öræfi og
það tók nærri hálfa öld að nokkur breyting yrði á. Slík
dæmi eru óteljandi í sögu mannlífs svo ekki sé talað um
sögu jarðarkringlunnar sem hýsir það. Samt er óþarft
að hafa þetta með pólitíkina af Wilson karlinum. Nú
berast fréttir af öllum kimum veraldar undra skjótt um
allt, og pólitík er drjúgur hluti af þeim. Svo nú eru fá-
einar mínútur býsna „langur tími í pólitík“. En þó kem-
ur fyrir að sumt sem kallað er aðvífandi frétt er þó æði
langt undan. Þulur í bandarískri fréttastöð sem horft
er á í heimshornum sagði í vikunni: Maður áttar sig
varla á því hversu forsetakosningarnar eru skammt
undan. Sá var að tala um kosningar sem verða í nóv-
ember á næsta ári! Fertugasti og fimmti forseti
Bandaríkjanna segir mönnum sennilega fleiri fréttir á
viku en fyrsti forsetinn, og fyrsti Georginn af þremur í
þeim hópi, kom á framfæri öll sín átta ár í embætti.
Enda tístu fuglar en ekki forsetar á hans dögum.
Óneitanlega um margt notalegri tími en nú. Það er svo
eins óvíst að þessi tíst öll næðu því að teljast fréttir ef
þau kæmu úr öðrum kofa en þeim hvíta.
Vika hlaðin atburðum
Nú er rúm vika frá því að Boris Johnson stuggaði The-
resu May út úr tíunni í Downingstræti. Óneitanlega
viðburðaríkur tími í breskri pólitík og því löng vika í
pólitík í skilningi Wilsons.
Boris Johnson liggur á. Og það er hætta á að svona
dagar verði einnig langir vestan áls á Írlandi og sunnan
sunds á meginlandinu og kannski fylgja andvökunætur
í kaupbæti. Því þótt nýi forsætisráðherrann heiti Boris
er strax komið í ljós að hann er allt önnur Ella en The-
resa var. Kannski hefðu hinir hrokafullu og umboðs-
lausu leiðtogar í Brussel átt að taka betur á móti The-
resu en þeir gerðu. En þeir réðu ekki við sig. Þeim var
svo misboðið þegar breskur almenningur sýndi ögr-
andi hegðun og hélt að hann hefði eitthvað með það að
gera hvort þjóðin, sem í tvígang fórnaði miklu til að
koma á friði og svo lýðræði á meginlandinu á ný, end-
urheimti fullveldi sitt.
Leikrænir tilburðir lukkuðust ekki
Skollaleikur Camerons forsætisráðherra með þjóð-
aratkvæðið gekk ekki upp. Seinustu atkvæðin voru
varla komin upp úr kössunum þegar hann sagði af sér
sem forsætisráðherra. Eftir undirmál og klaufaspörk
sat Íhaldsflokkurinn að verðleikum uppi með Theresu
May sem forsætisráðherra.
Óbreyttir flokksmenn fengu ekki að koma að kjöri
hennar eins og þeir gerðu nú.
Theresa May hóf leiðtogaferilinn með yfirlýsingunni
um að „brexit þýðir brexit“. Það sagði hún síðan oft á
dag næstu árin allt þar til að henni hafði tekist að
tryggja að enginn Breti, frá drottningunni og niðurúr,
vissi hvað staglið merkti.
Fyrsti fundur hennar var haldinn með „leiðtogum
ESB“ og er þá átt við kanslara Þýskalands og forseta
Frakklands og statistana 26 sem voru þá með þeim á
sviðinu. Birtar voru opinberar myndir af upphafinu og
verða þær lengi í minnum hafðar. Frú May ranglaði
vandræðaleg um og ekki varð betur séð en gefin hefði
verið út tilskipun um að enginn „leiðtogi“ skyldi virða
hana viðlits á meðan ljósmyndarar væru á staðnum.
(Og þar sem þetta virtist tilskipun er fullyrt að ís-
lenska utanríkisráðuneytið hafi strax þá nótt rætt um
það við ráðherra hvernig mætti innleiða hana án tafar
og þeir hafi brugðist vel við.)
Ná hluta „ránfengsins“ til baka
Eftir að búrókratar í Brussel og bræður þeirra í skot-
um breska stjórnkerfisins höfðu vankaðir skriðið á
lappir eftir rothögg almennings reyndu þeir að ná
vopnum sínum. Það lá beint við að laga þyrfti sam-
skipti hins nýfullvalda Bretlands og ríkja ESB að nýj-
um aðstæðum. Í megindráttum fólst það einfaldlega í
því sem tíðkaðist um samskipti ESB við önnur nálæg
ríki, sem ríkuleg viðskipti voru við. Verkefnið var ekki
flókið nema viljandi væri stefnt að því að gera það flók-
ið.
En þá fundu búrókratarnir upp það snilldarráð, að
sjálfsagðar leikreglur hvunndagsins skyldi færa í sér-
stakan 500 síðna útgöngusamning. Og honum mætti
svo breyta í skrúfstykki sem væri því næst hægt að
nota til að semja Bretland að verulegu leyti aftur inn í
ESB!
Með vísun til hreins smámáls, landamæra Írlands og
Norður-Írlands, skyldu hengdir fyrirvarar sem
tryggðu að Bretar yrðu áfram í innri markaðnum og
tollabandalaginu um ófyrirsjánlega framtíð. Þetta
væri eins og að heimila fjölskyldu af Akranesi að flytja
til Borgarness gegn því að hún byggi áfram á Skag-
anum í trausti þess að hún gerði sér ekki grein fyrir að
verið væri að tala um einn og sama staðinn. Það sáu
reyndar margir í gegnum þetta spilverk.
Samningurinn eini
Vandamálið var það að Theresa May var ekki í þeim
hópi. Hún fór því með „útgöngusamninginn“, sem var í
rauninni samningur um að Bretar yrðu að verulegu
leyti áfram í ESB, og lagði hann fyrir þingið. Tillaga
forsætisráðherrans og ríkisstjórnarinnar var felld með
svo miklum meirihluta í þinginu að elstu menn, og afar
þeirra, höfðu aldrei séð annað eins.
Theresa May fór því aftur yfir Ermarsundið, bað um
miskunn, og fékk minna en enga og fór svefnlaus sömu
leið til baka. Því næst lagði hún samninginn óbreyttan
fyrir þingið og virðist hafa talið að óbreyttir þingmenn
hlytu að vera veikir fyrir óbreyttum samningi! En
samningurinn féll enn og ekki löngu síðar bar frú May
sama samning aftur upp fyrir sama þingheim sem
felldi hann. Sjálfsagt væri hún enn að hefði þingforset-
Eigi skal höggva,
segja óleysanlegir
hnútar
’
Sívælið um „the irish backstop“ sem
yfirgengilega flókið vandamál og óleys-
anlegan hnút er ekki trúverðugt. Því eins og
Hercule heitinn Poirot sagði við Japp vin sinn
lögregluforingja, sem sat sveittur yfir
óleysanlegri morðgátu: „Minn kæri góðvinur
Japp. Þetta virðist svo flókið mál að lang-
líklegast er að lausn þess sé sáraeinföld.“
Reykjavíkurbréf02.08.19
Jarðlögin liggja á Ófeigsfjarðarheiðinni eins og samfelld brynja, sem nær
16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.8. 2019