Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.08.2019, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.8. 2019
Erna Finnsdóttir
Í
gær bárust þær fréttir að Erna Finnsdóttir,
ekkja Geirs Hallgrímssonar, væri látin. Hún
varð 95 ára gömul.
Í æviágripi sem bréfritari skrifaði árið
1994 og birt var í Andvara segir: „Geir Hall-
grímsson gekk að eiga Ernu Finnsdóttur,
bekkjarsystur sína úr Menntaskólanum í Reykjavík, í
kapellu Háskóla Íslands 6. júlí 1948, skömmu eftir að
hann lauk lagaprófi. Þau höfðu vitaskuld þekkst í
menntaskólanum, en kynnst betur eftir stúdents-
prófið. Erna er dóttir Finns Sigmundssonar lands-
bókavarðar og konu hans, Kristínar Aðalbjargar
Magnúsdóttur, sem bæði voru af eyfirskum ættum.
Finnur fæddist árið 1894 og lést 1982, en Kristín
fæddist árið 1898 og lést sama ár og maður hennar.
Að loknu stúdentsprófi hóf Erna störf í Landsbóka-
safninu, en haustið 1948 héldu þau Geir vestur á
bóginn. Þá hóf Geir framhaldsnám í lögfræði og hag-
fræði við Harvard-háskóla í Bandaríkjunum, en Erna
sótti tíma í píanóleik. Harvard-háskóli var þá sem nú
einhver virtasti háskóli í Bandaríkjunum. Geir hafði
mikinn áhuga á hagfræði og stóð hugur hans til að
sökkva sér í þau fræði eftir laganámið, en þá veiktist
faðir hans, Hallgrímur Benediktsson, svo að þau
Erna ákváðu að snúa heim vorið 1949. Bjuggu þau í
íbúð að Mávahlíð 34 til 1952, er þau fluttust í myndar-
legt einbýlishús að Dyngjuvegi 6, þar sem þau áttu
heima alla tíð síðan.“
Í lok æviágripsins segir: „Best leið Geir Hallgríms-
syni þó í skauti fjölskyldu sinnar. Hann var mjög
heimakær maður og frændrækinn. Mjög var gott
með honum og systkinum hans, þeim Birni og Ingi-
leif. Kona Geirs, Erna Finnsdóttir, stóð sem klettur
við hlið hans í blíðu og stríðu; þau voru gestrisin heim
að sækja, en án alls yfirlætis. Heimilið var athvarf
Geirs og skjól.“
Bréfritari var einn þeirra sem nutu gestrisni þeirra
hjóna en hitti þau þó oftar á öðrum vettvangi. Mönn-
um gat ekki annað en fallið vel við Ernu Finnsdóttur.
Hún var hæglát og fjarri því að vera framhleypin, en
jafnan alúðleg og hlý. Geir Hallgrímsson féll frá 1.
september 1990 svo Erna lifði mann sinn í hart nær
þrjá áratugi. Fundum okkar Ernu bar alloft saman á
fyrrihluta þess skeiðs en tilefnum þess fækkaði síðar
eins og verða vill. En gott tækifæri gafst til að endur-
nýja góð kynni þegar Ingibjörg, móðir bréfritara,
gerði hið prýðilega hús Sóltún að sínu seinasta heim-
ili. Þar var Erna Finnsdóttir fyrir og þótt Ingibjörg
hefði hitt hana stuttlega nokkrum sinnum áður gafst
nú tækifæri til að kynnast henni betur. Um hana
sagði hún: „Ég hafði alltaf þóst vita að Erna væri
heiðurskona, og prýðileg í alla staði. Það hefur svo
sannarlega reynst rétt mat.“
Eftirskjálftar
Í síðasta bréfi var getið um gamansemi bandarískra
penna og pólitískra spjallara um óvænta tilkynningu
Trumps forseta um að hann vildi að Bandaríkin leit-
uðu eftir kaupum á Grænlandi. Þetta var skömmu áð-
ur en stutt heimsókn hans til Danmerkur var fyrir-
huguð.
Danska forsætisráðherrannum var brugðið. Mette
Frederiksen, sem er ný í starfi og óreynd, en hafði þó
ekki ætlað sér að skrópa í móttöku forsetans og bera
fyrir sig að hún væri að fara á árshátíð frímerkja-
safnara í Kuala Lumpur, missti út úr sér að forsetinn
væri að viðra alveg fáránlega hugmynd.
Fyrir þremur árum hefðu menn getað sagt að ekki
væri fyrirsjánlegt hvernig bandarískur forseti tæki
því að vera stimplaður fáráðlingur af gestgjafanum
10 dögum fyrir opinbera heimsókn sína. En reyndur
stjórnmálamaður hefði sagst mundu bíða og sjá hvort
og þá hvernig forsetinn viðraði þessa hugmynd á
komandi fundum í Danmörku og myndi þá ef tilefni
gæfist upplýsa hann um viðhorf danskra stjórnvalda.
Eins væri fyrirhugað að formaður grænlensku
heimastjórnarinnar hitti forsetann, og fengi því tæki-
færi til að segja skoðun Grænlendinga.
Þótt þessi ábending sé sett fram er ekki verið að
verja opnun Trumps á stórmáli á tísti sínu.
Hvað sem allri óbeit hans á formlegheitum líður, þá
eru formin einmitt komin til vegna aldalangrar
reynslu sem kennir margvíslegar aðferðir til að kom-
ast hjá óþörfum árekstrum.
Óvinir Trumps og hefðbundnir evrópskir banda-
ríkjahatarar, sem eru glettilega margir, hafa hins
vegar farið mikinn vegna hins óvænta útspils for-
setans og viðbragða hans við klaufasparki gest-
gjafans. Þar er ekkert sparað, eins og fyrirsjánlegt
var. Trump er ekki bara kallaður álfur og bjálfi,
heldur illa bilaður brjálæðingur og margvíslegum
bróderuðum blótsyrðum af þeim toga er bætt í
grautinn. Enn er ekki komið að því að segja forsetann
rasista í þessu máli en það kemur.
Önnur umræða og málefnalegri
En þeir eru líka til hér og þar sem halda haus og átt-
um, þótt þeir séu ekki endilega og jafnvel alls ekki að
bera blak af Trump eða réttlæta útspil hans.
Í þeim skrifum kemur fram að Bandaríkin hafi
lengi viðrað svipuð sjónarmið. Þannig skrifar Har-
aldur Sigurðsson eldfjallafræðingur í upphafi síns
pistils á blog.is sem lesendum er bent á að kynna sér í
heild: „Ég hef fjallað um þetta efni áður hér, en at-
burðir síðustu daga gefa tilefni til að endurtaka það.
Þegar Abraham Lincoln var forseti Bandaríkjanna,
þá var William H. Seward (1801-1872) utanríkis-
ráðherra hans. Þá var Monroe-yfirlýsingin í háveg-
um höfð, nefnilega að öllum frekari tilraunum ríkja í
Evrópu til að komast yfir lönd eða landsvæði í Norð-
ur- eða Suður-Ameríku yrði mætt með valdi af hendi
Bandaríkjanna. Monroe-yfirlýsingin, sem var sett
fram árið 1823, staðfesti að engar nýlendur Evrópu-
þjóða væru heimilar í vesturheimi, og í staðinn lýstu
Bandaríkin því yfir að þau muni ekki skipta sér af
millilandadeilum innan Evrópuþjóðanna.“
Páll Vilhjálmsson segir í örpistli: „Umtalaðasta
bók seinni ára um utanríkisstefnu Bandaríkjanna er
eftir Stephen Walt og heitir Víti heiðarlegra áforma.
Ein tillaga í bókinni er að Bandaríkin láti Evrópu um
eigin varnir og dragi varnarlínu yfir Atlantshaf.
Varnarlínan yrði Grænland-Ísland og e.t.v. Fær-
eyjar.
Vikan
sem var
’En þeir eru líka til hér og þar sem halda haus og áttum, þótt þeir séu ekkiendilega og jafnvel alls ekki að bera blak af Trump eða réttlæta útspil hans.
Reykjavíkurbréf23.08.19