Skessuhorn - 30.09.2015, Page 20

MIÐVIKUDAGUR 30. SEPTEMBER 201520
Rétt ofan við Borgarnes, inni í rækt-
arlegum skógi stendur lögbýlið
Grenigerði. Húsin standa í fallegu
og gróskumiklu umhverfi, enda má
segja að ábúendurnir séu með græna
fingur. Hjónin Páll Jensson og Ríta
Bach hafa búið í Grenigerði í 35 ár,
þar sem þau rækta fjölbreyttar teng-
undir af grænmeti, berjum og fjöl-
margar tegundir trjáa og runna. Fæð-
una nýta þau sjálf en trén selja þau
á sumrin, ásamt fallegu handverki
sem þau gera á notalegu verkstæði
sem þau hafa útbúið sér. Blaðamað-
ur Skessuhorns hitti hjónin heima í
Grenigerði og fræddist meira um
ræktun þeirra og uppskeru. „Haust-
ið er uppáhalds tíminn minn,“ er eitt
það fyrsta sem Ríta segir við blaða-
mann. „Þá fær maður uppskeru eft-
ir alla vinnuna yfir sumarið,“ held-
ur hún áfram. Og hjónin uppskera
ríkulega. Þarna rækta þau kartöflur,
rauðrófur, gulrætur, grænar baunir,
ýmsar tegundir af káli, hindber og
jarðarber, svo eitthvað sé nefnt.
Góð uppskera
í Grenigerði
Páll og Ríta hafa alla tíð ræktað
grænmeti. Sumt rækta þau undir
berum himni en annað í gróðurhús-
um. „Maður vandist því að rækta til
heimabrúks í Danmörku og ég vann
um tíma á garðyrkjustöð í Noregi,“
segir Ríta. Þau segjast þó vera sjálf-
lærð í ræktuninni. „Í byrjun gerð-
um við ýmis mistök, það var okkar
skóli,“ segir Páll. Hann nefnir sem
dæmi að þegar þau byrjuðu að rækta
tré til sölu hafi mistökin verið dýr-
keypt. „Við vissum til dæmis ekki að
það borgaði sig að leggja plönturnar
á hliðina yfir veturinn. Það brotnuðu
allar birkiplönturnar hjá okkur fyrsta
veturinn, undan snjóþunga. Það var
dýr skóli,“ segir hann.
Hafa nóg að gera
Hjónin hafa reynt sitthvað í bú-
rekstrinum. Fyrst um sinn héldu þau
kýr í einhver ár og eftir það reyndu
þau fyrir sér með kjúklingaræktun.
„Það gekk vel til að byrja með en
svo kom fjöldaframleiðslan og við
þoldum það ekki, réðum ekki við þá
samkeppni,“ segir Páll. Eftir kjúk-
lingaævintýrið fóru hjónin í kálfa-
uppeldi. Samhliða því sá Páll um
að eyða mink og ref um sveitirnar
og segir hann að sú vinna hafi gefið
vel. Bústofninn í dag telur átta kind-
ur, nokkur hænsn, gæsir og aliend-
ur. En Páll og Ríta hafa nóg að gera,
enda fer töluverður tími í ræktunina,
plöntuuppeldið og handverkið. Það
má segja að hjónin séu nánast sjálf-
bær í rekstri. Grænmetið endist
þeim allt árið og vel það. Hænurn-
ar og aliendurnar gefa af sér egg og
á haustin fyllist frystikistan af kjöti
af lömbum, gæsunum og öndunum.
Í ár eru endurnar um fimmtíu talsins
og halda þær til á tjörn rétt fyrir ofan
bæinn. „Við kaupum aliandaregg í
lok febrúar og ungum þeim svo út.
Yfirleitt eru þetta á bilinu 40 til 60
endur. Svo slátrum við öndunum á
haustin þegar tjörnin fer að frjósa,“
segir Ríta. „Svo tíni ég gæsaeggin
sjálfur. Ég tek alltaf bara eitt egg úr
hverju hreiðri en í vor tók ég öll úr
einu hreiðri sem var niðri við fjöru.
Mávurinn hefði annars tekið þau
hvort sem er, þannig að ég var eig-
inlega að bjarga þeim frá honum,“
segir Páll og hlær dátt. „Andaregg-
in sem við notum ekki frystum við
og gefum hrafninum. Hann kemur
við á hverjum degi,“ bætir Ríta við.
Auk þessa reksturs eiga Páll og son-
ur hans litla trillu sem þeir nota til
að veiða í soðið.
Bláberin góð
fyrir sjónina
„Það er allt notað sem við ræktum,
hér er engu hent. Svo gefum við
hingað og þangað það sem við get-
um ekki nýtt sjálf. En það er auðvit-
að mismikið, það er misjafnt hvað
þetta kemur vel til,“ segir Páll. Þau
segja frá því að kartöflur gefi þau
nokkrum sinnum á ári, bæði á leik-
skóla í Borgarbyggð og á Brákar-
hlíð, þar sem gamla fólkið gleðst
þegar það fær kartöflur frá Greni-
gerði með matnum. „Barnagulræt-
urnar fara líka á leikskólann. Þær
eru mjög sætar á bragðið og fara svo
vel í litlar hendur,“ segja þau. Það er
því fátt sem hjónin þurfa að kaupa
í matinn. „Við kaupum aðallega
hveiti, sykur og kaffi. Okkur finnst
þetta sannarlega borga sig. Við höf-
um svo mikla ánægju af ræktuninni
og ekki spillir að maturinn er alveg
hreinn, við vitum upp á hár hvað við
erum að borða.“ Hjónin rækta þó
ekki allt sjálf sem þau borða af græn-
meti og berjum. Krækiber og bláber
tína þau annars staðar í Borgarfirð-
inum. Krækiberin safta þau í mikl-
um mæli. „Ef það er góð uppskera,
þá fáum við um 100 lítra af hreinni
saft. En bláberin notum við í morg-
unsjússinn okkar. Íslensku bláberin
eru best, það er allt annað bragð af
þessum kanadísku sem seld eru úti
í búð.“ Þau segja bláberin holl en
bæði finna þau mun á heilsu sinni
eftir að hafa vanið sig á að nota þau í
hristinga á morgnanna. „Við trúum
því að þau bæti sjónina. Okkur báð-
um finnst við sjá betur eftir að við
byrjuðum að neyta þeirra í meira
mæli.“
Notalegt á verkstæðinu
Rigningardaga og vetrartímann nýta
hjónin til að vinna á verkstæði sínu.
Verkstæðið er í einu af útihúsunum á
jörðinni og þar er hlýlegt um að lit-
ast. Hjónin eiga þar sitthvorn stól-
inn og segir Páll að þar sé notalegt
að vinna. Á verkstæðinu vinna þau
meðal annars skartgripi, lyklakipp-
ur, tölur og flókaskó. Munirnir eru
svo seldir víðsvegar um landið. „Við
erum líka með handspunnið band
og gerum peysur og hluti úr því.
Skartið er selt í Kraum, flókaskórn-
ir í Þingborg og tölurnar hjá Hand-
Haustið er eftirlætis árstíðin þeirra
Rætt við hjónin og náttúrubörnin
Rítu og Pál í Grenigerði
Hluti uppskerunnar í ár, falleg og gómsæt hindber. Hér sést í gróðurhús Páls og Rítu. Til vinstri má sjá hluta af trjáplöntunum sem þau rækta til sölu.
Páll og Ríta í Grenigerði.
Það er vinsælt að fara í gönguferð um
jörðina og kíkja á aliendurnar hjá Páli
og Rítu.
Hjónin voru í óðaönn að taka upp
kartöflur þegar blaðamann bar að
garði.
Hvítkálið er ræktarlegt hjá Páli og Rítu.
Blómkálið kom vel út eftir sumarið.Það stefnir í góða rauðrófna- og gulrótauppskeru í ár.