Skessuhorn - 05.04.2017, Side 16

MIÐVIKUDAGUR 5. APRÍL 201716
Skagakonan Auður Líndal er ný-
komin heim úr tveggja vikna ferð
frá Suður-Afríku, þar sem hún
sinnti sjálfboðaliðastarfi ásamt Júl-
íusi Emil Baldurssyni, fimmtán ára
syni sínum. Hún segir hugmyndina
að því að fara í ferðina hafa kom-
ið óvænt og í framhaldinu gerðust
hlutirnir hratt. „Það er ekkert verið
að flækja hlutina. Í nóvember var ég
að koma heim eftir langan vinnudag
og klukkan að ganga tvö að nóttu.
Ég fer í tölvuna og dett inn á síðu
sem heitir Norður - Suður, sem
eru hjálparsamtök sem gera ungum
krökkum og fólki kleift að koma til
þeirra í sjálfboðaliðastarf í Afríku,“
útskýrir Auður. Hjálparsamtök-
in eru rekin af íslenskri konu, Lilju
Marteinsdóttur, og Richard eigin-
manni hennar. Þau komu til Suð-
ur-Afríku frá Englandi fyrir fimm
árum og hafa síðan þá sinnt hjálp-
arstarfi í fátækrahverfunum á svæð-
inu. Sjálfboðaliðarnir búa hjá þeim
á meðan á dvöl þeirra stendur og
taka virkan þátt í verkefnum hjálp-
arsamtakanna.
Mikil stéttaskipting
Auður setti sig í samband við Lilju
eftir að hafa rekist á heimasíðu
hjálparsamtakanna og þá fór bolt-
inn strax að rúlla. Aðspurð um hvort
þetta hafi verið gamall draumur
segir hún svo ekki vera. „Mig hef-
ur alveg langað að fara og gera eitt-
hvað svona en ég hef samt aldrei
verið með neinn ýktan draum um
það.“ Mæðginin dvöldu hjá Lilju og
manni hennar allan tímann sem þau
voru úti, rétt fyrir utan Höfðaborg.
Auður segir að það hafi bæði ver-
ið afslappað og notalegt að dvelja
hjá hjónunum og fræðandi. „Rich-
ard var duglegur að segja manni
frá þegar hann var að keyra mann
til og frá.“ Hún segir að það sem
hafi komið mest á óvart við kom-
una til Afríku hafi verið hversu mik-
il stéttaskipting er þar. „Það er það
fyrsta sem maður tók eftir. Þarna
er fátækrahverfið og svo hinir -
og ekkert þar á milli. Það er eng-
in millistétt,“ segir hún. „Í einu húsi
er til dæmis ríkasti og dýrasti einka-
skólinn í bænum. Þetta er mjög
dýr skóli og rafmagnsgirðing allt í
kringum lóðina. Hinum megin við
götuna er svo fátækraskólinn,“ bæt-
ir hún við.
Lifa fyrir daginn í dag
Í fátækrahverfinu sem var í ná-
grenninu búa þúsundir manna,
flestir í húsum sem eru í raun bara
litlir kofar. Mikill munur er á hí-
býlum þeirra sem búa í fátækra-
hverfinu og þeirra sem gera það
ekki. „Öll venjulegu húsin eru girt
af með rafmagnsgirðingu og þjófa-
vörn, enda er mjög há glæpatíðni
þarna. En þar sem við bjuggum
var samt sem áður enginn íburður
inni,“ segir hún. „Venjulega hverfið
er bara venjulegt fyrir okkur að sjá.
En fólkið úr fátækrahverfinu vinnur
þar og svo sér maður fólkið ganga til
baka á kvöldin, yfir í sitt hverfi. Alla
morgna sér maður fólk, aðallega
karlmenn, koma úr fátækrahverfinu
og það eru kannski um 300 manns
sem fara út á gatnamót á hverjum
morgni og bíða þar eftir því að fá
vinnu. Fólkið lifir bara fyrir daginn
í dag og þarna er það að reyna að fá
vinnu í einn dag.“ Hún segir einnig
hafa komið á óvart að enginn hvítur
virðist búa í fátækrahverfinu. Þrátt
fyrir mikla fátækt og stéttaskiptingu
segir hún fólkið vera mjög ham-
ingjusamt og að mikið líf sé í hverf-
inu. „Það er orka, líf og gleði og alls
konar í gangi hjá þeim. Krakkarnir
leika úti og spila fótbolta. Þarna sér
maður að fólk þvær þvotta og heng-
ir fötin út á snúrur. Það eru búðir
og hárgreiðslustofur þarna um allt,
í gámum.“ Auður segir þau einnig
hafa heimsótt annað fátækrahverfi
en munurinn milli hverfanna hafi
verið mikill. Þar hafi verið mikið
af fíkniefnaneytendum sem flest-
ir nota eiturlyf sem kallað er „tik“
og er metamfetamín. „Það var rosa-
lega mikill munur á milli hverfanna.
Þetta var bara dópistahverfi og ekk-
ert að gerast. Engin gleði eða líf á
meðan að í hinu hverfinu er ýmis-
legt í gangi.“
Voru mest á leikskóla
Auður og Júlíus heimsóttu íbúa fá-
tækrahverfisins og sáu meðal ann-
ars að húsin þar eru klædd að inn-
an með pappa. „Þeir nota pappa-
kassa sem einangrun. Í þessum kof-
um sem þau búa í er mjög heitt yfir
sumarið en svo kólnar á kvöldin og
verður ógeðslega kalt á nóttunni yfir
vetrartímann.“ Þá fóru mæðginin á
munaðarleysingjaheimili í fátækra-
hverfinu, sem er eitt af þeim verk-
efnum sem Norður - Suður styrk-
ir. „Þar eru til dæmis 30 munaðar-
laus börn en heimilið er bara með
leyfi fyrir níu börn. Þessi börn eiga
engin tækifæri eða von um að kom-
ast á fósturheimili, þau bara týnast í
kerfinu.“ Þá fóru mæðginin einnig
á leikskóla þar sem börnin fá aldrei
að fara út á daginn, þar sem ekki eru
útisvæði alls staðar.
Auður og Júlíus Emil vörðu
mestum af tíma sínum á leikskóla
sem rekinn er af konu sem kallast
Lizzie. Skólinn er eitt af þeim verk-
efnum sem Norður - Suður tek-
ur þátt í og er að sögn Auðar bæði
spennandi og nauðsynlegt. Á leik-
skólanum eru um hundrað börn úr
fátækrahverfinu. Eftir að leikskóla-
göngunni lýkur fara sum þeirra
áfram í skóla en önnur ekki. Auður
segir leikskólann hafa verið nokkuð
fínan hjá henni miðað við aðstæður.
„En samt er hann í raun ekki fínn.
Hann er ekki löglegur því þetta eru
bara trékofar og það er allt of lít-
ið pláss fyrir börnin þar inni. Þarna
eru 30 börn í hverjum kofa og ekki
til sæti fyrir alla. Skólagjöldin eru
svona um 3000 krónur á barn en
svo er bara happa glappa hvort fólk
borgar gjöldin. Fólkið sem vinnur
þarna fær því stundum greidd laun
og stundum ekki,“ útskýrir Auður.
Mæðginin unnu mest með fimm til
sex ára börnum. Auður lýsir því að
þau hafi verið hrein en í gatslitnum
fötum, mörg þeirra með töskur sem
voru alveg að detta í sundur og að
tannheilsa þeirra hafi verið hræði-
leg.
Þurftu mikið knús
Auður segir það hafa verið mikla
upplifun fyrir hinn 15 ára Júlíus
Emil að kynnast aðstæðum í öðru
landi og að sinna sjálfboðaliðastarf-
inu. „Honum fannst þetta geggj-
að. Þarna voru allir glaðir. Börn-
in höfðu reyndar mikla þörf fyrir
að hanga utan í okkur og biðu eftir
okkur á morgnanna innan við girð-
inguna. Þau þurftu mikla athygli
og knús, þau fá ekki svoleiðis at-
hygli frá kennurunum.“ Hún seg-
ir að aðstæður á leikskólanum séu
allt aðrar en á leikskólum hérlendis.
„Það vantar alla fræðslu þarna, eins
og fyrir starfsfólkið um hvað þarf
að gera. Það voru glerbrot út um
alla leikskólalóðina og þarna ganga
börnin um berfætt. Börnin eru látin
leggja sig tvisvar á dag, því þau hafa
svo lítið að gera. Þau kunna ekki
einu sinni að púsla,“ segir hún. Þó
sé mikil gleði á leikskólanum og þar
leika börnin mikið úti, flestir með
gömul dekk en einnig dansa börnin
mikið. „Það er mikil tónlist í þeim.
Þau byrja bara sjálf að syngja og
dansa. Það er eitthvað sem maður
sér börn hér heima ekki gera.“
Safna fyrir gámum
Á áætlun er að leikskóla Lizzie
verði breytt og að aðstæður þar
verði bættar til muna. „Lizzie er
að reyna að fá bráðabirgðastimpil
til að geta fengið borgað frá ríkinu.
Hana langar til að geta gert meira
þarna, eins og að veita kennurun-
um fræðslu og foreldrum barnanna
líka.“ Verið er að safna fyrir sérút-
búnum flutningagámum sem inn-
réttaðir verða sem kennslustofur.
Einn gámur kostar um 160 þús-
und íslenskar krónur og er búið að
skipuleggja hvernig svæðið getur
litið út, þar sem flutningagámunum
hefur verið breytt í skólastofur og
hús. Þá er einnig markmið að koma
upp góðu og öruggu leiksvæði fyrir
börnin. „Það er núna verið að búa
til grænmetisgarð fyrir leikskólann
svo þau geti ræktað sitt eigið græn-
meti til að geta eldað. Á leikskólan-
um er nýfarið að elda fyrir börnin
og gefa þeim að borða. En svo fá
þau kannski ekkert að borða þegar
þau koma heim,“ útskýrir Auður.
Mæðginin stofnuðu söfnunar-
reikning áður en þau fóru utan, þar
sem þau eru að safna fyrir uppbygg-
ingu leikskólans. „Við erum nán-
ast komin með fyrir einum gámi og
ætlum að halda áfram að safna. Þeir
sem vilja leggja málefninu lið geta
lagt inn á reikningsnúmerið 552 -
26 - 33060. Kt. 130202-3060.
grþ/Ljósm. úr einkasafni.
Mæðgin fóru í hjálparstarf til Suður-Afríku
Auður og Júlíus Emil ásamt börnunum sem þau unnu mest með á leikskólanum.
Dæmigert hús í fátækrahverfinu. Júlíus Emil á leikskólanum hennar Lizzie.
Vatnskrani sem þjónar um það bil
hundrað heimilum.
Börnin eiga ekki mikið af leikföngum.
Hér er heimatilbúinn bolti úr plasti og
límbandi.
Svona eru hugmyndirnar um nýja aðstöðu á leikskóla Lizzie.
Krakkarnir spila mikinn fótbolta og
eru flest berfætt. Þessi drengur notaði
inniskó móður sinnar sem mark-
mannshanska.