Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2019, Blaðsíða 16

16 13. desember 2019FRÉTTIR
n Listin að skipta jólagjöf n Hvað eiga gjafabréf að gilda lengi? n Er skilaréttur fortakslaus?
JÓLIN, SKILARÉTTUR OG ÚTSÖLUR
É
g fæ jólagjöf, eitthvað sem
gaman er og gott að fá. Þetta
söng Katla María Hausmenn
á árum áður. Vissulega er
gaman og gott að fá jólagjöf, en
þó hitta ekki allar gjafir í mark.
Þá bregða margir á það ráð að
skipta þeim jólagjöfum sem fóru
framhjá markinu. Síðan eftir
jólin þá hefjast útsölur í flestum
verslunum. Það er því ekki úr vegi
að rifja upp hvaða reglur gilda um
skil á vörum og útsölur.
Skilaréttur – 14 dagar eða
enginn?
Verslunum ber engin lagaleg
skylda til að taka aftur við ógallaðri
vöru þegar viðskiptavinur vill
skipta henni. Hins vegar hafa
margar verslanir sett sér reglur
varðandi slíkan skilarétt og
árið 2000 gaf atvinnuvega-
og nýsköpunarráðuneytið
út verklagsreglur til að vera
verslunum og söluaðilum
leiðbeinandi þegar kemur að
skilarétti. Samkvæmt reglunum
er almennur frestur til að skila
vöru 14 dagar. Seljendur geta svo
að sjálfsögðu veitt rýmri rétt en
það. Þekkst hefur að skilaréttur á
jólagjöfum sé aðeins tilgreindur
til nýársdags, en það veitir
viðtakendum gjafa afar skamman
frest til að skila vörunni þar
sem margir frídagar eru á milli
aðfangadags og áramóta.
Upprunalegt verð
Frá því að jólagjöf er keypt og
þar til viðtakandi hennar skiptir
henni kann gjöfin að hafa lækkað
í verði hjá versluninni. Þá vaknar
hjá mörgum spurningin um
hvort miða skuli við verðið sem
varan var keypt á, eða verðið
sem hún er seld á þegar henni
er skilað. Hér má finna svar í
áðurnefndum verklagsreglum.
Miða ber við upprunalegt verð
vörunnar. Frá þessu eru þó gerðar
undantekningar. Ekki er þörf á
skilarétti á vöru sem er keypt
á útsölu og eins hafi vara verið
keypt rétt fyrir útsölu.
Inneignarnótur
Þegar vöru er skipt er gjarnan
brugðið á það ráð að fá
inneignarnótu hjá seljanda.
Þannig er hægt að fresta oft
erfiðri ákvörðun um hvaða
vara skuli valin í skiptunum.
Inneignarnótur hafa vissan
gildistíma. Ef ekki kemur fram á
nótunni um gildistíma þá á hún,
samkvæmt verklagsreglum, að
gilda í fjögur ár. Gildistími má
aldrei vera skemmri en eitt ár.
Gjafabréf
Algengur gildistími gjafabréfa
er eitt ár. En þó ætti hann
að vera fjögur ár samkvæmt
verklagsreglunum og einnig
samkvæmt lögum um
fyrningarfrest. Mætti neytandi
því vænta þess að gjafabréf gildi
í fjögur ár, nema samið hafi verið
um frávik frá því þegar vara var
keypt. Mismunandi gildistími
gjafabréfa á milli verslana, oft
jafnvel skammur gildistími, hefur
verið talinn mismuna neytendum
eftir því hvar þeir versla, eða hvar
á landinu þeir eru staddir. Íbúar
landsbyggðarinnar hafa þótt í
verri stöðu til að skipta vöru sem
keypt er á höfuðborgarsvæðinu
en höfuðborgarbúar. Það hefur
því verið rætt innan Alþingis
að skerpa á áðurnefndum
verklagsreglum til að tryggja
jafnræði og fyrirsjáanleika
skilaréttar og gjafabréfaréttar.
Kassakvittun
Samkvæmt verklagsreglum þá
er það skilyrði skilaréttar að
viðskiptavinur geti framvísað
kassakvittun til að sýna fram
á kaupin. Hins vegar er gerð
undantekning frá því ef vara
er merkt með svonefndum
gjafamerkjum, en slíkt þekkist
orðið vel í kringum jólin. Þá
er límmiða komið fyrir yfir
verðmerkingu vörunnar þar sem
oft er einnig skráður sá frestur
sem viðtakandi gjafar hefur til að
skipta gjöfinni. Í þeim tilvikum
sem gjafamerking er til staðar þá
þarf ekki að framvísa kassakvittun,
enda væri hálf súrt að þurfa að gefa
gjafir og gefa upp nákvæmlega
hvað lagt var út fyrir þeim.
Meiri réttur í netverslun
Þegar verslað er á netinu þá gefst
neytanda ekki tækifæri til að
skoða vöruna berum augum fyrir
kaupin. Því er lögum samkvæmt
heimilt að falla frá kaupum án
skýringar innan 14 daga frá
kaupunum. Að sjálfsögðu gildir
um þetta að varan þurfi að vera
óskemmd.
Ekki láta blekkja þig
Þó svo að flestir vilji trúa því að
verslunareigendur komi hreint
og beint fram, þá hafa komið
upp tilvik þar sem seljendur hafa
hækkað verð á vörum sínum, rétt
áður en útsala hefst. Síðan auglýsa
þeir vöru á útsöluverði sem
jafnvel er þá bara upprunalegt
verð vörunnar. Ef slíkt á sér stað
þá er um að ræða brot gegn lögum
um eftirlit með viðskiptaháttum
og markaðssetningu. Auglýst
verðlækkun verður að vera
eiginleg verðlækkun og
neytendur eiga rétt á að vita hvert
upprunalegt verð vörunnar var. n
Erla Dóra
erladora@dv.is
SANDBLÁSTURSFILMUR
Sundaborg 3
104 Reykjavík
777 2700
xprent@xprent.is
Ráðgjöf
Tilboð
Hönnun
Uppsetning