Fréttablaðið - 21.11.2015, Blaðsíða 36

SértrúarSöfnuður
l hefur búið til sína eigin útgáfu
af strangtrúarhugmyndum hins
sádiarabíska wahabisma, sem hefur
lengi verið eitt öfgakenndasta
afbrigði íslamstrúar.
andSpyrnuhreyfing
l höfðar ekki síst til örvæntingarfullra
ungra múslima sem vilja ólmir
berjast gegn afskiptum og ofríki
Vesturlanda í Mið-Austurlöndum
hryðjuverkaSamtök
l vilja með illverkum ögra Vestur-
löndum til allsherjarstríðs gegn sér,
í þeirri trú að úrslitaorrusta milli
tveggja menningarheima sé í nánd.
hernámSlið
l hefur frá því snemma árs 2014
lagt undir sig stór svæði með
milljónum íbúa, fyrst á svæðum
súnní-múslima í Írak (með
nokkrum stuðningi heima-
manna) og síðan í norðaustan-
verðu Sýrlandi (í algerri óþökk
flestra heimamanna).
ÓgnarStjÓrn
l hikar ekki við að drepa, lim-
lesta eða hneppa í þrældóm
hvern þann íbúa hinna herteknu
svæða, sem ekki vill gangast
undir hina öfgakenndu hug-
myndafræði.
Fáeinum vikum eftir árásir hryðjuverkamanna á Bandaríkin haustið 2001 hófust árásir Banda-ríkjahers á Afganistan, þar sem Al Kaída-sam-
tökin höfðu hreiðrað um sig í skjóli
talibanastjórnarinnar.
„Styrjöld okkar gegn hryðjuverka-
mönnum byrjar með Al Kaída, en
henni lýkur ekki þar. Henni lýkur ekki
fyrr en hver einasti hryðjuverkahópur
á heimsvísu hefur verið leitaður uppi,
stöðvaður og sigur unnist á honum,“
sagði George W. Bush Bandaríkjaforseti
í ávarpi sínu þann 20. september árið
2001, þegar hann lýsti yfir stríði sínu,
rétt eins og FranÇois Hollande Frakk-
landsforseti gerir nú.
Ríflega ári eftir upphaf innrásarinnar
í Afganistan hófst innrásin í Írak, sem
réttlætt var með því að stjórn Saddams
Hussein lumaði á efnavopnum og
væri meira að segja í nokkuð nánum
tengslum við Al Kaída. 
Auk þess sögðu Bandaríkjamenn
ekki verra að steypa harðstjóranum
og fá lýðræðisríki í staðinn. Það mundi
valda straumhvörfum í Mið-Austur-
löndum: „Lýðræði í Írak mun verða að
veruleika, og sá árangur mun breiða
út boðskapinn, allt frá Damaskus til
Teheran, um að frelsið geti orðið fram-
tíð hverrar þjóðar,“ sagði George W.
Bush Bandaríkjaforseti í nóvember
árið 2003, aðeins átta mánuðum eftir
upphaf átakanna í Írak.
Innrásin í Írak hratt hins vegar af
stað heiftúðugri borgarastyrjöld sem
enn sér ekki fyrir endann á. Meðal
þeirra hópa, sem þar spruttu upp,
voru samtök herskárra íslamista sem
nefndu sig um hríð „Al Kaída í Írak”.
Framferði liðsmanna þeirra þótti svo
gróft að leiðtogar Al Kaída, sem þá voru
löngu komnir í felur, vildu ekki vera
við riðnir þessi samtök og afneituðu
öllum tengslum við þau.
Þessi hópur skipti því árið 2013
um nafn, tók að kalla sig Íslamska
ríkið í Írak og Sýrlandi og hefur síðan
aukið umsvif sín harla hratt í báðum
þessum löndum. Þetta grimmilegasta
og öflugasta afsprengi hinnar herskáu
íslamistahreyfingar er því bein afleið-
ing af hernaðarbrölti Bandaríkjanna
og annarra Vesturlanda í Mið-Austur-
löndum.
Þegar Bush Bandaríkjaforseti fór
af stað í þessa vegferð, og fékk til þess
dyggan stuðning frá leiðtogum á
Vesturlöndum, ekki síst frá Tony Blair,
forsætisráðherra Bretlands, þá réðu
hryðjuverkasveitir herskárra íslamista
yfir nokkur þúsund manna liði. Nú er
talið að allt að hundrað þúsund manns
séu gengnir til liðs við Daish-samtökin
og aðrar skyldar hreyfingar.
Þá hefur bæði árásum hryðjuverka-
manna og fórnarlömbum þeirra fjölgað
hratt á síðustu árum. Upp úr aldamót-
✿ hernaðarafskipti í mið-austurlöndum og norðanverðri afríku
Línuritið sýnir fjölda látinna af völdum hryðjuverka
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
Olía
eldinná
Síðla árs 2001 hófu Bandaríkin hið langa
stríð sitt gegn hryðjuverkamönnum. Hryðju-
verkamenn eru þó fleiri nú og starfsemi
þeirra öflugri en nokkru sinni.
um voru árlega framin eitthvað á annað
þúsund hryðjuverk í heiminum og þau
kostuðu nokkur þúsund manns lífið,
samkvæmt nýrri skýrslu frá alþjóð-
legri rannsóknarstofnun sem nefnist
Institute for Economics and Peace.
Á síðasta ári voru hryðjuverkin orðin
nærri 14 þúsund og fórnarlömb þeirra
yfir 30 þúsund. Þetta eru nærri níu
sinnum fleiri fórnarlömb en árið 2000.
Og frá árinu 2011 hefur fjöldi látinna
meira en þrefaldast.
Flest hryðjuverkin, eða nærri sex-
tíu prósent þeirra, eru framin í fimm
löndum: Írak, Pakistan, Afganistan,
Nígeríu og Sýrlandi. En í öðrum heims-
hlutum fjölgaði þeim um 54 prósent á
árinu 2013.
Bandaríski herinn hefur að mestu
verið kallaður heim frá bæði Afgan-
istan og Írak. Fulltrúar Bandaríkjahers
veita að vísu áfram hernaðarráðgjöf í
báðum þessum löndum, en þátttöku í
bardögum var hætt í Írak árið 2007 og
í Afganistan í árslok 2014.
Barack Obama Bandaríkjafor-
seti  hefur hins vegar óspart notað
dróna í áframhaldandi stríði sínu við
hryðjuverkamenn. Enn er verið að
varpa sprengjum úr drónum á meinta
höfuðpaura hinna ýmsu hryðjuverka-
samtaka í Afganistan, Pakistan, Jemen
og Sómalíu.
Samkvæmt fréttavefnum The
Bureau Investigates var síðast gerð
slík árás í Afganistan þann 14. nóvem-
ber síðastliðinn.
Drónaárásirnar hafa verið umdeild-
ar, enda falla oft fleiri en þeir meintu
höfuðpaurar sem þeim er beint að.
Fjölskyldumeðlimir og annað saklaust
fólk verður iðulega fyrir fjörtjóni.
Nú fyrir nokkrum dögum skrifuðu
fjórir fyrrverandi bandarískir hermenn
bréf til Baracks Obama, þar sem þeir
sögðu þessar sprengjuárásir úr mann-
lausum flugvélum ala á andúð á Banda-
ríkjunum.
Þrír bréfritaranna hafa starfað við að
stjórna drónum, úr öruggri fjarlægð á
skrifstofu í Bandaríkjunum. Þeir skora
á Obama að taka þessa hernaðarað-
ferð til rækilegrar endurskoðunar.
„Við áttuðum okkur á því að þeir
saklausu borgarar sem við vorum að
drepa hafi einungis kynt undir því
hatri sem leitt hefur af sér hryðjuverk
og hópa á borð við Íslamska ríkið,“
skrifa þeir. „Þessi ríkisstjórn og for-
verar hennar hafa búið til drónakerfi
sem er eitt helsta eyðileggingarafl og
drifkraftur hryðjuverka og óstöðug-
leika í heiminum.“
7. oktÓber 2001 hófst
innrás Bandaríkjahers í
Afganistan, með stuðningi
Breta. Fljótlega gengu fleiri
lönd til liðs við innrásarher-
inn undir merkjum Sam-
einuðu þjóðanna.
yfirlýst markmið Að
uppræta hryðjuverkastarf-
semi Al Kaída-samtakanna
í Afganistan, og síðar helst
einnig að koma talibönum
frá völdum.
yfirlýst tilefni Hryðju-
verkaárásin á Bandaríkin
11. september, sem Al
Kaída samtökin báru
ábyrgð á.
19. marS 2003 hófst innrás
í Írak. Bandaríkjaher var þar
í forystu, en naut stuðnings
frá Bretum, Spánverjum,
Áströlum og Pólverjum.
yfirlýst markmið: Að koma
stjórn Saddams Hussein frá
völdum og helst koma á lýð-
ræði í landinu.
yfirlýst tilefni: Ákafur grunur,
sem þó reyndist tilhæfulaus
með öllu, um að stjórn Sadd-
ams væri með eiturefnavopn
í fórum sínum. Þar á ofan
töldu Bandaríkjamenn, einn-
ig ranglega, að stjórn
Saddams væri í
tengslum við Al
Kaída.
19. marS 2011 hófust
loftárásir Bandaríkja-
manna, Breta, Frakka og
Kanadamanna á Líbíu.
yfirlýst markmið: Að
framfylgja ályktun öryggis-
ráðs Sameinuðu þjóðanna
um flugbannsvæði yfir
Líbíu.
yfirlýst tilefni: Loftárásir
stjórnarhers Moammars
Gaddafí gegn uppreisnar-
mönnum.
frá miðju ári 2012 hafa
Bandaríkjamenn, Bretar og
Frakkar veitt sýrlenskum
uppreisnarmönnum gegn
stjórn Bashars al Assad for-
seta hernaðaraðstoð.
yfirlýst markmið: Að
styrkja stöðu stjórnar-
andstæðinga gegn stjórn
Bashars al Assad forseta.
yfirlýst tilefni: Ofbeldi
og harka stjórnarhers og
lögreglu gegn mótmælum
stjórnarandstæðinga.
22. oktÓber 2014 hófust
loftárásir Bandaríkjanna,
Sádi-Arabíu og nokkurra fleiri
arabalanda á bækistöðvar
Íslamska ríkisins í Sýrlandi.
Bretar, Frakkar, Tyrkir og Ástr-
alar hafa einnig tekið þátt í
þessum hernaði.
yfirlýst markmið: Að styðja
við baráttu Kúrda og sýr-
lenskra uppreisnarmanna
gegn Daish-samtökunum.
yfirlýst tilefni: Grimmdar-
verk og síaukin umsvif víga-
sveita Daish-samtakanna,
sem höfðu lagt undir sig æ
stærri svæði í Sýrlandi og
Írak.
30. September 2015
hófust loftárásir Rússa á
bækistöðvar uppreisnar-
manna í Sýrlandi.
yfirlýst markmið: Að
styrkja stöðu Bashars al
Assad Sýrlandsforseta
og stjórnar hans gegn
hryðjuverkasam-
tökum og öðrum
uppreisnarhópum.
yfirlýst tilefni:
Æ veikari staða
stjórnar Assads
gagnvart upp-
reisnarmönnum
og síaukin
umsvif hryðju-
verkasam-
taka.
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
fjöldi
látinna
9/11 Írakafganistan
Sókn bandaríska
hersins Sýrland
grafík/garðar
Íslamska ríkið (Daish-samtökin)
Írak Nígería Afganistan, Pakistan og Sýrland Aðrir heimshlutar
Barack Obama Bandaríkjaforseti fékk friðarverðlaun Nóbels árið 2009, nýkominn
í embætti. Hann kallaði landherinn heim frá afganistan og írak en hefur í staðinn
lagt áherslu á loftárásir. fréttaBLaðið/EPa
2 1 . n Ó v e m b e r 2 0 1 5 l a u g a r d a g u r36 h e l g i n ∙ f r é t t a b l a ð i ð