Fréttablaðið - 24.09.2016, Blaðsíða 18

Með úrskurðum í júní og ágúst sl. stöðvaði úrskurðar-nefnd umhverfis- og auð-
lindamála (ÚUA) til bráðabirgða
framkvæmdir í Leirhnjúkshrauni
og Þeistareykjarhrauni á línuleið-
inni frá Kröflu að iðnaðarsvæðinu
á Bakka við Húsavík. Tilefni stöðv-
unarinnar voru kærur Landverndar
og Fjöreggs, félags um náttúruvernd
í Mývatnssveit, sem m.a. byggðu á
því að nútímahraun njóta sérstakrar
verndar samkvæmt nýjum og göml-
um náttúruverndarlögum. Margar
fleiri málsástæður voru tilteknar í
kærunum, svo sem þær að fyrir löngu
átti að vera búið að friða Leirhnjúks-
hraun samkvæmt lögum nr. 97/2004
um verndun Mývatns og Laxár. Til-
gangur samtakanna með kærunum
var að tryggja umhverfisvænni leiðir
við raforkuflutning að Bakka, ekki að
stöðva atvinnuuppbyggingu þar.
Hlutverk ÚUA er: „að úrskurða
í kærumálum vegna stjórnvalds-
ákvarðana og ágreiningsmálum
vegna annarra úrlausnaratriða á
sviði umhverfis- og auðlindamála
[...]. Úrskurðarnefndin er sjálfstæð í
störfum sínum“ (lög nr. 130/2011, 1.
gr.). Á mannamáli er hlutverk ÚUA
að tryggja þau alþjóðlegu mannrétt-
indi að geta borið ákvarðanir stjórn-
valda undir óháðan úrskurðaraðila.
Nefndin á sér m.a. stoð í Árósarsamn-
ingnum og EES-samningnum.
Strax og seinni úrskurðir ÚUA, sem
sneru að Þeistareykjahrauni, voru
birtir í ágúst sl. komu fram sterkar
kröfur um afskipti Alþingis og ríkis-
stjórnar Íslands af málinu. Í stað þess
að einhenda sér í að finna leiðir fyrir
línur og jarðstrengi sem sneiða hjá
viðkomandi hraunum, og liðka fyrir
heimildum Landsnets í þeim efnum,
ákvað ríkisstjórn Íslands að freista
þess að leysa málið með lagaofbeldi.
Að fara á svig við hraunin kostar
vissulega eitthvað meira en bein lína
yfir fjöll og firnindi en er mun betri
fjárfesting til framtíðar.
Þegar iðnaðarráðherra, hinn 21.
september sl., kynnti frumvarp til
laga um að heimila línulögn að Bakka
var það réttlætt með því að yfirvöld
hefðu „leitað allra leiða til að ná
deiluaðilum saman að annarri lausn“.
Þetta er ekki rétt. Hið rétta er að full-
trúar Landverndar voru ítrekað kall-
aðir á fundi með ráðherrum og emb-
ættismönnum í sýndarviðræður til að
róa fjárfesta meðan embættismenn
unnu hörðum höndum að samningu
frumvarpsins.
Til glöggvunar fyrir lesendur eru
núverandi raflínuleiðir og breyt-
ingatillögur stjórnvalda sýndar á
meðfylgjandi korti. Svokallað sátta-
Bakkafrumvarp og sýndarviðræður
tilboð fólst í því að færa línuna um
eitt mastur í Þeistareykjahrauni og
hliðra henni í Leirhnjúkshrauni um
nokkur hundruð metra ofan í veg-
slóða sem liggur að kaldri borholu í
miðju hrauninu (sjá kort: Kröflulína
4 – tillaga stjórnvalda). Þennan slóða
átti Landsvirkjun að vera búin að fjar-
lægja fyrir löngu samkvæmt úrskurði
umhverfis- og aulindaráðuneytisins
frá 2003. Önnur samsíða lína er fyrir-
huguð um Leirhnjúkshraun á næstu
árum (sjá kort: Kröflulína 5). Í „sátta-
tilboðinu“ felst því engin raunveruleg
náttúruvernd og það gat aldrei orðið
forsenda þess að Landvernd og Fjör-
egg drægju kærur til baka. Þetta vissu
allir sem að málinu komu.
Nægur tími
Hugmyndum samtakanna um nátt-
úruvænni leiðir fyrir rafstrengi við
Leirhnjúkshraun, þ. á m. leið sem
sýnd er í svæðisskipulagi háhita-
svæða í Þingeyjarsýslum, hefur óðara
verið hafnað án alvöru rökstuðnings
á þeim forsendum að útfærsla þeirra
taki of langan tíma. Landsnet hefur
þó ekki haft nokkur áform um fram-
kvæmdir á þessu svæði fyrr en næsta
sumar, m.a. vegna óútkljáðra deilna
við landeigendur og eignarnáms-
beiðna sem bíða afgreiðslu í iðnaðar-
ráðuneytinu. Tíminn er því nægur.
Ábyrgð Landsnets í öllu þessu máli
er mikil. Fyrirtækið hefur ekki hlust-
að á ábendingar og tillögur náttúru-
verndarsamtaka undanfarin ár og
það sótti ekki um framkvæmdaleyfi
fyrr en í mars sl., heilu ári eftir að
skrifað var undir samning við PCC,
vitandi það að til kæra gæti komið
vegna mikilla náttúruverndarhags-
muna. Sorglegra er þó að ríkisstjórn
Íslands hyggist setja neyðarlög sem
tryggja lagningu raflína um víðerni
og nútímahraun, taka skipulagsvald
af sveitarfélögum, fara gegn úrskurði
óháðrar úrskurðarnefndar og á svig
við alþjóðasamninga til að bjarga
Landsneti úr klípunni og bregðast við
þrýstingi erlends stórfyrirtækis.
Snorri
Baldursson
formaður
Landverndar Ytri-Bjarghóll
Sáta
Hvíthólaskarð
Þr
íh
yr
ni
ng
ar
✿ Kröflulínur
Kröflustöð
Le
irh
nj
úk
sh
ra
un
n Kröflulína 5:
Fyrirhuguð á næstu
10 árum.
n Kröflulína 4:
Upprunaleg tillaga
Landsnets.
n Kröflulína 4:
Tillaga stjórnvalda. Heimild: Landsnet og Landvernd
300m
Í stað þess að einhenda sér í
að finna leiðir fyrir línur og
jarðstrengi sem sneiða hjá við-
komandi hraunum, og liðka
fyrir heimildum Landsnets í
þeim efnum, ákvað ríkisstjórn
Íslands að freista þess að leysa
málið með lagaofbeldi.
Það sem skiptir mestu máli
er að hlutverk samfélags-
banka er ekki að græða
heldur að þjóna samfélag-
inu. Ef bankinn græðir þá fer
gróðinn til samfélagsins.Samfélagsbanki er góð hugmynd fyrir almenning. Í Þýskalandi er samfélagsbanki sem heitir Spar-
kasse. Um 50 milljónir Þjóðverja eru
viðskiptavinir hans af samtals 80
milljónum Þjóðverja. Sparkassen
hefur verið starfræktur í 200 ár og
nýtur mjög mikils trausts í neytenda-
könnunum en um 80 prósent Þjóð-
verja treysta Sparkassen. Til saman-
burðar þá njóta íslenskir bankar
aðeins um sjö prósenta trausts hjá
viðskiptavinum. Samfélagsbankar í
Þýskalandi eru með um 40 prósent
af markaðnum þegar tekið er mið af
fjármagnseignum.
Sparkassen er eingöngu viðskipta-
banki en ekki fjárfestingabanki.
Það þýðir að hann tekur ekki þátt í
spákaupmennskunni. Fjárfestinga-
bankar taka oft mikla áhættu sem
líkist oft spilavítishegðun. Bankar
sem eru eingöngu viðskiptabankar
þjóna einstaklingum og fyrirtækjum
og eiga þátt í því að styrkja lítil og
meðalstór fyrirtæki sem taka þátt í
raunhagkerfinu, þ.e. framleiða raun-
veruleg verðmæti. Viðskiptabankar
taka því litla áhættu í rekstri sínum.
Þess vegna hafa bankakreppur mjög
lítil áhrif á samfélagsbanka.
Það sem skiptir mestu máli er að
hlutverk samfélagsbanka er ekki að
græða heldur að þjóna samfélaginu.
Ef bankinn græðir þá fer gróðinn til
samfélagsins. Samfélagsbanki borgar
ekki ofurlaun eða bónusa en þrátt
fyrir það eru engin vandamál við
að ráða starfsfólk. Eigendur einka-
banka vilja gróða og sá gróði kemur
samfélaginu ekki til góða og er bara
rekstrarkostnaður.
Þar sem áhættan er mun minni í
rekstrinum og ekki er krafist gróða þá
er kostnaður við rekstur samfélags-
banka mun minni en einkabanka.
Þess vegna getur samfélagsbanki
boðið tryggari og ódýrari þjónustu.
Þess vegna eru samfélagsbankar betri
fyrir almenning. Auk þess fer hugsan-
legur gróði aftur til baka til okkar.
Dögun hefur það að markmiði að
koma á samfélagsbanka á Íslandi og
þá liggur beinast við að breyta Lands-
bankanum í samfélagsbanka með
nýjum lögum. Vilji er allt sem þarf og
hann er til hjá Dögun.
Sparkassen-samfélagsbanki
Helga
Þórðardóttir
formaður
Dögunar

GRANDINN TIL LEIGU 2 HÆÐIR Á EYJARSLÓÐ 9
210 fm efri hæð sem er einn salur án milliveggja með góðri lofthæð.
Stórkostlegt útsýni til norðurs og suðurs.

130 fm hæð efri hæð sem er einn salur án milliveggja. Mjög gott útsýni til
norðausturs.

Báðar hæðirnar eru lausar. Upplýsingar gefur Ólafur í síma 892 5064
Leigjendur eru
ánægðir hjá okkur
almennaleigufelagid.is
Langtíma
leigusamningur
Sveigjanleiki
24/7 þjónusta
Niðurstöður úr nýrri þjónustukönnun Almenna
leigufélagsins* sýna að 87% viðskiptavina eru
ánægð með að leigja hjá félaginu.
Við erum stolt af niðurstöðunni
og munum halda áfram að tryggja
einstaklingum og fjölskyldum á
leigumarkaði húsnæðisöryggi,
sveigjanleika og enn betri þjónustu.
Ánægð/ur – 87,1 %
Hvorki né – 8,4 %
Óánægð/ur – 4,5 %
*Könnunin var framkvæmd af Gallup fyrir Almenna leigufélagið dagana 16. - 29. júní 2016.
8,4 %
4,5 %
87,1 %
2 4 . s e p t e m b e r 2 0 1 6 L A U G A r D A G U r18 s K o ð U n ∙ F r É t t A b L A ð i ð