Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.09.2019, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.9. 2019
Fjaðrafok frá Valkyrja
Margrét Guðnadóttir
Íslensk hönnun - Íslenskt handverk
Vesturgötu 4, 101 Reykjavík, s. 562 8990
www.kirs.is,
Kirsuberjatréð Íslensk Hönnun
Opið: Mán.-fös. 10-18, lau. 10-17, sun 10-17
Helga Ragnhildur Mogensen
Fagnaðu
áfanganum
í Hörpu
Veislurými af öllum stærðum og gerðum
Nánar á harpa.is/veislur
Það eru eiginlega til tvær tegundir af fólki.Þeir sem segja alltaf frá öllu sem þeirgera og eru alltaf ofurspenntir yfir ein-
hverju nýju sem þeir ætla að prófa og þurfa að
segja öllum. Svo hinir sem koma í vinnuna eftir
frí og missa það mögulega út úr sér að hafa
gengið á hæstu fjöll heims, farið í hjartaaðgerð,
eignast barn eða gift sig. Líf þeirra er eins og
þeir séu í leyniþjónustunni og megi ekki segja
frá neinu. Ég er klárlega í fyrri hópnum.
Ég þarf alltaf að segja öllum hvert ég er að
fara og hvernig var. Ég er varla búinn að kaupa
farseðilinn þegar ég er farinn að segja fólki frá
því hvert ég er að fara. Það er mögulega mis-
skilningur en ég held að sumir hafi gaman af því
að heyra það. Hinir geta þá bara látið mig vita.
Það er líka gaman að segja frá einhverju
skemmtilegu sem maður upplifir, mæla með
einhverju sem kemur manni á óvart og segja
hryllingssögur af misheppnuðum ævintýrum.
Þess vegna fannst okkur hjónum svo gaman að
segja frá því þegar við ákváðum að fara hringinn
síðustu helgi á rafmagnsbíl. Okkur var semsagt
boðið í frábært brúðkaup á Seyðisfirði og
ákváðum að nota tækifærið og fara hringinn.
Tilgangurinn var að sjá staði sem við hefðum
ekki komið á lengi, sjá hversu einfalt/flókið það
væri að fara þessa leið og mögulega vinna á
drægiskvíða eiginkonu minnar (sem hlýtur, með
nútíma tækni, að teljast raunverulegt ástand).
Það er skemmst frá því að segja að ferðin
gekk ótrúlega vel. Þetta er í stuttu máli ekkert
mál og við erum reynslunni ríkari. Ástkær eig-
inkona mín hélt nákvæmt bókhald og myndaði
flest sem fyrir augu bar og deildi því á netinu.
Viðbrögðin voru frábær, svona yfirleitt. Það
sem kom mér hinsvegar á óvart voru viðbrögð
nokkurra sem virtust líta á að við værum í ein-
hverskonar vinnu við að segja frá ævintýrum
okkar.
Það er nefnilega til stétt, svokallaðir áhrifa-
valdar, sem hafa það sem starf (reyndar frekar
illa launað samkvæmt Tekjublaðinu) að mæla
með öllu mögulegu. Þeir fá sem sagt borgað fyr-
ir að segja hversu meiriháttar eitthvað er eða
láta mynda sig með einhverjum frábærum
vörum. Þá er jafnvel undir hælinn lagt hvort
þær séu raunverulega frábærar. Stór hluti
þessarar stéttar virðist vera alveg sérlega heit-
fengur miðað við klæðnað í þessum myndatök-
um.
Það er glatað. Og tilhugsunin um að það sé
ekki hægt að treysta fólki sem mælir með ein-
hverju er það líka. Ég vil geta treyst fólki sem
mælir með einhverju. Ég vil trúa því að það sé í
raun að mæla með því en ekki í vinnu hjá ein-
hverjum við að selja mér eitthvað. Til þess eru
auglýsingastofur.
Sennilega hefur þetta gerst þannig að mark-
aðssérfræðingar hafi komist að því að fólk trúi
frekar ef það heyrir eitthvað frá öðru fólki, sem
það þekkir eða tengir við á einhvern hátt. Sem
hljómar ekki ólíklega. En þegar þú veist að við-
komandi fær borgað fyrir að mæla með ein-
hverju þá fer mesti sjarminn af því.
En ég mæli með því að keyra hringveginn á
rafmagnsbíl. Ef þið trúið mér ekki þá getið þið
bara prófað það sjálf.
Og hananú.
’Það er nefnilega til stétt, svo-kallaðir áhrifavaldar, semhafa það sem starf (reyndar frek-ar illa launað samkvæmt Tekju-
blaðinu) að mæla með öllu mögu-
legu. Þeir fá sem sagt borgað fyrir
að segja hversu meiriháttar eitt-
hvað er eða láta mynda sig með
einhverjum frábærum vörum.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Áhrifalaus valdur
Hafi einhver haldið að stuðn-ingsmenn þriðja orkupakk-ans myndu fyllast fögnuði
þegar hann var samþykktur á Al-
þingi í byrjun vikunnar þá er það
misskilningur. Slíkt hlýtur að vera
fjarri okkur í máli sem einkenndist
af töluverðu leyti af ágreiningi á
meðal samherja. Við þurfum að
draga lærdóm af umræðunni og
hvernig hún þróaðist. Ég trúi að við
höfum gert rétt í því að taka að-
finnslur, spurningar og áhyggjuefni
fólks alvarlega og fara okkur hægt.
Jákvætt er hins vegar að málið
hefur beint kastljósinu rækilega að
orkumálum. Næg eru verkefnin á
þeim vettvangi og gríðarmiklir hags-
munir þjóðarinnar undir.
Verðmæti auðlindarinnar
Söluverðmæti íslenskrar raforku er
eitthvað í námunda við 50 milljarða
króna á ári. Þá eru flutningur, dreif-
ing og skattar undanskilin og aðeins
horft á söluverð sjálfrar orkunnar.
Þetta er þó aðeins hluti af þeim
verðmætum sem um er að tefla. Við
bætast störfin, afurðirnar og virðis-
aukinn sem verður til hjá þeirri at-
vinnustarfsemi sem nýtir orkuna.
Einnig sú sérþekking sem til verður
í landinu í tengslum við rannsóknir,
virkjanir og orkufrekan iðnað og við-
skiptatækifærin sem þekkingin ber í
skauti sér.
Ávinningurinn fyrir loftslagsmál
jarðar er einnig gríðarlegur.
Kannski er hann meira að segja
stærsti ávinningurinn á mælikvarða
þeirra sem setja loftslagsmál efst á
lista yfir forgangsmál mannkyns.
Forysta sjálfstæðismanna
Við sjálfstæðismenn tókum forystu í
orkumálum með því að beita okkur
fyrir því að eitt af lykilverkefnum
þessarar ríkisstjórnar yrði að marka
orkustefnu fyrir Ísland. Ég setti þá
vinnu af stað á þverpólitískum
grunni með aðkomu allra þing-
flokka, í samræmi við stjórnarsátt-
málann, enda er mikilvægt að ná
langlífri sátt um hvert við viljum
stefna með þessa mikilvægu grund-
vallarauðlind okkar.
Í stjórnarsáttmálanum er einnig
kveðið á um einstök verkefni, til að
mynda styrkingu flutningskerfis
raforku og mótun regluverks um
vindorku.
Útrýmum orkufátækt
Ég hef einnig lagt sérstaka áherslu á
að útfæra leiðir til að tryggja að
ávallt sé til staðar orka fyrir almenn-
an markað. Í dag er engin trygging
fyrir því. Landsvirkjun hafði það
hlutverk í gamla daga en þeirri kvöð
var létt af fyrirtækinu fyrir löngu.
Ég tel þetta með öllu óviðunandi
ástand. Afleiðingin er að orkuskort-
ur heimila, eða það sem kallað hefur
verið „orkufátækt“, er raunveruleg-
ur möguleiki og hefur verið um ára-
bil. Því ætlum við að breyta og þegar
er unnið að tillögum þar að lútandi.
Orkubændur í þjóðareign?
Það heyrist oftar og oftar að auð-
lindir eigi að vera í þjóðareign. Ég
tel nokkuð skorta á dýpri umræðu
um hvað það þýðir.
Yfirgnæfandi meirihluti orkuauð-
linda Íslands er í eigu hins opinbera,
þ.e. ríkis eða sveitarfélaga, eða fyrir-
tækja í eigu þeirra. Með lögum hefur
verið tryggt að svo verður áfram.
Ríki og sveitarfélögum, og fyrir-
tækjum í eigu þeirra, er bannað með
lögum að selja frá sér auðlindir.
Þó að yfirgnæfandi meirihluta
orkuauðlinda hafi þannig verið skip-
að í opinbera eigu um aldur og ævi,
með lögum, stendur engu að síður
eftir þó nokkuð af orkuauðlindum
sem eru einkaeign landeigenda.
Allmargar smávirkjanir eða
bændavirkjanir eru í landinu og
þeim gæti hæglega fjölgað. Á Húsa-
felli hafa þannig nokkrar kynslóðir
landeigenda byggt upp alls fjórar
litlar virkjanir á undanförnum ára-
tugum. Sú nýjasta, Urðarfells-
virkjun frá 2018, er með uppsett afl
upp á rúmlega 1 megawatt, sem
dugar um það bil tvö þúsund heim-
ilum.
Er tillagan sú að þessi réttindi
verði tekin af fólki eins og orku- og
ferðaþjónustubændunum á Húsa-
felli? Ég hef ekki heyrt góð rök fyrir
því – og raunar varla neina umræðu.
Eigendur eða viðskiptavinir?
Íslenskur almenningur notar aðeins
um 5% af orkuframleiðslu landsins.
Íslenskur almenningur á hins vegar
hundrað prósent í Landsvirkjun.
Hagsmunir okkar sem viðskipta-
vina og eigenda eru ekki hinir sömu.
Sem viðskiptavinir viljum við lágt
orkuverð. Sem eigendur viljum við
góðan arð og skynsamlega stefnu
sem skapar samfélaginu sem mest
verðmæti og ávinning. Hvort
tveggja er mjög mikilvægt. Í því
sambandi er gagnlegt að hugleiða að
við erum í raun fimm prósent við-
skiptavinir en hundrað prósent eig-
endur.
Verum upplitsdjörf
Orkugeirinn er eitt þeirra sviða þar
sem Íslendingar eiga án nokkurs
vafa að vera í fremstu röð í heim-
inum. Við eigum að vera stoltari og
upplitsdjarfari hvað þetta varðar.
Það er dapurlegt þegar reynt er að
tala niður umhverfislegan ávinning
af okkar grænu orku. Það er líka of
mikið gert úr því að orkuvinnsla og
ferðaþjónusta séu andstæður; þetta
tvennt getur farið fullkomlega sam-
an eins og mörg dæmi sanna – til
dæmis Húsafell.
Við stöndum frammi fyrir ýmsum
grundvallarspurningum í orku-
málum, til að mynda um ramma-
áætlun, vindorku, samspil orku-
vinnslu og ferðaþjónustu, eignarhald
auðlinda og fleira. Það er enginn vafi
á því í mínum huga að við munum
tryggja að orkan eflist og styrkist
sem ein helsta undirstaða lífskjara
okkar og grænnar framtíðar.
Höldum orku í umræðunni
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gyldadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’Orkugeirinn er eittþeirra sviða þar semÍslendingar eiga án nokk-urs vafa að vera í fremstu
röð í heiminum.“
Hrefna Sigmarsdóttir, orku- og ferðaþjónustubóndi á Húsafelli, við
stöðvarhús Urðarfellsvirkjunar.