Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.09.2019, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.9. 2019
M
aður tekur fúslega ofan hatt
sinn fyrir hinu breska þingi
vegna sögu þess og stöðu.
Þing er tvennt: Umgjörðin,
sagan og hefðin sem er virt,
virðuleikinn og sérkennin.
Salur neðri deildarinnar er einungis með sæti fyrir
2⁄3 þingmanna. Þegar hann skemmdist í loftárásum
óvinanna var rætt um að nota bæri tækifærið til að
breyta honum svo þar yrðu sæti fyrir alla. Hljómar
skynsamlega.
Manni varð spurn
Hvers vegna í ósköpunum? var þá spurt. Og í þögn-
inni sem varð bætti spyrjandinn sjálfur við að hug-
myndin væri augljóslega fráleit. Venjulega sækti ein-
ungis lítill hluti þingmanna fund, en þar sem salurinn
væri svo mátulegur kæmi það ekki illa út. Í þau til-
tölulega fáu skipti sem eitthvað stórt væri á seyði
væri troðið og staðið í hverjum krók og kima, sem ýtti
undir þá stemningu að stóratburðir lægju í lofti.
Gamli salurinn var endurgerður í upprunalegri
mynd. Það var ekki fyrrnefnd spurning sem réð því
heldur hitt, hver það var sem spurði og fylgdi svo eft-
ir með þeim hætti sem var rakið efnislega hér á und-
an.
Winston S. Churchill hafði sitt fram. Einhver kynni
að benda á að hann hafði lengst af átt „sitt“ sæti í
salnum fræga, en það er önnur saga. En hitt sem gef-
ur þinginu merkingu eru þeir sem þangað koma og
geta rætt og greitt atkvæði.
Gangandi nafnakall
Það gerist með tvennum hætti. Í stórmálum kallar
forseti til atkvæða og tilkynnir talningarmenn úr röð-
um stjórnar og stjórnarandstöðu. Svo er gengið úr
salnum þar til að kemur að tveimur göngum. Þar fara
menn í gegnum annan ganginn segi þeir já og hinn ef
þeir segja nei.
Hver slík kosning tekur að jafnaði aðeins 15 mín-
utur þótt þingmennirnir séu á sjöunda hundrað.
Stundum lætur forseti nægja að kalla til atkvæða-
greiðslu og spyr salinn: „Þeir sem segja já.“ Þá heyr-
ast barkahljóð sem merkja já. „Þeir sem segja nei?“
Sé munur hljóðstyrks, eins og hann mælist í eyra for-
seta, afgerandi þá úrskurðar forseti, ella „losar hann
um salinn“ og greidd eru atkvæði með fótunum.
Það er stórundarlegt, ef marka má íslensk klaufa-
spörk, að þessi aðferð hafi ekki verið margkærð til
Mannréttindadómstólsins. Því Bretar eru jú bundnir
af úrskurðum hans og þar með talið öllum dellum
hans sem fer sífjölgandi. En Ísland, sem er ekki
bundið af þessum dómi, sem betur fer, tekur sjálft
ekki mark á því kristaltæra ákvæði sem kveður á um
það. Ef það ákvæði væri ekki fyrir hendi hefði Ísland
brotið sína eigin stjórnarskrá með aðild að dóm-
stólnum.
Íslenska dómsmálaráðuneytið er í forystu fyrir því
að brjóta íslensku stjórnarskrána í reynd og dóm-
stólar eru sumir ekki langt undan! Nú síðast ákváðu
íslensk yfirvöld að taka ekki mark á réttindum lands-
ins í EES-samningnum og skýringin sem blasir við er
sú ein, að þau séu haldin yfirgengilegum kvíða- og
hræðsluköstum eigi þau samskipti við útlendinga og
þurfi í eitt skipti af þúsund að segja ekki já og amen
eins og þau gera jafnan.
Það vantar ekki að breska þingið er í sviðsljósinu
núna. Þeir sem fylgjast með sjá að þar hefur ekki orð-
ið eins mikið hæfileikafall og sums staðar, og enn er
þar flutt mörg snilldarræðan, fyrir málstað viðkom-
andi. Þeir sem slökktu fljótt eftir fliss og fum manna í
ábyrgðarsætum hér heima sem áttu enga aðra að-
göngu en fíflskap og spé reyna að fjarlægja þá mynd
úr minni sínu sem fyrst.
Þingmamman og -amman
Mörg sögufræg augnablik eru til frá breska þinginu.
Og þótt að ræðurnar séu oftast nær stuttar þá er leið-
togum helstu sjónarmiða tryggður rýmri rammi svo
að sameignleg grundvallarsjónarmið nái að koma
fram. Enda eru það iðulega brot og innskot sem sitja
lengst eftir í sögunni.
Við höldum því fram að þingið okkar sé það elsta í
heimi og slengjum því fram við þá sem kalla þingið
sitt í Westminster „móður allra þinga“ að amma
þinganna sé skammt undan norðan á.
En okkar þing var óneitanlega lungann af langri
sögu ekki rödd fullvalda eða sjálfstæðrar þjóðar. Og
nú keppast menn við að komast í sama far aftur. Sí-
fellt stærri hluti mála kemur nú að utan og allir bugta
sig og næst gólfnu fer sá sem síst skyldi, þrátt fyrir
nafnið.
Frægustu ræðurnar úr sal neðri deildar eru víð-
kunnar, og sumt er á meðal þess besta sem heyrst
hefur á slíkum stað á síðari tímum. Vísir menn leita
jafnvel samanburðar á blómatíma Rómar. Frá þeim
mætti nefna ýmsa til en oftast staðnæmst við Cicero.
Róm og Reykholt
Vopn bardagamanna verða gjarnan tákn um þá sjálfa
og öðlast eigið líf sem lifir með þjóðunum. Atgeir
Gunnars, sá sem var heima þegar sótt var að hetj-
unni. Þá var Rimmugýgur suðurundan á Bergþórs-
hvoli, fjarri góðu gamni.
Þegar fjandmenn höfðu náð að fella bardagamann-
Morgunblaðið/Eggert
Kemst
Boris aftur
á ról?
Reykjavíkurbréf06.09.19