Fréttablaðið - 04.12.2019, Qupperneq 9

Landssamband veiðifélaga berst gegn uppbyggingu á laxeldi í sjó. Erlendir auðkýfingar hafa
keypt laxveiðiréttindi og jarðir hér
á landi og vinna leynt og ljóst gegn
atvinnuuppbyggingunni. Stjórn-
völd hafa frá upphafi verið var-
kár gagnvart sjókvíaeldinu. Lax-
eldið er aðeins leyft á afmörkuðum
svæðum, einkum á Vestfjörðum og
Austfjörðum. Annars staðar er það
bannað. Það er gert til að vernda
innlenda laxastofna fyrir mögulegri
blöndun við eldisstofninn, sem er
upprunalega norskur. Uppbygging
sjókvíaeldisins hefur að öllu leyti
fylgt þessum ráðstöfunum.
Efnahagslegar stærðir skipta
máli. Útflutningsverðmæti eldislax
frá Vestfjörðum fer hratt vaxandi og
getur orðið 70 milljarðar króna á ári
innan fárra ára. Nokkur svæði hafa
ekki enn verið burðarþolsmetin og
framleiðslugeta á Vestfjörðum gæti
því orðið enn meiri og farið yfir 100
milljarða króna. Það eru svipuð
verðmæti fyrir þjóðarbúið og allar
tekjur af þorskveiðum, mikilvæg-
asta fiskistofni landsmanna.
Laxveiði í vestfirskum ám er lítil
og tekjur óverulegar. Enda er það
ástæða þess að laxeldið var leyft á
Vestfjörðum. Tekjur af allri stang-
veiði í landinu eru aðeins 4,9 millj-
arðar króna á ári. Það er því ólíku
saman að jafna framlagi þessara
tveggja atvinnugreina til lífskjara
íslensku þjóðarinnar. Nái Lands-
samband veiðifélaga markmiði sínu
og kæfi í fæðingu laxeldi á Íslandi
verða afleiðingarnar alvarlegar og
almenningur fer á mis við mjög bætt
lífskjör á næstu árum.
Fyrir Vestfirðinga yrði slík niður-
staða reiðarslag. Eftir tuttugu ára
stöðuga afturför í fjórðungnum
hefur laxeldið veitt viðspyrnu, fólki
hefur fjölgað lítillega og fyrirsjáan-
legur vöxtur laxeldisfyrirtækjanna
á næstu árum mun valda straum-
hvörfum í efnahags- og byggða-
þróun á Vestfjörðum.
Rökin gegn laxeldinu eru veik.
Umhverfismengun er lítil. Kol-
efnisspor er lágt. Hvergi á Íslandi
hafa laxastofnar spillst eða eyði-
lagst vegna blöndunar við eldislax.
Þrátt fyrir langvarandi markvissa
blöndun innlendra stofna í fjöl-
mörgum laxveiðiám um langt ára-
bil á vegum veiðiréttarhafa er ekki
talin ástæða til að hafa áhyggjur af
varanlegri erfðablöndun.
Jón Helgi Björnsson, formaður
Landssambands veiðifélaga skrifaði
grein í Fréttablaðið fyrir réttri viku
gegn laxeldinu með fyrirsögninni
að spila lottó með náttúruna. Þar
eru fullyrðingar sem ástæða er til
að gera athugasemd við.
Jón Helgi segir að greinst hafi
erfðamengun í villtum laxastofn-
um á sunnanverðum Vestfjörðum.
Þarna á hann væntanlega við
Botnsá í Tálknafirði og Sunndalsá
í Trostansfirði. Þarna er verulega
ofmælt. Í hvorugri ánni er til sjálf-
stæður nytjastofn laxa og ekki til
tölur um neina laxveiði. Stofnum
sem eru ekki til verður ekki spillt.
Rannsókn Hafrannsóknastofnunar
byggist auk þess á fáum fiskum og
stofnunin segir aðeins að í fiskinum
séu skýrar vísbendingar um erfða-
blöndun. Ein mæling á fáum fiskum
uppfyllir ekki vísindalegar kröfur
um víðtækar ályktanir. Blöndun
milli eldisfiska og villtra á sér stað
en til þess að áhrifin leiði til varan-
legra breytinga þarf hún að vera
mjög víðtæk og langvarandi. Ann-
ars ganga áhrifin til baka tiltölulega
f ljótt fyrir tilstilli náttúruvalsins.
Þá er því haldið fram að tilkynnt
hafi verið um tvær slysasleppingar
á frjóum laxi á árinu. Ekki finnast
upplýsingar um þetta. Hins vegar
var tilkynnt tvisvar um gat á neti í
kví. Það er tvennt ólíkt. Matvæla-
stofnun tilkynnti í báðum tilvikum
eftir athugun að enginn lax hefði
veiðst. Það er því ekki vitað til þess
að lax hafi sloppið.
Jón Helgi Björnsson vísar til lax-
eldis í Noregi og setur fram fullyrð-
ingar um laxeldið þar. Þar er ólíku
saman að jafna. Norskt laxeldi er
um 100 sinnum umfangsmeira og
staðsetning eldiskvía þar er víða
nálægt gjöfulum laxveiðiám. Því
er mun meiri hætta á varanlegri
erfðablöndun í Noregi en á Íslandi.
Laxeldið er bannað á Íslandi nálægt
öllum helstu laxveiðiám landsins.
Á Vestfjörðum er nánast engin lax-
veiði. Það er ekki hægt að draga
ályktanir af stöðu í Noregi og færa
þær óbreyttar yfir á Ísland.
Það er óvenjulegt að málflutning-
ur fyrir hönd landssamtaka sé jafn
óvandaður og þessi grein. Það er
mikið lottó að spila svona frjálslega
með sannleikann. Í því lottói eru
fáir sem geta unnið en þjóðin getur
tapað miklu. Stefna Landssamtaka
veiðifélaga er andstæð staðreynd-
um. Forystumenn samtakanna eiga
frekar að breyta áherslum sínum
en að ástunda rangan og skaðlegan
málflutning.
Að spila lottó
með sannleikann
Það er óvenjulegt að mál-
flutningur fyrir hönd lands-
samtaka sé jafn óvandaður
og þessi grein. Það er mikið
lottó að spila svona frjáls-
lega með sannleikann. Í
því lottói eru fáir sem geta
unnið en þjóðin getur tapað
miklu.
Kristinn H.
Gunnarsson
Þegar fregnir bárust af því að tilraunaverkefni Reykjavíkur-borgar um styttingu vinnu-
vikunnar yrði ekki framlengt, og
myndi því enda í byrjun september,
höfðu menn litla trú á því að slík aft-
urför yrði raunin. Tilraunaverkefn-
ið hafði verið í gangi síðan í október
2016 og hafði gefið góða raun. Fyrst
nam styttingin f jórum tímum
en seinna meir var hún minnkuð
niður í þrjá. Það skipti sköpum
fyrir starfsfólk hverfastöðvarinnar
að komast fyrr heim. Þrátt fyrir að
vinnuvikan hefði verið stytt um
aðeins þrjá tíma gátum við tekið
meiri þátt í fjölskyldulífinu. Við
gátum sótt börnin í leikskólann eða
skólann, farið í verslanir og almennt
sinnt þeim hlutum sem gefa lífinu
lit. Einnig urðu yfirmenn ekki varir
við minni framleiðni í vinnu. Til-
raunaverkefnið virtist því vera vel
heppnað, enda öllum í hag.
Þrátt fyrir þá góðu reynslu sem
hafði gefist af vinnutímastytting-
unni endaði verkefnið skyndilega,
án þess að við fengjum nokkurn
rökstuðning fyrir því að það gæti
ekki haldið áfram. Eftir að vinnu-
dagurinn lengdist aftur upp í níu
og hálfan tíma breyttist margt til
hins verra. Foreldrar gátu ekki
lengur sótt börn í skóla- og leik-
skólastarf, andleg þreyta jókst
og erfiðara reyndist að sinna öllu
öðru en vinnunni. Það má því
segja að vinnustaðurinn hafi hratt
farið úr því að vera fjölskylduvænn
yfir í það að vera nær fjandsam-
legur fjölskyldu- og einkalífinu.
Við svöruðum ótal viðhorfskönn-
unum sem lagðar voru fyrir starfs-
menn Reykjavíkurborgar á meðan
vinnutímastyttingin var í gildi. Eftir
að styttingunni lauk hefur viðhorf
okkar gagnvart starfinu ekkert
verið kannað.
Nú stendur Ef ling í kjarasamn-
ingum við Reykjavíkurborg og
illa hefur gengið að ná sáttum.
Þrátt fyrir þessa góðu útkomu úr
tilraunaverkefninu virðist vera
lítill sem enginn vilji af hendi
Reykjavíkurborgar til þess að hafa
vinnutímastyttinguna inni í kjara-
samningum. Lengd vinnudagsins
hefur verið starfsmönnum hér
ofarlega í huga síðan vinnutíma-
styttingin var tekin af. Missirinn
af þessum verðmæt a f r ítíma
hefur reynst mörgum þungur. Við
höldum þó f lestir enn í vonina
um að í kjarasamningsviðræð-
unum náist sátt um raunverulega
vinnutímastyttingu og að hlut-
irnir færist aftur í svipað horf og á
meðan á tilraunaverkefninu stóð.

Með bestu kveðju
starfsmenn Hverfastöðvarinnar á
Njarðargötu.
Kæri borgarstjóri
Benedikt Birgisson
trúnaðarmaður Hverfastöðvar-
innar við Njarðargötu
Þrátt fyrir þá góðu reynslu
sem hafði gefist af vinnu-
tímastyttingunni endaði
verkefnið skyndilega, án
þess að við fengjum nokk-
urn rökstuðning fyrir því að
það gæti ekki haldið áfram.
VATN, HÚSASKJÓL
OG BETRI HEILSA
MEÐ ÞINNI HJÁLP!
• Valgreiðsla í heimabanka: 2.500 krónur
• Söfnunarsími 907 2003: 2.500 krónur
• Framlag að eigin vali á framlag.is
• Söfnunarreikningur 0334-26-50886
kennitala 450670-0499 HJÁLP TIL SJÁLFSHJÁLPAR
Alþjóðlegt hjálparstarf kirkna – Action by Churches Together
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9M I Ð V I K U D A G U R 4 . D E S E M B E R 2 0 1 9