Fréttablaðið - 21.12.2019, Blaðsíða 30

Á Kaffivagninum úti á Granda sitja fasta-k ú nnar og njót a þess að horfa út á spegilsléttan haf-flötinn á meðan þeir
drekka kaffisopann sinn. Útsýnið
breytist daglega, stundum er það
úfið, stundum grátt en oft er það
fegurðin sem grípur þann sem situr
og horfir.
Það er kyrrlátt þar til þau fjögur
sem blaðamaður fékk til þess að fara
yfir atburði ársins eru mætt á Kaffi-
vagninn. Það er viðeigandi enda
hefur árið liðið með látum.
Grætur yfir rjúpunum
Eruð þið komin í jólaskap?
Aðalsteinn: Já! Ég er ekkert sér-
stakt jólabarn en í ár er ég í einhverj-
um extra góðum jólagír. Strákarnir
mínir eru líka mjög spenntir og sú
stemming smitast greinilega auð-
veldlega til mín. Þó að óveðrið hafi
náttúrulega haft alls konar vesen og
leiðinlegar afleiðingar í för með sér,
þá varð allt í einu mjög jólalegt með
öllum þessum snjó. Þú veist, það eru
björtu hliðarnar á þessu.
Ólína: Ég kemst í jólaskap þegar
ég er búin að hamfletta rjúpurnar.
Ég enda alltaf grátandi yfir þeim og
missi alla matarlyst í tvo daga því
mér finnst eins og ég sé að hand-
fjatla myrt ungbörn. Þess vegna
þarf ég að gera þetta tímanlega til
þess að geta komist í jólaskap.
Kári: Ég skil þig. Þegar ég var
unglingur þá vann ég þrjú sumur í
laxeldisstöðinni í Kollafirði. Mitt
hlutverk var meðal annars að halda
fuglum frá tjörnunum.
Ólína: Með loftbyssum?
Kári: Nei, bara með haglabyssu.
Ég var sendur út í fjöru til að eyða
kríuvarpi. Lagðist á bakið og svo
skaut maður bara. Einn daginn var
ég að fara niður í fjöru að skjóta, ég
var búinn að koma mér upp á lagið
með að skjóta svartbak á f lugi. Ég
gekk niður í fjöru og lagðist niður
og skaut svartbak. Gekk svo niður í
fjöru til að ná í hann en þegar ég var
að ganga upp fjörukambinn þá beit
hann mig í hægri kálfann. Ég hef
aldrei veitt síðan. Ég get ekki einu
sinni veitt fisk. Ég held alltaf með
laxinum!
Eruð þið svona miklir dýravinir að
þið grátið yfir jólasteikinni?
Þorgerður: Ég ætlaði alltaf að
verða dýralæknir. Þangað til ég
f lutti á stað þar sem það var ekki
hægt. Ég vildi verða héraðsdýra-
læknir á Suðurlandi og eignast sjö
börn! Svo voru aðstæður bara þann-
ig að ég fór í lögfræðina og ég sé
stundum eftir því og stundum ekki.
Kári: Fyrst maður getur ekki
verið að lækna skepnur getur maður
að minnsta kosti orðið ein. Eins og
lögfræðingar eru flestir!
Lítur illa út
Árið 2019 – hvað einkenndi það?
Þorgerður: Þetta var skrýtið ár og
fullt af risamálum sem komu upp.
Okkur hefur ekki farnast vel í því að
taka á erfiðum málum. Það er eins
og við lærum ekki að tækla málin
og læra af þeim. Og auðvitað segi ég
að mér finnist ríkisstjórninni ekki
hafa tekist vel upp. Þau eru miklir
vinir en þau eru ekki að taka á stóru
málunum. Ég vil ekki horfa upp á
það enn eitt árið að við getum ekki
komist áfram og er svo hrædd um
að árið líði án þess að við höfum
gert nokkuð.
Það er búið að samþykkja heil-
brigðisáætlun til ársins 2030 og
heilbrigðisráðherra er ánægð með
hana. En hún er enn orðin tóm því
hún er ekki fjármögnuð. Það er
ömurleg staða á Landspítalanum,
uppsagnir og brestir í þjónustunni.
Við verðum að spyrja okkur að því
hvort stjórnmálakerfið okkar sé að
virka. Það hefur engin ríkisstjórn
haft stærra umboð til umbóta í heil-
brigðismálum en núverandi ríkis-
stjórn.
Kári: Það sem mér finnst standa
upp úr á árinu er hversu pólitíkin á
Íslandi er slöpp. Mér varð það á um
daginn, þegar það var verið að tala
um þessar niðurstöður í PISA og það
að fimmtán ára unglingar geta illa
lesið sér til skilnings, að spyrja: Eru
þeir vitlausari en jafnaldrar þeirra
í útlöndum?
Og þá veltir maður fyrir sér þeim
fullorðnu. Sem kjósa yfir sig sömu
stjórnmálamennina ár eftir ár. Sem
hundsa vilja þjóðarinnar aftur og
aftur. Ekkert af því sem Sjálfstæðis-
f lokkurinn og Bjarni Ben hefur
gert hefur komið mér á óvart. Það
sem truflar mig er hegðun Vinstri
grænna og skeytingarleysi Katrínar
Jakobsdóttur. Það lítur út fyrir að
henni sé nákvæmlega sama. Þegar
henni er bent á þennan skringileika
sem á sér stað í íslenskum sjávarút-
vegi og að það þurfi að skoða þetta.
Þá heyrist ekki múkk. Það heyrist
ekkert frá hennar f lokki. Nú er ég
ekki að segja að það sé neitt ljótt á
bak við það, en þetta lítur bara illa
út.
Aðalsteinn: Ég held að árið hafi
verið af hjúpandi. Við áttuðum
okkur á alls konar hlutum sem við
héldum að væru bara í góðu lagi og
eru það líklega ekki. Það gerðist til
dæmis í óveðrinu þegar kom í ljós
að innviðirnir eru ekki alveg eins
og flestir héldu að þeir væru og auð-
vitað þetta Samherjamál.
Hjá mér persónulega einkennd-
ist árið af mikilli vinnu aðallega.
En ég f lutti líka, átti fullt af góðum
stundum með börnunum mínum
og kærustu. Og, kannski það sem
mér finnst allra merkilegast, við
komumst að því að við ættum von
á barni. Sem eru fréttir sem skyggja
náttúrulega á allt annað fyrir mér.
Þorgerður: Til hamingju! Það
verður einhver að borga lífeyris-
skuldbindingarnar.
Íslendingar hlaupa í spik
Ólína: Ég held að við sem þjóð séum
að forheimskast og að hrunið hafi
gert okkur meiri óleik en við trúum.
Þá lækkuðum við þröskuldinn af
illri nauðsyn, hættum uppbygg-
ingu og veiktum þar með inn-
viðina en við gleymdum að hækka
þröskuldinn aftur. Nú erum við
sem þjóð að sökkva í spik, líkam-
lega og andlega. Við gáfumst upp
á mjög mikilvægum verkefnum og
höfum ekki hreyfst úr stað varðandi
svo margt, til dæmis auðlindanýt-
inguna. Ætli ég hafi ekki verið ein
fyrsta manneskjan til að leggja til að
makríllinn yrði settur á markað. Sú
umræða skilaði engu. Við endurnýj-
uðum ekki stjórnarskrána. Það eru
vikulegar fréttir af neyðarástandi
á bráðamóttöku Landspítalans. Í
nýafstöðnu fárviðri brugðust allir
okkar helstu samgöngu- og fjar-
skiptainnviðir á ögurstundu af því
við höfum hvorki nennt né tímt að
byggja þá upp, hlúa að þeim og við-
halda.
Í menntamálum er staðan þann-
ig að bókmenntaþjóðin er að verða
ólæs. Íslendingar voru bláfátæk
þjóð þegar þetta samfélag var byggt
upp. Kynslóðin á undan okkur og sú
á undan henni höfðu ekki úr neinu
að moða þegar var verið að reisa
hér raforkumannvirki, leggja vegi,
koma á velferðarkerfi og byggja upp
samfélagið. Við sem nú lifum höfum
fengið þetta allt saman í arf og hvað
gerum við við þetta? Við vanrækj-
um það allt. Hlaupum í spik!
Kári: Ég held að við verðum að
byrja svolítið snemma á því að
reyna að breyta þessu. Með því að
hlúa að grunnskólanum. Sem er
sá staður þar sem er hægt að jafna
leikinn meira en nokkurs staðar.
Grunnskólinn er að ég held sá
staður þar sem við getum haft mest
áhrif á þessa þjóð. Það sem skiptir
mestu máli er að hlúa að börnum í
íslensku samfélagi.
Ólína: Til þess þurfum við líka
að hlúa að heimilum landsins. Við
erum með tugþúsundir Íslendinga
sem eiga enn erfitt uppdráttar eftir
hrunið. Kannski er það að koma
fram núna í vangetu barna til að
lesa sér til skilnings.
Kári: Fólk hefur farið í gegnum
erfiðleika áður. Hrunið var barna-
leikur miðað við það erfiða líf sem
fólk lifði á árum áður.
Ólína: En þá stóð fólk saman.
Ég held að við hrunið hafi liðast í
Afhjúpandi og stormasamt ár
Aðalsteinn Kjartansson blaðamaður, Kári Stefánsson vísindamaður, Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir, þjóðfræð-
ingur og björgunarsveitarkona, og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir alþingisþingmaður settust á rökstóla.
NÚ ERUM VIÐ SEM ÞJÓÐ
AÐ SÖKKVA Í SPIK, LÍKAM-
LEGA OG ANDLEGA.
Ólína
Aðalsteinn, Þorgerður Katrín, Kári og Ólína eru sammála um að árið 2019 hafi verið ár endurtekninga og að það sé kominn tími til að rífa samfélagið upp úr hjólförunum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjana@frettabladid.is
2 1 . D E S E M B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R30 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð