Bændablaðið - 07.07.2016, Qupperneq 10

10 Bændablaðið | Fimmtudagur 7. júlí 2016
Fréttir
Ráðunautaheimsóknir í íslenska kornakra:
Illgresi, blaðsveppur og áburðarskortur
– eru meðal mikilvægra viðfangsefna kornræktenda
Dagana 20.–23. júní síðastliðinn
var hér á landi Benny Jensen,
danskur ráðunautur í kartöflu- og
kornrækt. Hann hefur um árabil
skoðað garða hjá kartöflubændum
hér á landi, metið stöðuna og
ráðlagt um aðgerðir og úrbætur.
Að sögn Eiríks Loftssonar,
ábyrgðarmanns í jarðrækt hjá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins,
var að þessu sinni ákveðið að fá
Benny einnig til að skoða kornakra
á völdum stöðum en ekki er hefð
fyrir því hér á landi að skoða þá
með skipulegum hætti á þessum
tíma sumars. Hann segir kornið hafa
víðast hvar farið vel af stað í vor og
ef skilyrði til sprettu verða hagstæð
áfram og ekki koma áföll – eins og
ótímabær næturfrost eða stórviðri –
séu líkur á ágætri uppskeru.
Magn illgresis metið
og hættan á blaðsveppi
„Ástæða er til að ætla að fljótlega
eftir að spretta hefst í ökrunum þurfi
að meta magn illgresis og hættu á
blaðsveppi og gera viðeigandi ráð-
stafanir þar sem það á við. Eins getur
sums staðar þurft að bregðast við
árferði og tíðarfari með því að auka
áburðargjöf. Staðirnir sem farið var
á voru valdir þannig að þeir féllu
vel að ferðaskipulaginu til kartöflu-
bændanna og tíminn nýttist sem best.
Farið var að Þverá í Eyjafjarðarsveit,
í Belgsholt og á Mela í Melasveit,
í Birtingaholt og á Stóra-Ármót
í Árnessýslu og í Gunnarsholt á
Rangárvöllum. Bændum og áhuga-
fólki um kornrækt bauðst einnig að
koma á flesta þessa staði til að skoða
akrana,“ segir Eiríkur.
Ekki byrja jarðvinnslu fyrr en
jarðvegur er þurr
„Það sást í þessum heimsóknum að
mikilvægt er að byrja jarðvinnslu á
vorin ekki fyrr en jarðvegur hefur
þornað nægilega en einnig að völtun
sé góð ef jarðvegurinn er orðinn of
þurr. Jafnframt er mikilvægt að
taka jarðvegssýni úr landi þar sem
korn er ræktað eða ræktun þess er
fyrirhuguð, meðal annars vegna
þess að bygg er viðkvæmt fyrir lágu
sýrustigi,“ segir Eiríkur.
Hann segir illgresi vera víðast
hvar í kornökrum og geti orðið
vandamál. Magn þess vex hratt á
milli ára ef það fær að bera fræ.
„Mikilvægt er að hindra að það
gerist, því arfafræ til dæmis lifir í
jarðvegi í mörg ár. Til að sporna við
fjölgun þess þarf að nota varnarefni
gegn því eða hafa korn í stykkinu
ekki nema eitt til þrjú ár í senn.“
Sveppurinn hverfur úr landi sem
hefur verið lokað í túni
„Augnblettur er sveppur sem
leggst á blöð plöntunnar og lifir
í hálminum milli ára. Hann er að
finna í langflestum ökrum, ekki
þó þeim sem eru á landi sem er á
fyrsta ári í ræktun. Hægt er að halda
honum í skefjum með varnarefnum
en hann hverfur úr landinu þegar
því er lokað í túni í fáein ár og leifar
hálmsins brotna niður.
Eiríkur segir að það sé eitt
til viðbótar sem kornræktendur
þurfi að vera vakandi fyrir, en
það er áburðarskortur. „Hann
getur gert vart við sig í korni af
ólíkum ástæðum. Í þeim ökrum
sem heimsóttir voru mátti finna
einkenni skorts á köfnunarefni,
fosfór, kalsíum og mangans.
Það er alltaf mikilvægt að
áburður sé felldur niður við sáningu
á korni. Ef ekki er á sáðvélinni
sérstakt hólf fyrir áburð ætti að
blanda áburði saman við fræið
og fella hann þannig niður með
fræinu. Í þurrkatíð getur farið að
bera á áburðarskorti, það dregur úr
sprettu og plönturnar verða ljósar
að lit. Úðun með blaðáburði getur
verið lausn við því og viðhaldið
eðlilegum vexti plantna. Þegar
spretta er hröð geta komið fram
merki um manganskort þó svo að
nægjanlegan mangan sé að finna í
jarðvegi. Hættan á þessu er helst í
frekar sendnum jarðvegi og þurrki.
Mangan er mikilvægt við ljóstillífun
plantna.“ /smh
Bændur og ráðunautar í akri í Gunnarsholti á Rangárvöllum. Ib Göttler, deildarstjóri landbúnaðar hjá Kemi, Björgvin
Þór Harðarson, bóndi í Laxárdal, Benny Jensen, danskur ráðunautur og Helgi Jóhannesson garðyrkjuráðunautur.
Augnblettur á byggi. Akur með illgresi, bitinn af álft.
SAH Afurðir á Blönduósi stefnir
að því að setja upp búnað við slát-
urhús sitt á Blönduósi, brennslu-
ofn sem komið verður fyrir í
gámi og er ætlaður til eyðingar
á áhættuvefjum úr sláturdýrum.
Búnaðurinn verður eingöngu not-
aður til brennslu sláturúrgangs
sem til fellur hjá fyrirtækinu, allt
að 250 tonnum á ári.
Drög að breyttum starfsleyfis-
skilyrðum fyrir sláturhús SAH
á Blönduósi vegna starfrækslu
brennsluofnsins liggja frammi á
skrifstofu Blönduósbæjar og á vef
Heilbrigðiseftirlits Norðurlands
vestra. Þeir sem telja sig málið varða
geta sent inn athugasemdir til heil-
brigðiseftirlitsins og þurfa þær að
berast fyrir 20. júlí næstkomandi.
Skipulagsstofnun hefur þegar gefið
samþykki sitt fyrir uppsetningu á
búnaðinum.
Fram kemur í greinargerð
Skipulagsstofnunar að búnaðurinn
verður á skipulögðu iðnaðarsvæði
og krefst uppsetning hans ekki sér-
stakra framkvæmda. Auðvelt er að
setja búnað af þessu tagi á lóð fyr-
irtækja, við sveitabæi eða á öðrum
þeim stöðum þar sem úrgangur fellur
til. Þannig er hægt að brenna úrgang
sem til fellur á staðnum og lágmarka
þannig flutninga og þörf fyrir stórar
brennslustöðvar eða urðunarstaði.
Lítil sem engin mengun né ónæði
Telur stofnunin að mengun frá
útblæstri frá ofninum verði lítil sem
og ónæði af völdum hans. Veldur þar
mestu að umfang afurða til brennslu
er fremur lítið, eða undir 250 tonnum
á ári, og er eingöngu bundið við þann
úrgang sem fellur til hjá sláturhúsi
SAH Afurða ehf. Þá telur stofnunin
að fyrirhuguð uppsetning á ofninum
sé ekki líkleg til að hafa í för með
sér umtalsverð umhverfisáhrif með
tilliti til eðlis framkvæmdarinnar,
staðsetningar hennar og eiginleika
hugsanlegra áhrifa hennar. Áætlað
magn í brennslu á sólarhring muni
aldrei verða meira en sem nemi 6
tonnum þegar mest lætur. Í stöðinni
verði einungis brenndur sláturúr-
gangur sem til fellur hjá fyrirtækinu,
ekki verður tekið á móti úrgangi frá
öðrum. Búnaðurinn brennir áhættu-
vefi við háan hita og í samræmi við
kröfur sem gerðar eru í Evrópu.
Niðurstaða Skipulagsstofnunar
er sú að mengun frá útblæstri frá
brennsluofninum verði lítil sem engin
og ónæði af völdum hans sömuleiðis.
Þar valdi mesu að umfang afurða
sem fara til brennslu er lítið. Hyggist
fyrirtækið brenna meira magni eða
öðrum úrgangi ber því að tilkynna
það til stofnunarinnar. /MÞÞ
SAH Afurðir vilja brenna eigin sláturúrgang:
Lágmarkar þörf fyrir flutninga
og stórar brennslustöðvar
Samstarfshópur um málefni
Mývatns hefur skilað skýrslu til
umhverfis- og auðlindaráðherra.
Í skýrslunni segir að æskilegt sé
að takmarka innstreymi næring-
arefna í vatnið.
Tilgangur samantektarinnar var
að aðstoða stjórnvöld við ákvarðana-
töku varðandi mögulegar aðgerðir
sem geta komið að gagni til að draga
úr álagi af mannavöldum á lífríki
vatnsins. Samstarfshópurinn setti
fram ábendingar sem stjórnvöld geta
haft til hliðsjónar varðandi næstu
skref.
Í skýrslunni segir að undanfarin
tvö ár hafi verið miklir blómar af blá-
bakteríum í Mývatni, sem hafa varað
óvenju lengi og hafa neikvæð áhrif
á marga þætti í lífríki vatnsins og
Laxár. Slæmt ástand vatnsins hefur
vakið spurningar um hvort mannlegir
þættir, svo sem innstreymi fráveitu-
vatns, eigi þar hlut að máli og hvort
hægt sé að bæta þar úr.
Vísindamenn telja að neikvæðar
breytingar í lífríki Mývatns bendi til
næringarefnaauðgunar. Nauðsynlegt
sé að draga úr losun næringarefna á
borð við fosfór og nitur í vatnið. Bent
er á að þegar séu kröfur um slíkt á
grundvelli laga um vernd Mývatns
og Laxár.
Sveitarstjórn Skútustaðahrepps
hefur brugðist við þeim kröfum með
því að fá tillögu um hreinsun skólps
frá þéttbýlinu í Reykjahlíð, en hefur
bent á að slíkar lausnir séu dýrar og
að erfitt sé fyrir lítið sveitarfélag að
standa undir ströngum kröfum um
hreinsun fráveituvatns. /VH
Efnagreining ehf. á Hvanneyri er
að hefja sína aðra heysýnatörn.
Elísabet Axelsdóttir segir að ekki
sé annað hægt annað en að gleðjast
yfir hve vel bændur tóku þjónust-
unni frá fyrstu stund.
Alls bárust 1.118 heysýni á síðasta
ári sem var umfram björtustu vonir.
Fjármögnun fyrirtækisins tók aftur
á móti lengri tíma en búist var við
og það setti undirbúning í nokkurt
uppnám og minnkaði það svigrúm
sem þurfti til þróunar og endurbóta
mæliaðferða.
Allt nýtt
„Við hófum törnina í fyrra með allt,
húsnæði, tæki, búnað og mannskap
að nokkru leyti. Þetta krefst samstill-
ingar ótal þátta og það mátti því teljast
bjartsýni að ætla að mæla meltanleika,
prótein og tréni með NIR-tækni með
þann stutta þróunartíma sem við höfð-
um til umráða frá því aðstaðan var
tilbúin og þar til við þurftum að mæla
fyrstu sýni,“ segir Elísabet.
Fjölbreyttar efnagreiningar
„Auk NIR-greininganna þurfti að
koma upp fjölda aðferða til svonefndra
votmælinga, upplausn sýna og hefð-
bundnar greiningar. Við ákváðum að
framkvæma mælingar bæði steinefna
og snefilfrumefna með massagreini en
það er nokkurt nýnæmi. Ögrunin felst
í því að mæla með sama tækinu og í
sömu mælitörn annars vegar steinefni,
sem mælast í prósentum, og hins vegar
snefilefni á borð við selen, mólýbden
og kóbolt þar sem innihaldið er langt
undir milljónasta hluta, meira en hund-
rað þúsund sinnum lægra. Við erum
með fullkomið mælitæki og þetta gekk
bara vel. Á miðju tímabilinu gátum
við bætt ómeltanlegu tréni (iNDF) við
NIR-mælingarnar og klóríði við vot-
mælingarnar, hvort tveggja þættir sem
nauðsynlegir eru fyrir NorFor-kerfið.
Við erum enn ekki komin með aðferðir
til að greina gerjunarþætti (aðra en
ammóníum) en stefnum á að geta mælt
lífrænu sýrurnar sem fyrst.“
Móttaka heysýna hefst í júlí
Í sumar hefst móttaka Efnagreiningar
ehf. á heysýnum í júlí. Til að sýni kom-
ist með í fyrstu mælitörn þurfa þau að
berast fyrir 15. júlí. Niðurstöður munu
berast til bænda fyrir 30. júlí. Móttaka
næstu heysýna er 18. ágúst og þeir
sem senda sýni fyrir þann dag mega
búast við niðurstöðum fyrir lok ágúst.
Verð greiningarpakkanna er það sama
og á síðasta ári fyrir utan vísitöluleið-
réttingu. /VH
Efnagreining ehf. – Hvanneyri:
Móttaka heysýna hafin
Elísabet Axelsdóttir við rannsóknarstörf.
Innstreymi næringarefna í Mývatn
er líklegasta ástæða bakteríublóma
í vatninu. MYND / HHr
Skýrsla um Mývatn:
Takmarka þarf innstreymi næringarefna