Bændablaðið - 11.01.2018, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. janúar 2018
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.500 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara kostar 5.250 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Vel sóttur fundur um markaðssetningu
á lambakjöti sem haldinn var á Hellu
á síðasta degi jóla, hlýtur að auka
bjartsýni á að kannski séu heilmiklir
ónýttir möguleikar til tekjuaukningar
í greininni. Það var samt óneitanlega
sérstakt að ábendingin kæmi úr ranni
sófasölumanns í Garðabæ.
Þórarinn Ævarsson, framkvæmdastjóri
IKEA á Íslandi, lýsti á þessum fundi
hugmyndum sínum um að stórauka sölu
á lambakjötsréttum á næstu misserum og
árum. Fyrir marga bændur hlýtur þetta
að hafa hljómað nánast sem draumórar. Í
þessari grein hafa menn nefnilega verið að
horfa á harða baráttu áratugum saman við
að selja hvert einast umframkíló sem eftir
stendur þegar innanlandsmarkaðurinn er
mettur. Leitað hefur verið ýmissa leiða til
að markaðssetja umframbirgðir, oft með
ærnum kostnaði.
Í gegnum tíðina hafa duglegir sölumenn
þó fundið ýmsar snjallar leiðir til að
markaðssetja íslenskar landbúnaðarvörur
erlendis, en ævinlega hafa þær fallið
um sjálfa sig. Ekki vegna þess að
söluhugmyndirnar voru ekki góðar,
heldur vegna óstöðugleika á Íslandi.
Fyrst ber þar að nefna gengissveiflur
sem ýmist lýsa sér í góðu skilaverði fyrir
vöruna eða bullandi tapi. Annar þáttur
er pólitískar sveiflur og heimóttarskapur
sem lýsir sér m.a. í þjónkun við ákveðin
herveldi sem leitt hafa til þess að lokað
hefur verið fyrir öflug viðskiptasambönd.
Þriðji þátturinn og ekki sá veigaminnsti
er skortur á þolinmæði og trú á að dæmin
geti gengið upp. Þar er engum um að
kenna nema bændum sjálfum og þeirra
afurðastöðvum. Þar má nefna mýmörg
dæmi, eins og úr sögu markaðssetningar
á kjöti og mjólkurafurðum, m.a. í
Bandaríkjunum. Eitt sorglegasta dæmið
er ef til vill ábendingar um nauðsyn þess
að Íslendingar tryggðu sér rétt á skyrinu
á heimsvísu. Nú hafa menn glutrað því
risadæmi að mestu út úr höndunum og
hafa tapað því gríðarlega verðmæta
forskoti sem sá réttur hefði skapað.
Ljósið sem skein út úr myrkrinu
eftir fundinn á Hellu er að hugmynd
sófasölumannsins um markaðssetningu á
kjöti er ekki bara snilld, heldur einfaldlega
afar raunhæft mat á því sem hægt er að
gera.
Það þarf svo sem engan reiknimeistara
til að sjá það, að tvær milljónir ferðamanna
þurfa að fá mat ef þeir eiga ekki að svelta í
hel. Það þarf heldur engan reiknimeistara
til að finna það út að 340 þúsund
Íslendingar, sem fer auk þess ört fjölgandi,
þurfa líka að borða mat ef þeir eiga ekki að
veslast upp. Þetta vissi sófasölumaðurinn
í Garðabænum, en það sem hann hafði
umfram staðnaðan hugsanagang innan
afurðasölukerfis íslenskra bænda var að
hugsa örlítið öðruvísi. Hann velti því
einfaldlega fyrir sér hvernig nýta mætti
það sem afurðasölukerfið hefur litið á
sem hálfgert úrkast, í alvöru og góðan
mannamat sem mætti selja með hagnaði.
Hann er samt ekki að gera neitt annað en
að bjóða upp á rétti sem Íslendingar hafa
þekkt um aldir, en framreiðir þá á nýjan
hátt. Þetta er snilldin, að gera sér mat úr
einfaldleikanum í allri sinni dýrð.
Nú þarf enginn að efast um það lengur
að þetta er hægt og örugglega hefur
sófasölumaðurinn líka rétt fyrir sér hvað
varðar útflutning á kjöti. Það þarf heldur
ekkert stærðfræðiséní til að reikna það út
að þegar þessar hugmyndir verða farnar að
virka að fullu, þá verður ekkert lambakjöt
eftir sem þörf verður á að selja til útlanda.
Ef menn eru ekki tilbúnir til að grípa
þessar hugmyndir á lofti og nýta tækifærin
sem í þeim felast, þá er mönnum varla við
bjargandi. /HKr.
Raunhæf bjartsýni
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Norðfjörður og Neskaupstaður, en til hægri á myndinni er bærinn Skuggahlíð. Með opnun Norðfjarðarganga má segja að Neskaupstaður, með öllu
Mynd / Hörður Kristjánsson
Gleðilegt nýtt ár, kæru lesendur, með
þökkum fyrir þau liðnu. Á síðasta
ári var oft fjallað hér um vandamál
sauðfjárræktar. Enn verður hún hér til
umræðu. Eins og fjallað er um annars
staðar hér í blaðinu hefur núverandi
ríkisstjórn nú tryggt fjármuni til að koma
til móts við greinina. Í fjáraukalögum
2017 sem afgreidd voru á Alþingi samhliða
fjárlögum 2018 skömmu fyrir áramót var
samþykkt 665 milljóna króna fjárveiting
ætluð til að hjálpa sauðfjárbændum að
ná sér upp úr öldudal síðustu tveggja
ára. Þar af renna 550 milljónir í beinan
stuðning til bænda en afgangurinn til
stoðverkefna.
Þetta eru verulegir fjármunir og fyrir þá
ber að þakka. Til viðbótar þarf þó einnig
að taka til umræðu ýmis atriði tengd
starfsskilyrðum sauðfjárframleiðslunnar til
að koma í veg fyrir að staða sem þessi komi
upp að nýju. Óskað verður eftir viðræðum
um það innan tíðar.
Holl umræða um markaðsmál búvara
Sauðfjárræktin þarf einnig að líta í
eigin barm og athuga hvar hún getur
gert betur. Fullur vilji er til þess meðal
bænda miðað við hvað margir sóttu opinn
fund um markaðsmál lambakjöts sem
haldinn var á Hellu á þrettándanum. Þar
komu um 370 manns saman til að hlýða
á erindi forystumanna sauðfjárbænda
sem og framkvæmdastjóra IKEA og
Kjötkompanísins sem veltu upp mörgum
spurningum um hvort rétt væri staðið
að sölu- og markaðsmálum lambakjöts.
Sérstaka athygli vakti erindi Þórarins
Ævarssonar, framkvæmdastjóra IKEA,
þar sem hann sagði frá metnaðarfullum
hugmyndum sínum um að selja margfalt
meira lambakjöt og gagnrýndi einnig
frammistöðu annarra við það. Ég vona að
brýning hans hreyfi við þeim sem starfa á
þessum markaði, en það má vissulega segja
að stundum verði áföll eða krísur til að fá
menn til að hugsa hlutina á nýjan hátt og
vonandi verður það einmitt raunin hér.
Velviljaðir neytendur
Landbúnaðurinn snýst um að framleiða
gæðavörur sem neytendur vilja kaupa og
við skulum aldrei gleyma því að við verðum
alltaf að viðhalda sambandinu við þá sem
neyta framleiðslunnar. Það þarf sífellt að
draga fram sérstöðu og kosti hennar – af
hverju það ætti að kaupa okkar framleiðslu.
Um það hefur oft verið fjallað hér, s.s.
litla lyfja- og varnarefnanotkun, hreint
vatn, strangar reglur um framleiðsluhætti
og fleira. En það verður líka að gæta
þess að framleiðslan sé unnin með þeim
hætti og í því formi sem neytendur vilja. Í
afurðafyrirtækjum landbúnaðarins á sífellt
að vinna að nýsköpun og framþróun, það
er verkefni sem lýkur aldrei og þar er alltaf
hægt að gera betur. Neytendur eru mjög
velviljaðir íslenskri framleiðslu en við
getum aldrei tekið því sem gefnu.
Dýravelferðarmál og rétt upplýsingagjöf
Í liðinni viku var til dæmis fjallað nokkuð
um dýravelferð í þættinum Samfélagið
á Rás 1. Þar var rætt við forsvarsmenn
samtakanna Velbú sem greinilega höfðu
ekki réttar upplýsingar að öllu leyti um
íslenskan landbúnað og töldu frásagnir af
framleiðsluháttum erlendis eiga að mörgu
leyti við hér. Það fær ekki staðist en þarna
verður greinilega að gera betur til að upplýsa
neytendur.
Ný lög um velferð dýra tóku gildi í
ársbyrjun 2014. Í þeim eru mjög framsæknar
reglur um velferð dýra og fylgja innleiðingu
þeirra miklar áskoranir fyrir landbúnaðinn.
Lögin og reglugerðir sem á þeim byggja
gera ríkari kröfur til aðbúnaðar búfjár en
áður hefur tíðkast. Markmiðið er að tryggja
velferð og heilbrigði dýra með góðri
meðferð, umsjá og aðbúnaði. Reglugerðir
um einstakar dýrategundir lágu þó ekki allar
fyrir fyrr en í byrjun árs 2015 og reglugerðin
um gæludýr reyndar ekki fyrr en í byrjun
ársins 2016. Þá loks má segja að umgjörðin
hafi verið fullbúin.
Bændasamtök Íslands hafa alltaf fordæmt
illa meðferð á dýrum enda hafa samtökin
ávallt lagt áherslu á að íslenskur landbúnaður
sé til fyrirmyndar hvað varðar dýravelferð
og góðan aðbúnað.
Það hafa komið upp tilvik hér á landi
þar sem aðbúnaður var ekki eins og hann á
að vera og fólki talin trú um annað. Dæmi
eru um að neytendur hafi verið blekktir um
árabil. Slíkt er óafsakanlegt og vonandi
sjáum við ekki aftur slík dæmi.
Bændasamtökin hafa áður lýst yfir
mikilvægi þess að eftirlit sé gott með þeim
sem stunda landbúnað og matvælaframleiðslu
og farið sé eftir lögum og reglum í hvívetna.
Matvælastofnun hefur á síðustu árum þróað
eftirlitskerfi og hefur fleiri úrræði en áður
til þess að bregðast við slæmri meðhöndlun
dýra. Hlutverk stofnunarinnar er að gæta
þess að dýravelferðarmál séu í lagi.
Bændafundir í næstu viku
Hér í blaðinu er svo kynnt fundaferð sem
Bændasamtökin ætla að efna til í næstu viku
til að hitta félagsmenn og ræða verkefnin
fram undan. Bændafundirnir eru mikilvægur
vettvangur til að segja frá því sem við höfum
haft fyrir stafni hjá BÍ auk þess að heyra hvað
brennur mest á félagsmönnum og hvaða
verkefni þeir leggja áherslu á. Ég vonast
til að sjá sem flesta félaga í samtökunum á
einhverjum fundanna átján, en býð líka nýja
félaga velkomna. Við erum því sterkari sem
við erum fleiri.
Sindri Sigurgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
sindri@bondi.is
Nýtt ár og nýjar áskoranir
Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is −
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621