Bændablaðið - 11.01.2018, Blaðsíða 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. janúar 2018
Landsmót hestamanna verður á
félagssvæði hestamannafélagsins
Fáks í Víðidal í ár, nánar tiltekið
dagana 1.–8. júlí.
Þessir fyrstu dagar júlímánaðar
eru sannarlega tilhlökkunarefni,
enda um stærstu hátíð Íslands-
hestaheimsins að ræða og hef ég
mikla trú á að metnaður aðstandenda
mótsins og stórhugur muni skila
okkur hestafólki frábæru móti.
Vallaraðstaða
Nú í haust hafa verið framkvæmdir
við velli í Víðidalnum og ný braut
til kynbótasýninga er að líta dagsins
ljós. Hún hefur verið færð frá því
sem var á síðasta landsmóti í Víðidal
2012 og er hún nú alveg upp við
brekkuna fyrir neðan félagsheimilið,
á sama stað og hún var á landsmóti
2000. Þetta er afar gott skref,
færir hrossin nær áhorfendum og
eykur því á upplifunina. Einnig hef
ég trú á að brautin liggi nú betur
við upphitunaraðstöðu knapa og
staðsetningin skapi betra flæði
hrossanna inn á völlinn.
Dómar kynbótahrossa á
mótinu munu að sjálfsögðu
allir fara fram á þessum velli,
frá mánudegi til miðvikudags
en einnig yfirlitssýningar á
bæði hryssum og stóðhestum á
fimmtudeginum og föstudeginum.
Við þennan völl, í tengslum við
félagsheimilið, er hugmyndin að
Félag hrossabænda setji upp aðstöðu
fyrir hrossaræktendur til að kynna
sig og sína starfsemi. Þarna geti t.d.
hrossaræktendur, aðrir aðilar með
vörur eða þjónustu sem tengjast
hrossarækt á einhvern hátt og
WorldFengur sett upp kynningarbása
eða aðra aðstöðu til ná sambandi
við gesti mótsins og hugsanlega
viðskiptavini framtíðarinnar. Einnig
er hugmyndin að hrossaræktendur
geti nýtt þá hesthúsaðstöðu sem er
þarna rétt hjá til að vera með hross
með sér til að sýna. Við þennan
völl geti því skapast skemmtilegt
andrúmsloft og verðmætur
vettvangur fyrir hrossaræktendur
þessa daga sem kynbótasýningarnar
fara fram.
Val kynbótahrossa
Að undangenginni umræðu í haust
hefur Fagráð í hrossarækt ákveðið að
halda sig við sama fyrirkomulag við
val kynbótahrossa inn á mótið og var
fyrir Landsmót 2016. Það verða því
ekki einkunnalágmörk sem ákvarða
þátttökurétt hrossa á mótinu heldur
verður ákveðinn fjöldi efstu hrossa
valinn í hverjum flokki. Ákveðið var
að hnika aðeins til fjölda hrossa í
nokkrum flokkum miðað við síðasta
mót. Í ljósi umræðu, m.a. á aðalfundi
Félags hrossabænda, var ákveðið
að bæta við fimm hestum í flokki
fjögurra vetra stóðhesta og einnig
fimm hestum í elsta flokki stóðhesta.
Þetta er gert þar sem háa aðaleinkunn
þurfti til að vinna sér þátttökurétt í
þessum flokkum á síðasta móti. Þá
var einnig niðurstaðan að fækka
fimm vetra hryssum um 5, úr 35
hryssum í 30. Því er miðað við að
hafa 170 kynbótahross á mótinu
núna, fjöldann í hverjum flokki má
sjá í töflu hér til hliðar.
Til að auðvelda bestu
klárhrossum landsins að komast inn
á mótið verður 10 stigum bætt við
aðaleinkunn klárhrossa í sætisröðun
hrossa inn á mótið en alhliða hross
(hross með hærra en 5.0 fyrir skeið)
fara með óbreytta aðaleinkunn inn
í sætisröðun. Þetta þótti takast vel
til síðast, fleiri afbragðs klárhross
unnu sér þátttökurétt á mótinu en
ella. Einnig var hlutfall klárhrossa
á landsmóti 2016 ekki ósvipað því
sem það er í kynbótasýningum
almennt; klárhross eru á bilinu
22–25% af sýndum hrossum ár
hvert og hlutfall klárhrossa á mótinu
var 18%. Þegar kynbótasýningar
byrja í vor verður birtur stöðulisti í
WorldFeng sem sýnir hvaða hross
eru inni á mótinu hverju sinni. Ef
fleiri en eitt hross eru jöfn í síðasta
sæti inn á mótið (til dæmis fleiri
en ein hryssa í 15. sæti í flokki 7
vetra og eldri hryssna) þá er þeim
öllum heimil þátttaka á mótinu.
Eins verða eigendur hrossa sem
vinna sér þátttökurétt á mótinu en
ætla sér ekki að mæta með þau af
einhverjum ástæðum beðnir um að
láta vita fyrir ákveðna dagsetningu,
þannig að hægt sé að bjóða hrossum
sem eru neðar á listanum þátttöku
á mótinu. Þá er hugmyndin að
hafa úrvalssýningu kynbótahrossa
á mótinu og bjóða þeim hrossum
sem vinna sér ekki þátttökurétt
á mótinu en búa yfir sérstökum
úrvalseiginleikum þátttöku í þeirri
sýningu. Nánari útfærsla á þessari
hugmynd verður kynnt síðar.
Afkvæmahestar
Það er áhugavert að velta fyrir sér
tilgangi Landsmóta og mikilvægi
þeirra. Hvað kynbætur hestsins
varðar eru Landsmót m.a. mikilvæg
mælistika á framfarir í ræktun, þarna
gefst fólki tækifæri til að sjá bestu
hross hvers tíma og þau hross sem
þarna koma fram eru líklegust til
að skapa erfðaframfarir næstu
kynslóða.
Eitt skemmtilegasta dagskrár-
atriði landsmóta er að skoða
afkvæmahópa þeirra stóðhesta sem
hljóta afkvæmaverðlaun á mótinu og
fá tilfinningu fyrir erfðum þeirra. Það
eru óvenju margir hestar sem eiga
möguleika á afkvæmaverðlaunum
þetta mótið.
Fyrst er að telja þá hesta sem
eiga möguleika á fyrstu verðlaunum
fyrir afkvæmi en til að hljóta þau
verðlaun verður hesturinn að hafa
að lágmarki 118 stig í aðaleinkunn
kynbótamatsins og 15 dæmd
afkvæmi.
Sá hestur sem stendur efstur
að stigum er Arion frá Eystra-
Fróðholti en hann er með 131 stig
og á níu dæmd afkvæmi. Arion er
landsþekktur gæðingur undan Sæ og
Glettu frá Bakkakoti.
Þá er Skýr frá Skálakoti, undan
Sólon frá Skáney og Vök frá
Skálakoti en hann er með 126 stig
og 13 dæmd afkvæmi og er því afar
líklegur.
Trymbill frá Stóra-Ási er svo
með 124 stig og 10 dæmd afkvæmi.
Trymbill er undan Þokka frá Kýrholti
og heiðursverðlauna hryssunni Nótu
frá Stóra-Ási.
Næst er að telja Hákon frá
Ragnheiðarstöðum með 121 stig
og 13 dæmd afkvæmi. Hákon er
undan Álfi frá Selfossi og Hátíð frá
Úlfsstöðum og hefur verið að skila
eftirtektarverðum afkvæmum í dóm,
m.a. Ljósvaka frá Valstrýtu sem
hlaut 10 fyrir tölt og stökk á síðasta
landsmóti.
Að lokum má nefna dæmi um
Lukku-Láka frá Stóra-Vatnsskarði
sem er með 124 stig og 8 dæmd
afkvæmi, Hrannar frá Flugumýri
með 124 stig og 9 dæmd afkvæmi
og Storm frá Herríðarhóli með 118
stig og 14 dæmd afkvæmi. Þetta
eru allt hestar sem eiga það mörg
afkvæmi á tamningaraldri að ekki er
ólíklegt að þeir nái tilskildum fjölda
afkvæma í vor. Blær frá Hesti mátti
taka við þessum verðlaunum á síðasta
móti en hann er með 119 stig og 19
dæmd afkvæmi og spurning hvort
hann haldi sínum stigum og mæti
nú með hóp.
Einnig má nefna hesta sem standa
vel að stigum en eiga lengra í land
með fjölda dæmdra afkvæma en það
eru þeir Krókur frá Ytra-Dalsgerði,
Sjóður frá Kirkjubæ og Jarl frá
Árbæjarhjáleigu II.
Þá eru þrír hestar sem standa vel
til heiðursverðlauna fyrir afkvæmi
en til að hljóta þau verðlaun verður
hesturinn að hafa að lágmarki 118
stig í aðaleinkunn kynbótamatsins
og 50 dæmd afkvæmi.
Spuni frá Vesturkoti stendur
efstur að stigum með 128 stig og
48 dæmd afkvæmi. Þessi fjöldi
afkvæma hefur nánast allur verið
að koma til dóms á árunum 2016 og
2017 sem er merkilegur árangur og
gefur sterka vísbendingu um að hátt
hlutfall afkvæma hans sé nýtilegur
en það er mikilvægur mælikvarði á
kynbótagildi.
Næst koma þeir Ómur frá Kvistum
með 122 stig og 63 dæmd afkvæmi
og Kiljan frá Steinnesi með 123 stig
og 54 dæmd afkvæmi. Ómur er undan
Víglundi frá Vestra-Fíflholti og Orku
frá Hvammi og hefur verið að gefa
afrekshross á síðastliðnum árum.
Kiljan er undan Kletti frá Hvammi
og Kylju frá Steinnesi, hann hefur
gefið í á síðustu árum með mætingu
afkvæma til dóms og hefur nú þegar
skilað góðum fjölda frábærra hrossa.
Þá eru tveir hestar sem hafa ekki
enn náð tilskildum fjölda afkvæma
en eru ekki ólíklegir til að ná honum
(sérstaklega sá fyrri) en það eru þeir
Aðall frá Nýja-Bæ með 121 stig og 48
dæmd afkvæmi og Blær frá Torfunesi
með 122 stig og 42 dæmd afkvæmi.
Það er því ljóst að afkvæmasýningar
á næsta landsmóti verða fjölbreyttar
og áhugaverðar.
Í aðdraganda Landsmóts verður
mér hugsað til þeirrar keppni
sem einkenna mótin. Við verðum
ávallt að hafa í huga, hvort sem
við erum áhorfendur, dómarar
eða sýnendur, þau orð sem séra
Friðrik Friðriksson hafði um alla
keppni; að láta aldrei kappið
bera fegurðina ofurliði. Þetta
eru afar falleg orð og sígild.
Sérstaklega verður mér hugsað
til fegurðarinnar. Grunnurinn að
öllu okkar starfi, hvort sem um er
að ræða atvinnufólk í greininni eða
áhugafólk í hestamennsku, verður
ávallt að vera vísindaleg þekking á
öllu sem viðkemur hestinum, hvort
sem það er í tamningu, reiðmennsku
eða almennu hestahaldi. Okkur ber
siðferðisleg skylda til þess. En
þegar því sleppir tekur listin við.
Allt sem við erum í raun að gera
með hestinn snýr að lífsfyllingu
okkar sem mannvera. Ræktun
hestsins snýst að miklu leyti um
fegurðarsköpun, reiðmennska á
háu stigi er list í sjálfu sér og því
er talað um reiðlist. Öll samskipti
okkar við hestinn má segja að sé
list, vegna þeirrar lífsfyllingar
sem þau geta gefið manni. Vegna
þessa hef ég ávallt litið á Landsmót
hestamanna sem listviðburð í sjálfu
sér. Við erum stödd á viðburði þar
sem ólíkar hestgerðir af miklum
gæðum leika listir sínar; fegurð
hestanna er list í sjálfu sér, samspil
knapa og hests er list í sjálfu
sér þegar best tekst til og allt í
umbúnaði mótsins ætti að bera því
vitni að um sjónarspil fegurðar sé
að ræða. Við ættum einnig að hafa
það ávallt í huga að sönn fegurð
getur ekki skapast nema hestinum
líði vel, mýkt og gegnumflæði
einkenni framgöngu manns og
hests og að allt sem við viljum að
hesturinn framkvæmi sé á hans
forsendum. Landsmót hestamanna
er sannkallað tilhlökkunarefni
og við hjá Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins hlökkum til
samstarfsins við hestamenn í vor
og ekki síst á mótinu sjálfu.
Landsmót hestamanna 2018
HROSS&HESTAMENNSKA
Þorvaldur Kristjánsson
ábyrgðarmaður í
hrossarækt
thk@rml.is
Arður frá Brautarholti á Landsmótinu 2016. Knapi er Sigurður V. Matthíasson. Mynd / GHP
Listagæðingurinn Katla frá Ketilsstöðum vakti hughrif á Landsmóti 2016. Mynd / Gangmyllan
Listviðburðurinn Landsmót