Bændablaðið - 05.03.2020, Qupperneq 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. mars 20206
Ágætu lesendur. Á nýafstöðnu Búnaðar­
þingi, sem haldið var á Hótel Sögu 2.
og 3. mars, var ég kjörinn formaður
Bændasamtaka Íslands. Vil ég þakka
þann stuðning sem ég hlaut við kosn­
ingu á þinginu. Við sama tækifæri var
einnig kosin ný stjórn þar sem konur eru
í meirihluta stjórnarmanna, alls þrjár af
fimm. Er þetta í annað sinn sem stjórn
Bændasamtakanna er að meirihluta
skipuð konum.
Innan nýju stjórnarinnar er tenging inn
í mismunandi búgreinar sem gerir það að
verkum að tenging við grasrótina verður
betri. Einnig voru kosnir fimm fulltrúar til
vara og mun stjórn nýta sér það að funda
í upphafi með öllum varamönnum til að
móta framtíðarskipulagið svo að flestar
raddir heyrist og mismunandi sjónarmið
komi fram. Ég vil þakka fráfarandi stjórn
og formanni fyrir vel unnin störf fyrir
Bændasamtökin.
Fram undan eru spennandi tímar að
móta framtíðarfyrirkomulag á skipulagi
Bændasamtakanna. Á þinginu var samþykkt
að vinna að breytingum á félagskerfi bænda.
Þar kemur fram að bændur munu eiga beina
aðild að Bændasamtökunum. Það er von
mín að við sem heild munum leiða þessa
vinnu inn í framtíðina með hagsmuni bænda
í fyrirrúmi.
Á Búnaðarþingi var einnig samþykkt að
aðildargjald til samtakanna yrði veltutengt.
Það var mikill samhljómur meðal bænda
að tryggja fjármagn til að standa straum að
rekstri samtakanna. Þar tel ég að bændur hafi
sýnt með þeirri samþykkt að nauðsynlegt
er að standa vörð um sameiginlega
hagsmunagæslu. Mikilvægt er að kynna
sem fyrst nýtt fyrirkomulag á skipuritinu
og aðkomu bænda að samtökunum svo sem
breiðust sátt verði um fyrirkomulagið til
framtíðar. Búnaðarþingið gaf nýrri stjórn
gott veganesti til næstu ára með fjölmörgum
tillögum á ályktunum sem afgreiddar voru
á þinginu.
Vinnum saman að framtíðarstefnu
Í ræðu Kristjáns Þórs Júlíussonar sjávarút-
vegs- og landbúnaðarráðherra við setningu
Búnaðarþings kom fram að stefnt væri að
mótun landbúnaðarstefnu fyrir íslenska þjóð.
Það er nauðsynlegt að bændur fái að koma að
þeirri stefnumótun svo sátt megi ríkja um þá
stefnu. Jafnframt er unnið að gerð matvæla-
stefnu sem er á forræði forsætisráðuneytisins,
en aðkoma Bændasamtakanna hefur verið að
þeirri stefnu. Nauðsynlegt er að landbúnaðar-
stefna sé í takt við matvælastefnuna. Það er von
mín að með þessu samtali bænda og ráðherra
megi standa vörð um matvælaöryggi og sjálf-
bærni þjóðarinnar í matvælum til framtíðar.
Umhverfismál sett á oddinn
Það er mikilvægt að horfa einnig til
kolefnissporanna með framleiðslu innanlands
á móti innflutningi búvara. Búnaðarþingið
samþykkti umhverfisstefnu fyrir landbúnaðinn
sem heild og þar sýna bændur að þeir láta
umhverfismál sig varða. Í nýendurskoðuðum
búvörusamningi er stefnt að því að
landbúnaðurinn verði kolefnishlutlaus 2040.
Snerpum á leikreglum
Landbúnaður á oft í vök að verjast í umræðu
um matvælaverð og tollamál. Nauðsynlegt er
að taka upp viðræður við ríkisvaldið um stöðu
tollverndar á landbúnaðarvörur og skýra þær
leikreglur sem þar eru svo íslenskir bændur
geti unnið að framtíðarstefnu í sínum rekstri.
Í mínum huga eru gríðarleg sóknarfæri í
íslenskum landbúnaði ef framtíðarsýnin er
skýr. Nauðsynlegt er að skoða alla þætti sem
tengjast landbúnaði svo hann fái tækifæri
til að þróast til framtíðar með breyttum
neysluvenjum og áherslum neytenda. Og
þar er ekki síður nauðsynlegt að horfa til
akuryrkju sem á mikla möguleika á Íslandi.
Tryggjum nýliðun í landbúnaði
Mér er mjög hugleikið hvernig við stöndum
vörð um hinar dreifðu byggðir landsins. Ég
tel nauðsynlegt að Bændasamtökin taki
upp viðræður við ríkið um það hvernig við
tryggjum nýliðun í landbúnaði. Ungt fólk
þarf að geta tekið við eða hafið búskap. Þar
er ekki eitt svar til en ég tel að þetta sé mál
sem verði að taka á og það sem fyrst.
Eignarhald á bújörðum og
meðferð á ríkisjörðum
Umræða um eignarhald einstaklinga á
fjölmörgum jörðum í dreifbýli var rædd á
Búnaðarþingi. Forsætisráðherra hefur lagt
fram frumvarp sem nú er í umsagnarferli
þar sem á að taka á þeim málum. Ég tel ekki
síður mikilvægt að ríkið skilgreini stefnu
um hvað gera eigi við ríkisjarðir því þær
eru fjölmargar og standa ósetnar og hafa
mjög mikil áhrif á búsetumynstur í hinum
dreifðu byggðum. Það er hverju byggðarlagi
nauðsynlegt að hafa búsetu á jörðum með
fjölbreyttri starfsemi sem eykur mannlíf og
umsvif í dreifbýlinu.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.900 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 5.450 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Veiruskratti, sem kenndur er við kór­
ónu og sagður ættaður frá Wuhan­borg í
Kína, veður nú yfir byggðir heimsins og
veldur miklum ótta. Á þessum faraldri
eru margar hliðar sem snerta mannlegt
samfélag. Viðbrögðin eru afar misvísandi
og almenningur veit ekki alveg hvað
hann á að halda um alvarleika málsins.
Íslensk stjórnvöld og viðbragðsteymi
Almannavarna hafa reynt að búa til
viðbragðsáætlun sem miðar að því að
lágmarka hugsanlegan skaða sem veiran
og sjúkdómurinn COVID 19 getur valdið.
Enn er ekki vitað hversu alvarlegt ástandið
getur orðið, en eðlilega búa menn sig undir
það versta.
Því hefur samt verið haldið á lofti að
dánartíðni af þessari veiru sé, allavega
enn sem komið er, lægri en af meðal
flensuveiru. Það eru allavega góð tíðindi ef
rétt reynist, en ótti hefur eigi að síður gripið
um sig um allan heim vegna útbreiðslu
veirunnar. Sá ótti getur hæglega haft mun
alvarlegri afleiðingar fyrir efnahagskerfi
heimsbyggðarinnar en veiran sjálf.
Einangrun íbúa til að koma í veg fyrir
smit hefur þegar stöðvað hluta af risavax-
inni ferðaþjónustu í Kína með tilheyrandi
áhrifum um allan heim. Það hefur líka
stöðvað vinnu í versmiðjum sem framleiða
vörur fyrir ýmis risafyrirtæki á heimsvísu.
Keðjuverkunaráhrif vegna þessa eru þegar
farin að hafa gríðarleg áhrif á verðbréfa-
mörkuðum og milljarðar dollara hafa þar
verið að tapast á undan förnum dögum og
vikum. Síðasta vika markaði tímamót en
þá náði hrun á verðbréfamörkuðum dýpri
lægð á einni viku en varð í fjármálahruninu
2008. Þá þurrkuðust 5 billjónir dollara út
af hlutabréfaeign á heimsvísu.
Þetta leiðir hugann að því að áhrif sjúk-
dómsfaraldurs á borð við COVID 19 geta
haft skelfilegar efnahagslegar afleiðingar
líka hér uppi á Íslandi. Eru stjórnvöld við-
búin slíku og hafa þau gert viðbragðsáætl-
anir til að takast á við slíkan vanda?
Stjórnvöld ættu að hafa lært af reynsl-
unni frá 2008, en samt skyldu menn var-
ast að draga þá ályktun að rökréttar verði
tekið á málum en þá var gert. Í efnahags-
hruninu haustið 2008 var kallað eftir því
að lánavísitalan yrði tekin úr sambandi
svo venjulegt fólk með verðtryggð hús-
næðislán stæði ekki uppi eignalaust eftir
skamman tíma. Slíkt var ekki gert og tug-
þúsundir Íslendinga lentu í vandræðum
og þúsundir fjölskyldna misstu í kjölfarið
eigið húsnæði. Það sem verra var að fjár-
málastofnunum sem keyptu skuldapakk-
ana á hrakvirði var beinlínis sigað á þetta
varnarlausa fólk.
Íslendingar eru þegar farnir að horfa
fram á versnandi horfur í ferðaþjónustu
vegna COVID 19 faraldursins. Þótt allir
bindi vonir við að þessi pest fjari hratt út,
hlýtur að vera vissara fyrir stjórnvöld að
gera þar líka ráð fyrir hinu versta. Þá skiptir
öllu máli hvernig sú viðbragðsáætlun lítur
út.
Ef við gefum okkur að það sem vonandi
verður alls ekki, að áhrif faraldursins verði
vaxandi atvinnuleysi og lokanir fyrirtækja
og hugsanleg gjaldþrot, þá munu fylgja því
vandræði hjá mörgum þeirra sem við þessa
grein starfar. Það mun líka þýða vandræði
hjá verktökum sem hafa verið að byggja
upp ný hótel af miklum krafti og þeirra
birgjum. Keðjuverkunin gæti því orðið
nokkuð hröð og ofsafengin. Spurningin er
þá hvort stjórnvöld muni aftur gefa fjár-
málastofnunum skotleyfi á þá skuldsettu,
eða hafa þau kjark til að setja á greiðslu-
stöðvun lána meðan slík holskefla ríður
yfir? /HKr.
Stjórnarskipti hjá Bændasamtökum Íslands
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Námafjall og umhverfi er háhitasvæði sem liggur um sprungurein sem nær norður úr Öxarfirði gegnum eldstöðina Kröflu og suður fyrir Hver-
fell. Jarðhitanum er viðhaldið af kvikuinnskotum frá eldstöðinni. Fyrr á öldum var mikið brennisteinsnám við Námafjall. Eigendur Reykjahlíðar
auðguðust mikið á sölu brennisteins. Brennisteinn var unninn í Hlíðarnámum. Danakonungur eignaðist námurnar árið 1563. Þær voru nýttar af
og til fram á miðja 19. öld. Verksmiðja til að vinna brennistein var reist í Bjarnarflagi árið 1939 og starfaði í nokkur ár. Mynd / Hörður Kristjánsson
Veiruvá Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is