Bændablaðið - 05.03.2020, Page 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. mars 20208
FRÉTTIR
Verkefnin Fyrirmyndarbú og Gæðaeftirlit Auðhumlu lögð niður:
Ástæðan sögð einföldun og sparnaður
Stjórn Auðhumlu ákvað á
fundi sínum þann 26. febrúar
síðastliðinn að sameina
verkefnin Fyrirmyndarbú og
Mjólkureftirlitið undir nafninu
Gæðaeftirlit Auðhumlu. Rekstur
Auð humlu er viðkvæmur
og stendur ekki undir álags­
greiðslum af þessu tagi.
Ágúst Guðjónsson, bóndi að Læk
og stjórnarformaður Auðhumlu,
segir að í skipulagsbreytingu af
þessu tagi og sameining verkefna
felist sparnaður sem muni styrkja
rekstur Auðhumlu. Álagsgreiðslur
til þeirra sem flokkuðust undir
Fyrirmyndarbú verðar felldar
niður en þær voru ein króna á lítra
á síðasta ári en höfðu lækkað úr
tveimur prósentum á lítrann á árinu
þar á undan.
„Þátttaka í verkefninu Fyrir­
myndar bú varð ekki eins og
vonir stóðu til í upphafi og aðeins
rúm lega 20% mjólkurbúa féllu
undir Fyrirmyndabú. Rekstur
Auðhumlu er viðkvæmur og
stendur einfaldlega ekki undir
álagsgreiðslum af þessu tagi.
Við stefnum að því að einfalda
nálgun á því hvernig úttektir
verða framkvæmdar með hliðsjón
af hlutverki Mast í veitingu
starfsleyfa og úttektum þeirra og
komast þannig hjá tvíverknaði,“
segir Ágúst.
Ekki slakað á kröfum
Ágúst fullyrðir að þetta þýðir ekki að
slakað sé á gæðakröfum eða eftirliti
af hálfu Auðhumlu. „Hjá Auðhumlu
eru starfandi þrír gæðaráðgjafar
sem hafa eftirlit með gæðamálum
mjólkur og koma til með að gera
úttektir hjá framleiðendum þó það
verði með öðrum hætti en var í
Fyrirmyndarbúsverkefninu.“
Gæðaeftirlit Auðhumlu
„Í kjölfar breytinganna munu þrír
starfsmenn starfa við gæðaeftirlitið
og hefur Sigurður Grétarsson verið
ráðinn sviðsstjóri Gæðaeftirlits
Auðhumlu sem öll mjólkurbú falla
undir. Hann er bændum af góðu
kunnur enda með langa starfsreynslu
er kemur að mjöltum, mjaltatækni og
gæðamálum þeim tengdum.
Úttektir af okkar hálfu eftir
breytingarnar munu snúa að
matvælaöryggi og ásýnd búa og
aðkomu að þeim en ekki þeim
þáttum sem Mast ber ábyrgð á.
Hugmyndin að baki Fyrirmyndar­
búsverkefninu var mjög jákvætt og
lifandi og tók mið af aðstæðum á
hverjum tíma og ýtti undir jákvæðar
breyt ingar. Þessar breytingar eru
liður í því að þróa verkefnið þannig
að það nýtist bændum og afurða­
stöðvum þeirra sem best með innra
gæðaeftirliti.“
Ágúst segir að í framhaldi af
þessari ákvörðun munu greiðslur
fyrir Fyrirmyndarbú falla niður frá
1. maí 2020 og að samhliða þessum
breytingum hafi Jarle Reiesen
dýralæknir látið af störfum og eru
honum þökkuð góð störf í þágu
bænda og Auðhumlu. /VH
Ágúst Guðjónsson, stjórnarformaður
Auðhumlu.
Háskólinn á Akureyri, Há skóli Íslands og Háskólasetur Vest fjarða standa nú
fyrir könnun á viðhorfum til búsetu, lífsgæða og fyrir ætlana fólks í sveitum
og öðru strjálbýli á landinu. Myndin er af Bíldudal. Mynd / HKr.
Fagráðstefna skógræktarinnar 2020:
Könnun á viðhorfum fólks
í sveitum og öðru strjálbýli
Byggðastofnun stendur nú fyrir
könnun á viðhorfum til búsetu,
lífsgæða og fyrir ætlana fólks
í sveitum og öðru strjálbýli á
landinu. Könn unin er unnin
í samvinnu við Háskólann á
Akureyri, Há skóla Íslands og
Háskólasetur Vest fjarða.
Þóroddur Bjarnason, prófessor
í byggðafræði við Háskólann á
Akureyri, stýrir rannsókninni en
hann hefur stundað rannsóknir og
látið nokkuð til sín taka í umræð­
um um byggðamál á undanförn­
um árum. Hann útskýrir tilgang
könnunarinnar þannig:
„Það er svo skrýtið, ótrúlega
margir virðast vita allt um sveit­
ir landsins – hverjir búa í sveit
og hvers vegna, hvaða vandamál
steðja að sveitunum og hvernig sé
best að leysa þau vandamál. Það
er kannski þess vegna sem íbúar
sveitanna eru sjaldan eða aldrei
spurðir álits á þessum málum. Á
hverju einasta ári eru gerðar ótal
kannanir á því hvaða stjórnmála­
flokk fólk styðji, hvaða álit það
hafi á einstökum vörumerkjum og
hversu margir unglingar hafi reykt
sígarettur, en við vitum sáralítið
um íslensk sveitasamfélög í heild.
Auðvitað þekkir fólk vel til í sinni
sveit og sumir hafa mjög góða yfir­
sýn um það hvernig málin hafa þró­
ast á landsvísu. Aðrir byggja sínar
hugmyndir kannski meira á því sem
einhver sérfræðingur hefur sagt, eða
að hafa verið í sveit fyrir mörgum
áratugum, nú eða af því að horfa
á kvikmyndir eins og Hrúta, Land
míns föður eða Óðal feðranna. Það
skiptir gríðarlega miklu máli fyrir
almenna umræðu og sérstaklega
fyrir stefnumótun í byggðamálum
að raddir fólks í sveitum landsins
heyrist í þessari almennu umræðu
sem oft er mjög höfuðborgarmiðuð.
Þessi könnun mun vonandi hjálpa
til í þeim efnum,“ segir Þóroddur.
Könnunin er netkönnun á
slóðinni www.byggdir.is og tekur
að sögn Þórodds 10–12 mínútur að
svara henni.
Margrét Gísladóttir, fram­
kvæmda stjóri Lands­
sambands kúa bænda, segir
að landsambandið hefði
viljað sjá betri þátttöku í
Fyrirmyndarbúinu, enda gott
og þarft verkefni þar á ferð.
„Fyrirmyndarbúið var byggt
á sameiginlegri vinnu LK og
Auðhumlu á sínum tíma sem
Auðhumla tók svo áfram
með sérstökum greiðslum til
þeirra búa sem stóðust úttekt.
Með þessari sameiningu undir
nafninu Gæðaeftirlit Auðhumlu
falla sérstakar greiðslur fyrir
Fyrirmyndarbúið niður en
þetta er ekki fullmótað og mér
skilst að við munum sjá skýrari
útfærslu í nánustu framtíð.
Við hvetjum að sjálfsögðu alla
bændur á öllum tímum að ástunda
fyrirmyndarbúskap, hvort sem er
innan slíks verkefnis eður ei.“
Hefði viljað sjá betri þátttöku
í Fyrirmyndarbúinu
Margrét Gísladóttir. Mynd / HKr.
Besti lambafaðirinn og mesti kynbótahrúturinn á fagfundi sauðfjárræktarinnar:
Bændur verðlaunaðir fyrir Durt og Klett
Á fagfundi sauðfjárræktarinnar á
föstudaginn var samkvæmt venju
afhent verðlaun sæðingastöðvanna;
annars vegar fyrir besta lambaföð­
ur stöðvanna og hins vegar mesta
kynbótahrút stöðvanna.
Að sögn Eyþórs Einarssonar,
sauðfjárræktarráðunautar hjá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
(RML), er besti lambafaðirinn valinn
út frá árangri hans frá liðnu hausti;
út frá niðurstöðum lambadóma, kyn­
bótamats og þungauppgjöri úr skýr­
sluhaldinu. Mesti kynbótahrúturinn
byggir á alhliða reynslu hans sem
lambaföður og ærföður. Hann þarf
að eiga orðið tvo árganga af dætr­
um, tilkomnum í gegnum sæðingar,
með afurðauppgjör. Eyþór segir að
sauðfjárræktarráðunautar RML sjái
um valið á þessum hrútum út frá
ákveðinni forskrift.
Þroskamikil afkvæmi, með góðan
bakvöðva og úrvals lærahold
Eyþór kynnti besta lambaföður
stöðvanna árið 2019, sem er Durtur
16­994 frá Hesti. Í yfirliti hans kom
fram að Durtur væri sonur Rudda 15­
737 frá Hesti og dóttursonur Danna
12­923 frá Sveinungsvík. „Í þriðja
ættlið standa þeir á bakvið hann;
Garri 11­908 frá Stóra­Vatnshorni,
Grábotni 06­833 frá Vogum 2 og
Hergill 08­870 frá Laxárdal. Í fljótu
bragði virðist því „Hestblóðið“ ekki
þykkt sem um æðar hans rennur. Hins
vegar er það í gegnum suma þessa
áðurnefndu stöðvahrúta sem rekja
má ættir hans í helstu stórstjörnur
Hestbúsins á síðari árum og má þar
nefna Kveik 05­965, Raft 05­966 og
Lóða 00­871.
Durtur var valinn á sæðingastöð á
grunni afkvæmarannsóknar á Hesti
haustið 2017. Hann fékk strax
ágætar viðtökur. Haustið 2018 voru
stigaðir 80 synir hans vítt og breitt
um landið. Þar kom fram mikið af
kostagripum og vinsældir hans jukust
í kjölfarið. Síðasta haust átti hann
næststærsta hóp lambhrúta sem til
skoðunar kom, eða 250 hrútlömb.
Þá hefur Durtur þegar skilað öflug­
um syni inn á stöðvarnar, Glæponi
17­809 frá Hesti.
Afkvæmi Durts eru yfirleitt
þroskamikil, með góðan bakvöðva
og úrvals lærahold. Ullin er lakasti
eiginleiki þeirra. Durtur er engin
fituleysiskind en gefur þó ekki óhóf­
lega feitt. Kynbótamat hans fyrir fitu
er nú 99 stig. Hann skilar frábæru
holdfyllingarmati hjá sláturlömbum.
Kynbótamat hans fyrir þann eigin­
leika stendur nú í 125 stigum. Þar
með trónir hann á toppnum fyrir
þann eiginleika með afgerandi hætti
af núlifandi stöðvahrútum sem hlotið
hafa reynslu í gegnum sæðingar.
Durtur gefur úrvals gerð og
góðan þroska. Hann hlýtur nafn­
bótina „besti lambafaðirinn“ fyrir
árið 2019,“ sagði í kynningu Eyþórs.
Klettur fer ákaflega vel af stað
Árni B. Bragason, sauðfjár­
ræktarráðunautur hjá RML, kynnti
mesta alhliða kynbótahrút sæðinga­
stöðvanna árið 2020, sem er Klettur
13­962 frá Borgarfelli í Skaftártungu.
Árni sagði að sterkar ættir stæðu
að Kletti, sem byggðu á hinni öflugu
fjárrækt heima á Borgarfelli í bland
við kynbótahrúta af sæðingastöðvun­
um. „Faðir hans er sonur Stála 06­831
frá Teigi í Fljótshlíð og móðir hans
dóttir Kveiks 05­965 frá Hesti. Bæði
föðurmóðir og móðurmóðir rekja
ættir sínar að Hesti að hluta til og
þarf ekki að rekja ættir þeirra langt
aftur til að finna höfðingja eins og Hyl
01­883, Bút 93­982 og Möl 95­812.
Gunnlöð 08­932 móðir Kletts var frá­
bær afurðaær. Hún bar 24 lömbum og
af þeim 13 valin til lífs. Gunnlöð var
með 9,9 afurðastig að loknu æviskeiði
sínu 9 vetra gömul.
Klettur var valinn til notkunar á
sæðingastöðvunum sumarið 2016.
Hann fékk strax góðar viðtökur hjá
bændum vítt og breitt um landið og
var árlega í hópi mest notuðu stöðva­
hrútanna þá þrjá vetur sem hann þjón­
aði þar. Samkvæmt Fjárvís hafa verið
skráðar 3.150 sæddar ær við Kletti.
Afkvæmi Kletts eru jafnan fremur
þroskamikil, þykkt bakvöðva og stig­
un þeirra hefur legið nærri meðaltöl­
um stöðvahrútanna og þessi lömb eru
yfirleitt fremur fitulítil. Hann stendur
nú í 109 stigum fyrir gerð samkvæmt
BLUP kynbótamati og 115 stigum
fyrir fitu. Klettur fer ákaflega vel af
stað sem ærfaðir eins og væntingar
stóðu til. Dæturnar eru prýðilega
frjósamar og stendur hann nú í 112
í kynbótamati fyrir þann eiginleika.
Þær virðast jafnframt mjög mjólk­
urlagnar og þar stendur kynbótamat
Kletts í 116. Klettur er því kominn í
hóp öflugustu ærfeðra sem fram hafa
komið í ræktunarstarfinu.
Klettur er að verða mikill ætt­
faðir og nú þegar hafa komið fram
nokkrir synir hans sem virðast mjög
spennandi lambafeður. Næsta víst má
telja að afkomendur Kletts verði að
finna í hópi stöðvahrútanna á kom­
andi árum.
Klettur er sannarlega einn af
öflugustu alhliða kynbótagripum
stöðvanna og er vel að því kominn að
vera útnefndur „mesti kynbótahrútur
sæðingastöðvanna árið 2020“.
Fyrir hönd sæðingastöðvanna
afhenti Anton T. Bergsson frá
Búnaðarsamtökum Vesturlands verð­
launin. Eyjólfur Kristinn Örnólfsson
frá Landbúnaðarháskóla Íslands,
tók við verðlaununum fyrir hönd
Hestbúsins. Sveinn Sigurmundsson,
frá Búnaðarsambandi Suðurlands,
tók við verðlaununum fyrir hönd
bændanna á Borgarfelli, þeirra
Sigfúsar Sigurjónssonar og Lilju
Guðgeirsdóttur. /smh
Durtur 16-994. Klettur 13-962. Eyjólfur Kristinn Örnólfsson tekur
við verðlaunum fyrir Durt.