Bændablaðið - 05.03.2020, Qupperneq 28

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. mars 202028
markmiðin og hjálpar okkur að
ná árangri til þess að efla íslenskan
landbúnað,“ sagði Guðrún.
Fyrsta konan í formannsstöðu í
sögu heildarfélags bænda
Hún vék næst talinu að jafnréttisstefnu
Bændasamtakanna, en um hana var
sérstaklega fjallað á þinginu. „Um
fjórðungur þeirra sem taka þátt í
félagstarfi bænda eru konur. Þarna
þurfum við að taka okkur á og jafna
kynjahlutfallið.
Á Búnaðarþingi verður fjallað
um jafnréttisstefnu Bænda­
samtakanna sem uppfærð var í
framhaldi af úttekt og skýrslu
um þátttöku kvenna í félagsstarfi
bænda. Sú sem hér stendur er fyrsta
konan í 183 ára sögu heildarfélags
íslenskra bænda sem gegnir
formannsstöðu. Það er áhugaverð
staðreynd.
Við höfum núna síðastliðið ár
verið tvær konur í fimm manna
stjórn en þar á undan var ég eina
konan í hópi stjórnarmanna.“
Komið til móts við neytendur
Guðrún ræddi einnig um þær
neyslubreytingar sem eiga sér stað í
samfélaginu og að mæta þeim sé ein
af áskorunum sem landbúnaðurinn
stendur frammi fyrir. „Áskoranir
þýða samt ekki að landbúnaðurinn
eigi ekki tækifæri. Í nýsköpun
og vöruþróun felast sóknarfæri
í matvælaframleiðslu fyrir nýja
markhópa.
Það að fólk breyti neysluvenjum
sínum þýðir ekki að það vilji ekki
íslenska vöru. Það þýðir einfaldlega
að við þurfum að leggja vinnu í að
finna hvað það er sem fólk vill
borða og hvernig við getum fullnægt
kröfum þess.
Með aukinni neyslu grænmetis
hljóta til dæmis að skapast tækifæri
fyrir stóraukna framleiðslu í þeim
geira. Íslenskt haframjöl og bygg
sýna okkur að við eigum góða
möguleika í ræktun kornmetis.
Hinar hefðbundnu greinar
landbúnaðarins eiga að sjálfsögðu
mörg sóknarfæri og eiga ýmis spil
uppi í erminni. Lítil lyfjanotkun,
hreint vatn, mikil grasfóðrun og
áætlanir um kolefnisjöfnun eru allt
sölupunktar sem við höfum fram yfir
flesta okkar keppinauta.
Inni í fyrrnefndri land búnaðar­
stefnu þarf að vera pláss og fjármagn
til að styðja við nýsköpun og nýjar
greinar.“
Að lokum ræddi Guðrún um
hlutverk íslensks landbúnaðar í
framtíðinni. Landbúnaðarstefna
snýst ekki bara um það hvað ríkið
ætlar að gera fyrir landbúnaðinn.
Hún gerir líka ríkar kröfur til
bænda sjálfra. Þeir þurfa að tengjast
neytendum miklu betur og vinna í
krafti sameiginlegrar sýnar fyrir
landbúnaðinn í heild.
Búa þarf þannig um hnútana að
kynslóðaskipti og nýliðun verði
auðveld svo að ljós geti logað í
sem flestum gluggum á sveitabæjum
landsins. Landbúnaðurinn verður
að geta fjárfest og þróast í takt við
samfélagið í heild og skila bændum
sambærilegum lífskjörum og öðrum
í þjóðfélaginu.
Raunhæft og réttlátt verð til
frumframleiðenda er uppskrift að
góðum landbúnaði. Bændur þurfa
að ná sterkari stöðu við sölu afurða
sinna og njóta ávaxta virðiskeðjunnar
í heild.
Meginspurningin sem við verðum
að svara er: „Hvaða hlutverki á
landbúnaðurinn að þjóna til framtíðar
í íslensku samfélagi?“
Svar okkar sem hefjum nú störf á
Búnaðarþingi er afdráttarlaust. Við
viljum að íslenskur landbúnaður
vaxi og dafni. Hann er mikilvægur
hlekkur í atvinnulífinu og innan
hans leynast fjölmörg sóknarfæri.
Það er okkar að nýta þau,“ sagði
Guðrún í lok ræðu sinnar.
Erfiðri stöðu snúið í vænlega
Kristján Þór sagði í upphafi ræðu
sinnar að á síðustu tveimur árum, frá
síðasta Búnaðarþingi, hefði tekist
að snúa erfiðri stöðu fyrir íslenskan
landbúnað, í vænlega. Nefndi hann
sérstaklega aðgerðaráætlunina
sem ástæðu þess, vegna afnáms
frystiskyldunnar á innfluttum
búvörum, sem þurfti að ráðast í með
breytingum á lögum. Með henni
væru byggðar upp öflugar varnir,
öryggi matvæla og bústofna tryggt
– auk þess sem samkeppnisstaða
innlendrar matvælaframleiðslu væri
styrkt.
Tilraunaverkefni um
heimaslátrun
Hann gerði vanda sauðfjárbænda
að umræðuefni, að hann hafi
verið til umfjöllunar í aðdraganda
síðasta Búnaðarþings. „Í janúar í
fyrra var skrifað undir endurskoðun
sauðfjársamningsins sem var stórt
skref til að bregðast við þeim
vanda, en þar var meðal annars
samið um breytingar sem stuðla
að meira jafnvægi milli framboðs
og eftirspurnar á markaði með
sauðfjárafurðir. Mikilvægast af öllu
er að nú sjást merki um að hagur
sauðfjárbænda sé að vænkast, meðal
annars með hærra afurðaverði. Þá
tel ég að þeir aðlögunarsamningar
sem samið var um hafi gefið góða
raun. Þannig hafa 15 bændur
gert aðlögunarsamninga um að
hætta eða draga úr framleiðslu
og ráðast í staðinn í fjölbreytt
verkefni í sveitum landsins. Við
þurfum hins vegar áfram að leita
leiða til að styrkja tekjugrunn
sauðfjárræktarinnar og byggja
undir stöðugan atvinnurekstur til
frambúðar.
Eitt slíkt verkefni sem
kallað er eftir er leyfi bænda til
heimaslátrunar sem aukið gæti
frelsi þeirra til dreifingar á kjöti á
markaði. Í landbúnaðarráðuneytinu
er unnið að því að setja af stað
tilraunaverk efni í samstarfi við
Landssamtök sauðfjárbænda og
vonast ég til að kynna það nánar á
næstu vikum,“ sagði Kristján Þór.
Ráðherra sagði að nú væri rétti
tíminn til að hefja heildstæða
stefnumótun fyrir íslenskan
landbúnað. „Því fagna ég tillögu
samráðshóps um endurskoðun
búvörusamninga að mótuð verði
landbúnaðarstefna, um sameiginlega
sýn og skýrar áherslur til framtíðar.
Skýr landbúnaðarstefna til langrar
framtíðar er hagur allra; bænda,
neytenda, smásöluaðila, framleiðenda
og stjórnvalda. Samhliða gefst
tækifæri til að endurskoða
landbúnaðarkerfið frá grunni. Við
þurfum ekki að óttast endurskoðun.
Hún er löngu tímabær og ég er
sannfærður um að hún er forsenda
frekari framþróunar greinarinnar.
Mótun landbúnaðarstefnu er
samvinnuverkefni bænda, neytenda
og atvinnulífs, og stuðlar að
frekari sátt um framtíð íslensks
landbúnaðar.“
Fyrsti þáttur verkefnisins að
móta nýja landbúnaðarstefnu myndi
hefjast á næstu vikum, meðal annars
með opnum fundum um allt land.
Skrifstofa landbúnaðar
og matvæla
Kristján Þór notaði tækifærið
til að vekja athygli á að
landbúnaðarskrifstofa ráðuneytisins
hafi verið efld til muna á
kjörtímabilinu og því stæðust ekki
fullyrðingar um hið gagnstæða.
Fyrrum starfsmenn Búnaðarstofu
Matvælastofnunar, sem nýlega
færðust til ráðuneytisins, hafa
þannig verið færðir undir skrifstofu
landbúnaðar og matvæla. „Sú
skrifstofa er nú orðin öflugri og
kraftmeiri en hún hefur verið
undanfarin ár og er nú fjölmennasta
fagskrifstofa ráðuneytisins. Þrátt
fyrir að ég sé ekki þeirrar gerðar að
tala fyrir mikilli fjölgun opinberra
starfsmanna er staðreyndin sú að
aldrei áður hafa fleiri sérfræðingar
unnið að landbúnaðarmálum
í stjórnarráðinu en á þessum
tímapunkti.“
Hann ræddi síðan um
metnaðarfull markmið innan
landbúnaðargreina um loftslags­
vænni landbúnað á næstu árum
og áratugum. Hann mælti með því
að bændur og stjórnvöld myndu
sameinast í því metnaðarfulla
markmiði að stefna að því að
íslenskur landbúnaður yrði að fullu
kolefnisjafnaður eigi síðar en árið
2040. /smh
BÚNAÐARÞING 2020 STÖNDUM ÞÉTT SAMAN
Guðrún S. Tryggvadóttir, formaður Bændasamtaka Íslands, setur Búnaðarþing 2020 í hádeginu 2. mars. Mynd /smh
Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra ávarpar
Búnaðarþingsgesti. Mynd / smh
Tímarit Bændablaðsins gefið
út samhliða Búnaðarþingi
Tímarit Bændablaðsins var gefið
út samhliða Búnaðarþingi 2020.
Í ritinu eru viðtöl og fjölbreytt
umfjöllun um málefni landbún-
aðarins. Þar má nefna viðtöl við
Geir Guðlaugsson, fyrrverandi
kúabónda að Kjarans stöðum í
Hvalfjarðarsveit, og Halldóru
Ólafsdóttur, sem starfaði í 40 ár í
Bændahöllinni.
Rætt er við fólk sem starfar í 15
búgreinum og félögum sem eiga
aðild að BÍ um búskap og fram­
tíðarhorfur greinarinnar. Að auki
er fjallað um Hlöðuna – hlaðvarp
Bændablaðsins, nýsköpunarfyr­
irtækið Atmonia, sem er að þróa
nýja aðferð við vinnslu áburðar,
Embluverðlaunin og margt fleira.
Hagtölur um landbúnað og kynning­
arefni frá fyrirtækjum og stofnunum
sem tengjast bændum er á sínum
stað.
Tímaritinu er dreift ókeypis á öll
lögbýli, til áskrifenda og í helstu
fyrirtæki sem starfa í landbúnaði.
Hörður Kristjánsson ritstýrði ritinu
eins og fyrri ár.