Bændablaðið - 05.03.2020, Blaðsíða 50

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. mars 202050
LESENDABÁS
Umræður um gróðurhúsa­
lofttegundir, hækkandi hita­
stig á jörðinni og aðkallandi
heimsendi, er að gera ungu fólki
lífið leitt og er það upp til hópa
að tapa lífsgleði og lífsham­
ingju. Þeir sem fremstir fara í
flokki þessara falsfréttamanna
eru íslenskir opinberir starfs­
menn og ráðherrar í ríkisstjórn
Íslands.
Samsetning andrúmsloftsins
sem við nú öndum að okkur er
þekkt sem köfnunarefnið (N)
78%, súrefnið (O2) 21 % og aðrar
gastegundir um 1% sem skiptast
niður á um 10 undirflokka og eru
methan, prophane, neon og aðrar
gastegundir þar í flokki. Samspil
jarðar og sólar hefur oft hér mikið
með það að gera hvert hitastig
er á jörðinni, eins og til dæmis
eldgos sem blása upp eiturgasi í
gufublöndu og síðan efnið sem
er mesti áhrifavaldur á jörðinni,
efnið Carbon eða (C). Frá sól­
inni og sólgosi fáum við síðan
hitageisla sem allir þekkja.
Opinberir starfsmenn og ráð­
herrar í ríkisstjórn Íslands halda
því fram og trúa því að það komi
súrefni út úr útblástursrörum bíla,
skipa og flugvéla. Það kemur t.d.
fram í lögum um bifreiðagjald og
þá talað um koltvísýring eða CO2
sem lofttegund. Það rétta er að það
kemur carbon/sót út úr rörunum
eða C og síðan súrefnislaus vatns­
gufa eða O. Síðan er því haldið
fram að t.d. bílar blási út 274
grömmum af CO2 koltvísýringi á
ekinn kílómetra. Út á þessa villu
ert þú látinn borga útblástursskatt
upp á kr. 50.000 á ári hverju. Þetta
mun vera dýrasti vatnsskattur í
heimi. Það rétta er að bílar blása
út ca 0,010 grömmum af sóti (C),
á hvern ekinn km á jafnsléttu, auk
súrefnislausrar vatnsgufu.
Kolviður er leynifélag Skóg­
ræktar ríkisins og Landgræðslu
ríkisins sem safnar inn pening­
um frá fyrirtækjum og fólki til að
kolefnajafna útblástur sinn, frá
farþegum flugvéla, skipa og bíla.
Kolviður hefur ekki starfsleyfi
til skógræktar eða landgræðslu
almennt því allt slíkt þarf að fara
í skipulags­ og umhverfismat.
Hér hlæja opinberir starfs­
menn að auðtrúa almenningi sem
trúir og treystir á ráðherra mála­
flokksins.
Leynifélag ráðherrans heldur
því fram á vefsíðu sinni að far­
þegaþota noti um 3,5 til 4 tonn af
þotueldsneyti á klukkustund og ef
flogið er í 6 tíma losi hún 66­76
tonn af CO2. Viðkomandi ráðherra
málaflokksins ætti nú að ráðfæra
sig við forstjóra Icelandair hvort
þetta fái staðist og ætti ritstjóri
Bændablaðsins að gera slíkt hið
sama og deila þeim upplýsingum
með okkur lesendum blaðsins.
Kolviður heldur áfram og segir
á vefsíðu sinni:
Bensínbíll sem eyðir að jafnaði
10l/100 km og ekið er 20 þúsund
km losar 4,6 tonn af CO2 út í and­
rúmsloftið. Hér fer meira magn af
eldsneyti út um púströrið en sem
nemur eldsneyti inn á aflvélina.
Umhverfisráðherra heldur því
fram að sjórinn við Ísland sé að
súrna, ég held að ráðherrann sé
að segja að PH gildi sjávar sé að
lækka. Ráðherrann leggur ekki
fram nein gögn frá Hafrannsókna­
stofnun til að styðja málstað sinn.
Það ætti hann að gera.
Ég tel sannleikann í málinu
vera annan og alvarlegri því það
sem hækkar PH gildi sjávar næst
Íslandi kemur úr rassinum á mér,
þér og okkur öllum. Þetta hækkar
hitastig sjávar og PH gildið fer
upp á við, sjórinn hitnar, lífríkið
blómstrar frá N áburði frá mér og
þér og okkur. Þetta er að gerast
við strendur Íslands, Evrópu og
Ameríku og víðar. Þetta tel ég vera
líklegustu skýringuna á hækkandi
hitastigi sjávar og um leið jarðar.
Ég mætti á ritstjórn Bænda­
blaðsins með búnað sem mælir
CO2 í andrúmslofti og útskýrði
fyrir ritsjóra blaðsins hvernig
búnaðurinn virkaði, áður en að
ég kom inn hafði ég mælt CO2 úti
við heimili mitt sem var 385ppm,
næst var mælt á ritsjórnarskrif­
stofu Bændablaðsins og sýndi
tækið nú 1385ppm. Hér var tækið
að mæla carbonagnir (C) v/s súr­
efnismólikúl. O2. Tækið var að
mæla carbonagnir C í andrúms­
lofti. Við þetta varð ritsjórinn
eitt stórt spurningarmerki. Það
væri fróðlegt að mæla andrúms­
loftið hjá háttvirtum umhverfis­
ráðherranum.
Kópavogur 20.02. 2020.
Guðbrandur Jónsson.
Andrúmsloftið okkar
Guðbrandur Jónsson.
Sími: 563 0300 / Netfang: bbl@bondi.is / bbl.is
21,9% fólks
á höfuðborgarsvæðinu
les Bændablaðið
21,9% 41,9%
á landsbyggðinni
á höfuðborgarsvæðinu
29,2%
landsmanna lesa
Bændablaðið
Lestur Bændablaðsins: BÆNDABLAÐIÐ ER GEFIÐ ÚT Í 32 ÞÚSUND
EINTÖKUM Á TVEGGJA VIKNA FRESTI
Heimild: Prentmiðlakönnun Gallup, okt.-des. 2019. Aldur 12-80 ára.
Hvar auglýsir þú?
Ítrekun til ráðherra að banna
lausagöngu búfjár
Tuttugasta og fyrsta janúar
síðastliðinn birtist bréf mitt til
ráðherra umhverfis og auðlinda
hér í Bændablaðinu. Nánast
engin viðbrögð komu við þessu
bréfi og dreg ég því þá ályktun
að landinn sé bara sáttur við það
sem ég skrifaði og er því engin
ástæða til að fresta ákvörðun
um lausagöngubann frekar, það
væri gott fyrir bændur að hafa
nægan fyrirvara. Því miður sá
ráðherrann enga ástæðu til að
bregðast við bréfinu.
Þó nokkur efasemdarskilaboð,
sem skipta svosem ekki meginmáli
en ég vil samt útskýra frekar til að
eyða mögulegum misskilningi.
1. Auðvitað er atvinna í sveitum
mikilvæg fyrir búsetu þar.
Fólki, sem flytur í sveit, mun
ganga betur að byggja upp
atvinnutækifæri með notkun
á landi sínu, ef það þarf
ekki að standa í endalausri
baráttu við lausagöngurollur.
Líka er lausagöngubann
atvinnuskapandi, hverju
sveitarfélagi er skylt
lögum samkvæmt að ráða
dýraeftirlitsmann, skemmtilegt
starf fyrir manneskju með áhuga
fyrir vel þjálfuðum hundum,
búpeningi og mannlegum
samskiptum.
2. Ég fullyrði að það er töluvert
hagstæðara að girða skepnur
inni en úti, sérstaklega ef
aðbúnaður og fóðrun eru betri
innan girðingar en utan.
3. Nokkur gagnrýni kom vegna
þess að ég dæmdi aðeins lífrænt
vottað kjöt neysluhæft.
Til að skilja það þarf maður að setja
sig í spor kjötneytanda sem þarf að
stöðva bílinn sinn til að leyfa lamb­
inu að klára að sleikja í sig mengun
upp af veginum. Neytandinn hugsar
auðvitað: „Ekki ætla ég að eta kjöt
af þessi lambi.“ Þegar hann kemur
síðan í búð til að kaupa sér kjöt spyr
hann sig: „Hvar er kjötið sem ég
ætlaði ekki að eta?“ Allt kjöt lítur
eins út, svo hann snýr sér auðvitað
að einhverju öðru.
Málið er núna orðið enn alvar­
legra fyrir bændur. Samkvæmt EES
reglum þarf eftirlit og rannsóknir
á gæðum afurða í sláturhúsum að
aukast verulega. Þá verður ekki
gæfulegt fyrir lambakjötsframleið­
endur ef það kemur í ljós að þeir hafa
verið að eitra fyrir landanum síðustu
40 árin undir merkjum hreinleika.
Þess vegna er best að málið komi
aldrei upp og til að svo megi vera
þarf að hætta lausagöngu svo engin
veglömb mæti í sláturhús næsta
haust.
Bændur eru almennt að gera sér
grein fyrir því að það er hagkvæmt að
hafa aðbúnað og fóðrun sem besta,
kúabændur eru alveg komnir í þann
gír og sauðfjárbændur eru líka margir
hverjir með góða vetraraðstöðu,
með ræktuð tún og reyna að slá
snemma til að fá sem best hey til
að gefa við fengitíma og fyrir burð.
Síðan fer allt úr skorðum, allt í einu
skal hliðið opnað og féð rekið eða
keyrt upp á fjall. Þegar féð kemur
þangað er gróður vonandi ( þó ekki
víst) að koma úr vetrardvala og þá
byrjar féð á endalausum eltingaleik
eftir nýgræðingi. Sumt féð lendir
á svo slæmum stöðum að þessi
eltingaleikur getur orðið að tugum
kílómetra löngum hringjum daglega
yfir urð og grjót og alls konar ófærur
eftir svokölluðum kindagötum.
Ekki tekur betra við ef féð nær
að fylla magann þvi innihaldið er
næringarlaust og nánast ómeltanleg
rusl. Jafnvel gæsin flýr fjallavistina
um leið og hún er orðin fleyg og
nær sér í orku í ræktarlöndum í
byggð. Rollurnar þurfa hins vegar
að hanga minnst mánuði lengur
í vatnsleysi í þurrkatíð, þola
ofsaveður og næturfrost, éta gróður
sem er byrjaður að undirbúa sig fyrir
næsta árs árás, og hættur að vaxa.
Í næsta úrhellis hauststormi fjúka
örmagnaðar rollur um koll, lenda á
bakinu afvelta milli þúfna og þurfa
að bíða eftir að tófan finni þær og
rífi lifandi í sundur.
Hvað segir MAST? Er þetta
virkilega í lagi? Þetta virðist vera
í lagi, þau segja bara að svona sé
íslenska náttúran, „hún gefur og
tekur“, eins og það var líka í lagi að
100 hross fykju í skurði og skafla og
dræpust fyrr í vetur. Þetta gerist þrátt
fyrir að samkvæmt reglum megi ekki
setja á fleiri útigangsdýr en maður
geti hýst. Reglurnar skylda mann
ekki til að nota aðstöðuna. Það var
líka ákveðið í samningum við sauð­
fjárbændur að þeir þyrftu að eiga
nóg fóður og aðstöðu á eigin búum
fyrir allan bústofn sinn. Samt er ekki
lögð niður heimild til lausagöngu.
Af hverju?
Landgræðslan var stofnuð
til að hafa umsjón með landinu,
vinna gegn gróðureyðingu og
stöðva sand­ og moldfok. Áttum
við góðan hugsjónamann í Sveini
Runólfssyni, sem landgræðslu­
stjóra, en bóndi með hugmyndir
um kornrækt á hálendinu tók við.
Sauðfjárbændur gripu tækifærið og
tóku Landgræðsluna í gíslingu, nú
stundar Landgræðslan fóðurrækt og
rannsakar hvort mögulegt verði að
kalla lausagöngu sjálfbæra. Nú kalla
sauðfjárbændur sig umsjónarmenn
hálendis. Maður getur líkt ástandinu
við mann sem lánar kunningja bíl­
inn sinn, kunninginn keyrir bílinn
í klessu en lætur gera við hann og
sendir reikninginn til eigandans.
Kunninginn skilar samt ekki bílnum
heldur segist hafa bjargað bílnum,
sé orðinn umsjónarmaður hans og
hafi því rétt til að nota bílinn áfram.
Skógrækt lenti líka undir hæl
sauðfjárræktarinnar. Áður fyrr var
tilgangur skógræktarinnar að vernda
og stuðla að útbreiðslu náttúrulegra
skóga, auk þess að gera tilraunir
með ræktun nýskóga og stjórna
framkvæmd nytjaskógræktar bænda.
Núna virðist skipunin vera að athuga
beitarþol skóga, planta beitarskógum
og að fjármagna gróðursetningu trjáa
á jörðum sauðfjárbænda, til að binda
CO2 og bæta ímynd lambakjöts.
Allt annað fólk borgar sjálft ef það
kolefnisbindur umsvif sín. Skógrækt
og ríki eiga meira en nóg land til
að rækta skóg á. Auk þess er ekki
hægt að taka peningana af því
sem var úthlutað til skógarbænda.
Sauðfjárbændur munu heldur
ekki taka því þegjandi ef hluti af
fimm milljarða króna opinberum
stuðningspeningum þeirra væri
notaður í aðra búgrein.
Samantekt
1. Íslenskir bændur hafa enga
sérstaka hæfileika umfram aðra
til að búa í sátt og samlyndi við
íslenska náttúru. Þess vegna er
best fyrir náttúruna og bændur
að vera eins aðskilin og kostur
er.
2. Sauðfjárbændur viðurkenna við
hvert tækifæri, sem þeim gefst,
að þeir geti ekki lifað af búskap
sínum. Af hverju eru þeir þá að
stunda þennan búskap?
3. Kúabændum virðist ganga
ljómandi vel. Munurinn milli
búgreinanna er sá að kúabændur
hugsa vel um skepnur sínar allt
árið, sauðfjárbændur ekki.
4. Mjólkandi kýr og kindur þurfa
sama gæðafóður og aðstöðu
til að framleiða afurðir á
hagkvæman hátt.
5. Sauðfjárbændur eiga sömu
möguleika og kúabændur á
að rækta og afla sér fóðurs á
eignajörðum sínum.
6. Rökin fyrir áframhaldandi
lausagöngu sauðfjár eru
annaðhvort skrípó eins og
það að sauðfé hafi haldið
Íslendingum á lífi í 1000 ár eða
að sauðfé sé búið að ganga laust
frá landnámi. Eða einfaldlega
falsfréttir eins og að útlendingar
vilji sjá ósnortin víðerni.
7. Í 50 ár, eða síðan Halldór
Laxness birti grein sína,
„Hernaðurinn gegn landinu“,
hafa landeigendur og aðrir
áhugamenn um náttúruvernd
barist gegn lausagöngu sauðfjár
og aðeins mætt fádæma
skilningsleysi. Stuðningsmenn
lausagöngunnar hafa ekki komið
með nein skynsamleg rök í allan
þann tíma. Nú er mál að linni.
Minnst 204.000 Íslendingar
vilja að eitthvað raunhæft verði
gert í loftslagsmálum, 66.000
að auki þjást af loftslagskvíða
og eru til í hvað sem er til
að stöðva „hernaðinn gegn
landinu“. Þrátt fyrir fjöldann
höfum við nú lent í ansi þungri
stöðu síðan Landgræðslan og
skógræktin skiptu um lið. Því er
okkar eina von um friðsamlega
lausn bundin við að Alþingi
banni lausagöngu sauðfjár með
lögum.
8. Bréf þetta birtist almenningi,
vonandi í Bændablaðinu, en
verður líka sent eintak til allra
þingmanna á Alþingi. Með
von um góðar undirtektir og
viðbrögð.
Kristján Beekman.
Fé á Auðkúluheiði. Mynd / HKr.