Spássían - 2011, Síða 23

23
fór öll athygli þeirra, sem eru alltaf
tilbúnir að tæta allt niður, á leikstjórnina,
sem er synd. En ég hef heyrt ýmislegt
furðulegt í þessari umræðu. Til dæmis
þessi ágætu ummæli: „Það má ekkert
hérna. Nú þurfa menn sem verða að
leita til vændiskvenna að fara til
útlanda.“ Og þetta með að ekki megi
jafna saman vændi og mansali. „Það eru
margar konur sem vilja vinna við þessa
elstu atvinnugrein“, sagði ein manneskja
við mig. Það getur vel verið að það
séu einhverjar. Það eru líka einhverjir á
örorkubótum sem þurfa þess ekki þótt
flestir öryrkjar séu í algjörri neyð. Ég
veit ekki hvað þetta er. Heimska? Nei –
þetta er skoðun.“
Þetta er auðvitað ekki í fyrsta skipti
sem Vigdís upplifir sterk viðbrögð við
vændisumræðu. Þegar bókin Ég heiti
Ísbjörg, ég er ljón kom út árið 1989
segist hún hafa fengið afar ljótar
sendingar. „Hvað er andskotans kellingin
að ímynda sér vændi á Íslandi, sögðu
menn. Þá hafði náttúrulega aldrei nein
manneskja selt sig á Íslandi. Og að vera
ljúgandi svona. Það kom upp gífurleg
reiði; ég fékk ótrúleg bréf, bíllinn minn
var eyðilagður. Af því ég var að segja
eitthvað sem kom illa við einhverja, um
þetta fallega og góða land þar sem
allir eru svo hamingjusamir og það er
engin spilling og ekkert vændi auðvitað.
Hvað þá eitthvað barnaníð.“
Vigdís heldur þó ótrauð áfram að
taka á viðkvæmum málum og í nýju
bókinni má finna pabba sem sakaður er
af yfirvöldum um barnaníð, saklaus að
eigin sögn. Hún viðurkennir að umræða
um slík mál sé eldfim. „Því það er svo
auðvelt að dæma. Eins og hefur komið
upp í þessari miklu umræðu undanfarið
um kynferðisbrot, falskar minningar og
allt það. Það er auðvelt að niðurlægja
fólk með svona ásökunum og þú skalt
ekki halda að almenningsálitið fari ekki
með þér. En falskar ásakanir eru til og
það þarf líka að vera í umræðunni. Það
er ekki vegna þess að fólk sé endilega
að efast um orð Guðrúnar Ebbu núna
eða Thelmu á sínum tíma. Ég trúi þeim
alveg. En svona ásakanir geta líka verið
vopn og það stórhættulegt. Hvað varðar
pabbann í bókinni verður fólk bara
að kynnast honum þar og skoða hans
mál; hvort það trúir hans minningum og
frásögn eða þeim sem hafa dómsvaldið
og sjá sér hag í að losna við hann.“
HVAÐ MUNUM VIÐ?
Ég er eiginlega farin að hallast að því
að ekki ein einasta aukatekin minning
sé sannleikanum samkvæm, að við
endurgerum líf okkar meira og minna
hvern einasta dag; ekki bara bernskuna
heldur allt heila lífið eins og það leggur
sig. (Trúir þú á töfra?, 111)
Fremst í hverjum kafla eru stuttir textar
þar sem eldri Nína Björk skín í gegn, sú
sem rifjar upp bernsku sína. Hún lítur
yfir atburðina úr meiri fjarlægð en
barnið Nína og með yfirsýn þess sem
veit hvernig mál munu þróast. Þótt hin
eldri Nína Björk leyfi barninu að segja
söguna undirstrikar nærvera hennar
í textanum það sem Vigdís segir ef
til vill aðalatriðið; að allar minningar
séu endurgerðar. „Það er ekki hægt
að fjalla um ástandið í samfélaginu
öðruvísi en að vísa í minningar, hvort
sem þær eru skráðar eða óskráðar. En
að finna þær sönnu – það hefur tekið
ríkissaksóknara langan tíma. Mér finnst
umfjöllun um minningar skipta miklu
máli í samfélagi okkar í dag. Hvernig
við munum, hvað við munum og hverju
við sleppum. Við bælum jafnvel hinar
einföldustu minningar. Ég get ekki
ímyndað mér að tvær manneskjur
muni eins eftir því sama. Eitt sinn sagði
manneskja mér frá sorgaratburðum sem
gerðust á Sléttu og höfðu mikil áhrif
á hennar líf. Hún mundi vel eftir þeim,
jafnvel þótt systir hennar hafi svo bent
henni á að hún fæddist tveimur árum
seinna. Minnið er ekki óbrigðult. Þótt
myndirnar séu sannar. Það er alltaf
eitthvað meira, eitthvað annað á bak
við þær. Þess vegna skiptir svo miklu
máli fyrir okkur manneskjurnar að hafa
rætur. Eins og tré. Því ef við erum tré eru
minningarnar okkar laufin, og þau falla
víst. Þegar þau koma aftur upp eru þau
kannski allt öðru vísi. Þetta hefur alltaf
leitað mikið á mig. Hvað það er mikil
lífsblekking og lygi í gangi í einum litlum
haus.“ Og Vigdís bendir á að falsið